De voorlichter van Jesse Klaver heeft er zijn vrije middag voor opgeofferd. Deze zaterdag is er een bijeenkomst van Nieuw Kritisch GroenLinks, een vernieuwingsbeweging die de partij-idealen weer wil laten stralen zoals vroeger. Uit alles blijkt dat dit tegenstanders zijn van fusie met de PvdA. Tweederde van de aanwezigen zegt al bij binnenkomst tegen te zijn. Het regent argumenten om niet met de sociaaldemocraten in het huwelijksbootje te stappen.
Deze vernieuwingsbeweging bestaat nog niet zo lang en is ook niet groot. Er komen zo’n dertig mensen samen. Ze praten eerst onderling een uur over samenwerking op links, waarna GroenLinks-partijvoorzitter Katinka Eikelenboom vragen komt beantwoorden over het aanstaande ledenreferendum over een gezamenlijke Senaatsfractie van GroenLinks en PvdA. Eikelenboom doet het woord en de Jesse-voorlichter zit in de zaal. Hij trekt zijn mond nauwelijks open.
Dit is wederom een aanwijzing hoe hiërarchisch de plannen voor linkse samenwerking tot stand zijn gekomen: niet van onderop, maar van bovenaf. Jesse Klaver lijkt een van de meest enthousiaste voorstanders, zo zagen we afgelopen maandag in Arnhem. De samenwerking is echter een zaak van het partijbestuur en niet van de fractievoorzitter. Daarom zit Eikelenboom deze zaterdag bij de kritische leden, maar wel onder toezicht van de Jesse-voorlichter, die achteraf kan rapporteren hoe het is afgelopen.
Niet zo goed. Bij de bijeenkomst in Arnhem ontstond afgelopen maandag een positieve sfeer en waren er veel aanmoedigingen om samen te werken. De fusie is best logisch, zo was de teneur. De vernieuwingsbeweging kijkt er deze zaterdag duidelijk anders naar. De grondtoon is al bij binnenkomst anders. Er stond een manifest in De Volkskrant met partijprominenten die zich uitspreken voor de fusie. Ze zijn allemaal boven de vijftig, klinkt het. Een ander: ‘Bram van Ojik en Diederik Samsom, really?’
Eikelenboom heeft een verhaaltje ingestudeerd dat er al heel lang over samenwerking wordt gepraat maar dat het nooit concreet wordt. Nu ligt er een echte optie om de samenwerking handen en voeten te geven. Er is door partijcongressen al vaak opgeroepen tot samenwerking, maar je weet nooit precies hoe die congresuitspraken zijn bedoeld, legt ze uit. Daarom is er nu een referendum, een mooie optie om alle leden de kans te geven zich over dit specifieke voorstel uit te spreken.
Zo raakt Eikelenboom aan de kritiek van deze leden. Het GroenLinks-congres heeft namelijk twee uitspraken gedaan: de leden wilden de linkse samenwerking verdiepen én verbreden. De politieke leiding heeft de verdieping van de relatie met de PvdA geconcretiseerd, maar de verbreding niet. Waar is de samenwerking met SP, Partij voor de Dieren en Bij1? Eikelenboom gaat er nauwelijks op in. De redenering lijkt te zijn dat de leden blij mogen zijn dat in ieder geval één van deze twee ambities wordt opgepakt.
De leden klagen vooral over organisatorische zaken. Het referendum is pas zeer recent aangekondigd en er zijn pas ledengesprekken gepland als de stemming al is geopend. Eikelenboom wuift die kritiek weg: leden weten na de jarenlange discussies over samenwerking wel waar ze staan. Dit debat begint niet bij nul. Op zich klopt dat, maar het miskent dat het idee voor een gezamenlijke Senaatsfractie wel nieuw is en ook allerlei nieuwe vragen oproept.
Procedureel lijken er nu al problemen. Er komt bij een ‘ja’ van beide partijen een gezamenlijke Eerste Kamerfractie. Eigenlijk gaan de fractieleden daar zelf over, maar Eikelenboom vindt het logisch dat ze aan de ledenwens gehoor geven. Er zal aan de kandidaten worden gevraagd of ze hieraan mee willen werken. Het is een rare kronkel: volgens Eikelenboom komen PvdA en GroenLinks ieder met een eigen kandidatenlijst. De partijen hebben dus geen invloed op elkaars kandidaten.
Een vrouw zegt dat ze ziek wordt als ze met bepaalde PvdA’ers in één ruimte is. Bij de koffie concretiseert een ander dat: wat vindt GroenLinks ervan als Jeroen Dijsselbloem de ambitie heeft om Eerste Kamerlid te worden? GroenLinks moet dan waarschijnlijk kotsen, maar kan er niets aan doen. Het illustreert hoe ondoordacht het hele plan is. Waar de fractiefusie in de Eerste Kamer precies toe moet leiden is ook al onduidelijk. Of het een stap is naar een volledige fusie blijft schimmig.
Het wordt nog gekker: kiezers stemmen helemaal niet op de Eerste Kamer, maar op de Provinciale Staten. Die kiezen dan weer de Eerste Kamer. Maar bij de Provinciale Staten voeren PvdA en GroenLinks ieder een eigen campagne alsof er geen gezamenlijke Eerste Kamerfractie komt. Eikelenboom vindt het logisch als PvdA en GroenLinks elkaar niet aanvallen. Ze erkent wel dat de Provinciale Statencampagne een landelijke component zal hebben vanwege het nieuwe machtsblok. Hoe dat zal gaan? Daar is nog niet over nagedacht.
Er mist een totaalplan, denkt een jong partijlid en ze heeft gelijk. De gezamenlijke Eerste Kamerfractie zal een stevige invloed hebben op hoe PvdA en GroenLinks worden gezien. De nieuwe partij zal minder groen worden dan GroenLinks omdat de PvdA niet echt groen is. Ook wordt de fusiepartij minder links, aangezien de PvdA rechts regelmatig aan meerderheden heeft geholpen. GroenLinks lijkt reactief en heeft geen eigen visie op hoe het proces moet verlopen. Leden gaan straks wegrennen, klinkt het.
Het Utrechtse raadslid Pepijn Zwanenburg meldt dat GroenLinks in allerlei steden succesvol is met een eigen profiel. Wat levert de fusie lokaal nou eigenlijk op? Een ander wordt er emotioneel van want alle vervolgstappen zijn onduidelijk en over de rol van de leden doet de partij vaag. We horen ondertussen dat een ledengesprek in De Bilt superslecht is verlopen omdat de partijbestuurders op de meest basale vragen geen antwoord hadden. Het is hier bij de kritische leden in Utrecht nauwelijks beter.
Wat zou de voorlichter over deze middag rapporteren aan Jesse Klaver? Suggestie: deze fusie zou weleens op een heel andere manier de geschiedenisboeken kunnen halen dan Jesse wil.
Lees ook van Chris Aalberts:
