Een toepasselijk moment voor het nieuws dat Jos van Rey weer wethouder wordt. Vrijdagmiddag is het een drukte van jewelste in boekhandel Van der Velden Van Dam in Heerlen. Het is tijd voor de boekpresentatie van Joep Dohmen en Paul van der Steen. Hun weergaloze boek heet De Vriendenreünie en gaat over vriendendiensten, corruptie en andere integriteitskwesties in Limburg. De Roermondse politicus Jos van Rey, ooit van de VVD maar nu van een lokale partij, komt er prominent in voor.
Van Rey werd in 2017 veroordeeld, maar zit in Roermond binnenkort gewoon weer op het pluche. Het is precies wat je op basis van de bevindingen van Dohmen en Van der Steen zou verwachten. Corruptie, machtsbederf en integriteitsproblemen zijn in Limburg immers aan de orde van de dag. Hoe lang dit probleem al speelt blijkt uit het simpele feit dat De Vriendenreünie een vervolg is op een boek van twintig jaar geleden waarin precies dezelfde problematiek centraal stond.
De presentatie in Heerlen laat zien dat er weinig is veranderd. Twintig jaar geleden wilde de toenmalige gouverneur Van Voorst tot Voorst het boek De Vriendenrepubliek niet in ontvangst nemen. Dit keer wilden de auteurs De Vriendenreünie aanbieden aan de huidige gouverneur: Emile Roemer. Ook hij had daar geen trek in, al zou het een prachtige mogelijkheid zijn geweest om de langdurige problemen van het Limburgse bestuur recht in de ogen te kijken en er duidelijke taal over te spreken.
Al in de inleiding van de presentatie zaait de moderator twijfel. Dit boek is heel noodzakelijk en belangrijk, horen we hem zeggen, maar is het nou echt zó erg? Het is toch niet zo dat de hele Limburgse politiek onder één hoedje speelt en totaal corrupt is? De auteurs lijken inmiddels aan deze vraag gewend: ze laten de opmerking passeren. Toch is het een rare oprisping: niet alle Limburgse politici staan in dit boek en niemand zegt dat iedere Limburgse politicus corrupt is.
Een probleem is er wel. We horen de auteurs vertellen dat ze zich moesten beperken. Er waren namelijk te veel kwesties en het boek werd te dik. Een lokale SP-wethouder neemt het boek in ontvangst en vertelt uit de losse pols over wat problemen die lokaal spelen. Dohmen meldt meteen dat dit allemaal zaken zijn die ook niet in het boek staan. De SP-wethouder zou daar eigenlijk eens iets over moeten publiceren. Hoezo al die relativeringen over de integriteit van het Limburgse bestuur, vraag je je af.
We lezen in De Vriendenreünie over politici die baantjes aan vrienden en partijgenoten gunnen, goedbetaalde opdrachten weggeven, belangenverstrengeling en andere vriendendiensten. Opvallend veel van hen komen van het CDA, al decennialang dé bestuurspartij van Limburg. Gedeputeerden als Ger Koopmans (CDA) gedroegen zich als zonnekoning en wensten geen tegenspraak. Commissaris van de Koning Theo Bovens (CDA) wist het, stond erbij en keek ernaar. Hij was op zich wel integer, maar durfde niet in te grijpen.
Dohmen vertelt hoe slecht Koopmans met zijn ambtenaren omging. Sommige van hen deden mee aan dit systeem van vriendendiensten, anderen zwegen erover en een enkeling sprak zich uit. Dat laatste type was vaak snel weer weg. Zo kreeg het ambtenarenapparaat op het Provinciehuis de voetafdruk van Koopmans. Hij moest zelf bij de bestuurscrisis van 2021 opstappen, maar zijn erfenis leeft waarschijnlijk gewoon voort. De kans dat oude gewoontes echt zijn verdwenen is klein.
Dohmen zegt dat journalisten vaak hun werk niet doen. Een ex-gedeputeerde als Herman Vrehen (CDA) verdronk bijna in de integriteitskwesties, maar kwam toch met onkritische interviews in de krant. Journalisten hadden de problemen in jaarverslagen kunnen lezen. Journalisten moeten de macht controleren, maar doen ze dat nog? Een man in de zaal wijst ondertussen op de benoeming van Van Rey. Dohmen suggereert dat er een extra verslaggever naar Roermond moet. Zou er budget voor zijn, vraag je je af.
Het slothoofdstuk van De Vriendenreünie bevat de reacties van de beschreven politici. Hun verweer is telkens hetzelfde: het boek is niet objectief, de bezwaren overtrokken en de invalshoek eenzijdig. Dohmen krijgt het verwijt een hetze te voeren. Inmiddels heeft oud-gedeputeerde en vermeend hoerenloper Ger Driessen (CDA) een meldpunt tegen hem geopend. Dohmen zegt dat ‘wie kaatst de bal kan verwachten’, maar dat de dreiging van rechtszaken en meldpunten aan hem vreet. ‘Het houdt een keer op’.
Opeens snap je waarom de journalistiek politici steeds vaker laat wegkomen met slappe interviewtjes.
Lees ook van Chris Aalberts:
