De Turkse president Erdogan heeft dinsdag plannen bekend gemaakt om 1 miljoen Syrische vluchtelingen terug te laten keren naar het noorden van Syrië. Turkije huisvest naar verluid 3,5 miljoen vluchtelingen uit het buurland, maar een slechte economie en etnische spanningen zetten druk op de regering om hier verandering in te brengen. De president benadrukt dat de terugkeer vrijwillig zal zijn, en dat mensen niet worden gedwongen.
De hervestiging van Syrische vluchtelingen moet vooral plaatsvinden in de provincie Idlib. Dit is een van de laatste stukken waar soennitische rebellen, met steun van Turkije, de macht in handen hebben na het beging van de burgeroorlog in 2011. Volgens Erdogan zal eerst meer woonruimte gebouwd moeten worden in de form van kleine briket huisjes. Ook zullen er scholen, ziekenhuizen en moskeeën bijgebouwd moeten worden voor terugkerende mensen.
Turkije is ook voornemens om Syriërs te vestigen in de omgeving van Tal Abyad. Dit stuk van Syrië werd in 2019 door Turkije bezet, nadat het was ingenomen door de Koerdische rebellengroep SDF. De Turkse invasie dreef de Koerden in de armen van het Assad-regime, en de stationering van Syrische regeringstroepen schrok verdere Turkse operaties in Noordoost Syrië af. De burgeroorlog verkeert sindsdien in een patstelling.
De plannen moeten ook gezien worden in het licht van de veranderende houding ten opzichte van vluchtelingen in Turkije. De aanwezigheid van grote groepen Syriërs zorgt voor wrevel onder de Turkse bevolking. Klachten over de werkgelegenheid, overlast, en criminaliteit zorgen voor een afnemend draagvlak. Turkije lijkt dan ook op zoek naar een alternatief voor de grote groep Syriërs die in het land woont.
Ironisch genoeg verbood Turkije dit jaar juist de tijdelijke terugkeer van Syriërs die het Suikerfeest wilden vieren. Volgens een reportage in het NRC vierden voor de coronacrisis enkele tienduizenden Syriërs dit feest met familie in eigen land. De Turkse overheid lijkt nu van mening dat als mensen terug kunnen gaan voor een feest, ze ook sowieso wel terug kunnen keren. Mensen die per se in Turkije willen blijven moeten het land niet verlaten.
Het NRC merkt ook de opkomst op van een nieuwe anti-migratiepartij, de Zafer (overwinning) partij. Deze partij maakt zich zorgen over de demografische verandering die gaande is in delen van Syrië, en die vooral bij veel seculiere Turken onrust wekt. Dit heeft gevolgen voor de rest van het politieke speelveld.
”De oppositie leek aanvankelijk verdeeld over de kwestie. Maar nu zegt ze onomwonden: alle Syriërs moeten terug. Als ze na de verkiezingen aan de macht komt, belooft de oppositie de relaties met het regime van president Assad te herstellen zodat alle Syriërs kunnen terugkeren. De nationalistische IYI partij zette onlangs gedetailleerd uiteen hoe ze dat wil doen. Te beginnen met inspecties in alle provincies om ongeregistreerde Syriërs te identificeren en te deporteren. Daarna volgt de rest.”
Even als zijspoor. De krant spreekt hier van ”de nationalistische IYI.” Alle grote Turkse politieke partijen zijn nationalistisch. De AKP combineert het met islamitische politiek, de CHP is dan weer seculier en nationalistisch. De ”progressieve” HDP is vooral een vehikel voor de Koerdische beweging, en die streeft naar zelfbeschikking voor het Koerdische volk.
Dan is er nog de kwestie van Syriërs die een Turks paspoort aanvragen. Volgens cijfers van de Turkse overheid hebben in totaal 193.000 Syriërs de Turkse nationaliteit gekregen, waarvan 84.000 kinderen. In totaal zouden er 700.000 Syrische kinderen geboren zijn in Turkije, maar die krijgen niet automatisch de Turkse nationaliteit. Er zijn een aantal gronden waarop buitenlanders een Turks paspoort kunnen krijgen. Dit kan gaan om een huwelijk met een Turk(se), adoptie of het doen van een grote investering in het land. Ook buitenlanders die kunnen bewijzen dat ze Turkse wortels hebben, komen in aanmerking voor naturalisatie. Het lijkt er echter niet op dat Turkije van plan is om nog eens drie miljoen Syriërs deze gunst te verlenen.
