Wat betekent het eigenlijk om lid te zijn van een politieke partij? Bij verkiezingen kun je partijen steunen of afstraffen, maar als partijlid kun je meer: meepraten over de politieke koers, de standpunten aanvullen of veranderen en meedenken wie de beste kandidaten zijn. Er is voor al dit moois eigenlijk maar één voorwaarde: je partij moet democratisch functioneren, anders wordt er immers sowieso niets met je inbreng gedaan. Dan ben je lid voor Jan met de korte achternaam.
Eens kijken hoe dat gaat bij de SP. In januari besloot de ledenvergadering van de SP in Rotterdam niet mee te doen aan de gemeenteraadsverkiezingen van maart. Dat besluit ging helemaal volgens de regels die binnen de partij zijn afgesproken. De lokale ledenvergadering besluit of de partij in de eigen gemeente mee wil doen. Zo ja, dan doet de afdeling een verzoek aan het partijbestuur. Als de afdeling aan de afgesproken vereisten voldoet, gaat de deelname door.
De ledenvergadering besluit daarna over de kandidatenlijst en het verkiezingsprogramma. In het Rotterdamse geval: de leden stellen vast wat hun mening is over allerlei Rotterdamse kwesties en besluiten welke partijleden volgens hen het beste in de Rotterdamse gemeenteraad kunnen plaatsnemen. Dit zijn verreweg de belangrijkste beslissingen die de leden elke vier jaar mogen nemen. Dit is immers het moment waarop ze de koers kunnen bijsturen.
Zo ging het niet. De Rotterdamse afdeling besloot niet mee te doen aan de verkiezingsstrijd. Dat was best logisch: er heerst interne onrust. In een partijdemocratie zou daarmee de kous af zijn: geen SP op het stembiljet. Toen greep het partijbestuur in: er lag weliswaar geen verzoek van de afdeling, maar de partij deed toch mee. De SP kreeg in Rotterdam bovendien een verkiezingsprogramma en een kandidatenlijst waar de leden nooit hun goedkeuring aan hadden gegeven. Tegen alle interne regels in.
Boze leden begonnen een beroepszaak. Die was nogal symbolisch: iedere leek kon zien dat de klagers gelijk hadden dat de regels waren geschonden. Bovendien was de deelname aan de gemeenteraadsverkiezingen sowieso niet meer terug te draaien. In het belang van de partijdemocratie kwam er toch een procedure en de klagers kregen inderdaad gelijk. Je zou denken dat het partijbestuur vervolgens spijt zou betuigen en beterschap zou beloven.
Niet bij de SP. Partijbestuurders Arnout Hoekstra en Jannie Visscher blijven bij hun oordeel dat ze zonder verzoek van de afdeling mochten besluiten om in Rotterdam mee te doen. Ze zeggen in feite dat ze zich niet aan de regels van hun eigen partij hoeven te houden. Nu de beroepscommissie hen ongelijk gaf, zit die commissie – ingesteld voor dit soort klachten – fout. Hoekstra en Visscher stuurden hun eigen visie nogmaals naar de partijraad. Maar die was nou juist door de commissie afgekeurd.
Het partijbestuur van de SP vindt zichzelf belangrijker dan de democratische besluiten van leden, vindt dat ze zich niet aan de interne regels hoeft te houden, legt oordelen van een daarvoor ingestelde beroepscommissie naast zich neer en vaart een koers in de tweede stad van het land waarvan niet vaststaat dat de leden die steunen. Het enige logische gevolg zou moeten zijn dat Hoekstra en Visscher linea recta naar huis worden gestuurd.
Een aantal afdelingen kwam bij de partijraad van zaterdag dan ook met een motie van afkeuring. Verrassing: die bleek kansloos. We kunnen niet uitsluiten dat de intimidatie van critici een rol speelde. Je zou willen dat er onafhankelijke media aanwezig waren om verslag van al deze treurnis te doen, zodat alle leden en sympathisanten een onafhankelijk oordeel kunnen vellen over hoe deze partij wordt bestuurd. U raadt het al: journalisten waren niet welkom.
Zou de SP wat te verbergen hebben? Met die vraag zijn we weer terug bij het begin: waarom zou je lid zijn van een partij? Dat ben je omdat je invloed wilt hebben op de koers, de organisatie en de kandidaten, landelijk én lokaal. Bij de SP veegt het partijbestuur er zijn reet mee af en de partijraad vindt dat best. Zou men snappen dat alle leden met enig zelfrespect én gezond verstand niet bij zo’n club willen horen? Als ze lid blijven zijn ze niet goed bij hun hoofd.
Lees ook van Chris Aalberts:
