De geschiedenisboeken leken opnieuw even tot leven te zijn gekomen. Opnieuw ontblote buiken van wie alleen de eigenaren baas zijn. Progressief Nederland gaat de barricades op uit angst voor beperkingen op het gebied van abortus. Onterecht, onnodig en de dialoog is ver te zoeken. Vanuit drie observaties pleit ik niettemin voor dialoog, voor tweezijdig geluid.
De demonstratie op de Dam van 7 mei was bedoeld “om te voorkomen dat ook in Nederland het abortusrecht in gevaar komt.” Men vreest Amerikaanse toestanden. En dat wekt mijn verwondering. De situatie in Amerika verschilt aanzienlijk met die van Nederland. In Nederland is er de Wet afbreking zwangerschap (Waz), het politieke systeem is niet zo grillig als het Amerikaanse waarin wetten vrij plotseling aan de kant geschoven kunnen worden. Daarnaast zijn de politieke verhoudingen zo dat van de 150 huidige Tweede Kamerleden er nog geen tien voor een restrictievere wetgeving zouden zijn. Recent aangenomen wetsvoorstellen in de Tweede Kamer tenderen juist richting een meer liberale wetgeving met een laagdrempeliger beschikbaarheid van abortus.
De omstandigheden in Amerika kùnnen ertoe leiden dat staten op grond van een democratisch proces komen tot strengere wetgeving, maar óók tot juist veel ruimere wetgeving. De eerste mogelijkheid, van strengere wetgeving, is echter aanleiding voor Nederlandse vrouwenrechtenorganisaties om te vrezen voor inperking van de Nederlandse abortuspraktijk. Dat lijkt me onterecht en zelfs vergezocht. De ontwikkelingen in Nederland vragen eerder om aandacht voor het ongeboren leven dan om verdere verruiming van de abortusrechten.
Deze eenzijdigheid lijkt een andere eenzijdigheid met zich mee te brengen. Het steeds weer benoemen van de baarmoeder, zoals op de Dam steeds gebeurde, leidt tot verarming, bijna een simplificatie van de mooie, unieke en veelzijdige persoon van ‘de vrouw’. Vrouwen doen zichzelf tekort als zij zichzelf reduceren tot een persoon met baarmoeder. Een vrouw is veel enveel meer dan dat. Ze is tot geweldige dingen in staat en heeft wonderbaarlijke cognitieve, creatieve en relationele vermogens en talenten.
Een vrouw is ook meer dan vrijheid en een drager van rechten. Ze draagt verantwoordelijkheid en is (buiten complexe uitzonderingen om) in staat om liefde te geven. Vrouwenemancipatie hoeft niet te leiden tot het schrijven van zure columns. Een vrouw is, net als een man overigens, een relationeel wezen.
Ik moet denken aan de zestienjarige Selena. Ondanks haar studie en druk vanuit haar omgeving koos zij ervoor haar kindje te houden én maakte haar studie af. Selena’s verhaal getuigt van grote feminiene levenskracht. Het laatste wat ik overigens beweer, is dat zoiets een gemakkelijke keuze is. Keer op keer blijken vrouwen een dergelijk moedig besluit – soms tegen hun eigen verwachting in – te kunnen nemen.
Het derde waarop ik wijs, en wat velen is opgevallen, is de heftigheid van en de schaal waarop in Nederland de laatste weken aandacht wordt gevraagd voor het recht op abortus. Ik verwonder me er niet alleen over omdat ik de genoemde aanleiding voor de Nederlandse context niet deel, maar ook omdat het louter over het recht op abortus gaat. Wat de Wet afbreking zwangerschap typeert is de balans die wordt gezocht tussen enerzijds de waarde van de vrijheid en de rechten van de vrouw en anderzijds de waarde van het ongeboren leven.
Krijgen mensen die staan voor de beschermwaardigheid van het ongeboren leven en daarom kritisch zijn op abortus nog wel de ruimte in de publieke opinie? De laatste weken is er nauwelijks debat, gesprek, dialoog. Als we de heftigheid van de Amerikaans assertiviteit en provocatie achterna gaan en hier vervolgens de dialoog de nek omdraaien, doen we onze Nederlandse traditie tekort. We moeten met elkaar om tafel, of we het inhoudelijk met elkaar eens zijn of niet.
Ik pleit voor open houdingen over en weer, de werkelijke dialoog, het gesprek over elkaars standpunten en nieuwsgierigheid naar dieperliggende waarden en drijfveren. Zou een verbindende vraag niet kunnen zijn: wat betekent het om goed te doen rond een onbedoelde zwangerschap?
