‘Het Spaanse parlement heeft donderdag een wet aangenomen waarmee het verplicht wordt om voor seks uitdrukkelijk toestemming te vragen’, zo bericht Nu.nl. Daarbij gaat het niet slechts om penetratie, maar ook om aanrakingen. Zoals de NOS stelt: ‘In de nieuwe wet worden seksueel misbruik en aanranding onder alle omstandigheden gezien als verkrachting, waarop maximaal 15 jaar gevangenisstraf staat.’
In het Westen hebben vrouwen het beter dan ooit tevoren. Mannen en vrouwen zijn gelijk voor de Nederlandse wet. Maar we zijn er nog niet. Worden vrouwen soms niet toch nog gezien als ‘het zwakke geslacht’? Ja, zelfs in 2022 gebeurt dat nog. Of worden ze, vanuit traditie, soms niet nog steeds belast met koken, wassen en het zorgen voor kinderen? En als een vrouw solliciteert, in hoeverre houdt een werkgever onwettig toch rekening met haar leeftijd in verband met een potentiële zwangerschap in het verschiet? Worden niet ook Nederlandse vrouwen genitaal gemutileerd? En is het daarnaast niet zo dat vrouwen met enige regelmaat seksueel worden lastiggevallen, al dan niet erger? Met name dit laatste is wat Spaanse politici met hun ‘sekswet’ willen oplossen.
In mijn hoofd speelt zich het volgende scenario af. Ik loop achter je langs om iets te pakken. Mijn hand raakt vriendelijk je schouder aan. Mijn korte aanraking wordt onverwacht beantwoord door jouw hand die naar de mijne grijpt. Je knijpt er zachtjes in. Ik blijf achter je staan en kijk je verbaasd aan. Je draait je om, terwijl we elkaars hand blijven vast houden. Onze ogen maken contact. Jij leest mij en ik lees jou, terwijl de tijd even stil staat. Een liefdevolle blik. Een wat verlegen glimlach, terwijl die mooie ogen steeds dichterbij komen. Onze lippen vormen een eerste voorzichtige verbintenis. Een van je handen houdt innig de achterkant van mijn hoofd vast. De ander streelt mijn rug en beweegt zich steeds verder naar beneden.
In Spanje zouden we beiden strafbaar kunnen zijn. We hadden de sfeer moeten drukken door te vragen: ‘mag ik misschien kortstondig mijn hand over je schouder laten glijden?’; ‘mag ik je hand vastpakken?’; ‘mag ik de smaak van je lippen proeven?’ of ‘mag ik je rug strelen?’. Maar zouden die vragen voldoende zijn geweest? De BBC stelt namelijk:
‘The reform means that victims will no longer have to prove that they suffered violence or intimidation, or that they physically resisted, in order to show that they have suffered a sexual assault. Any sexual act without consent will be liable to be deemed assault.’
Het idee is kennelijk dat er een omgekeerde bewijslast komt. De vermeende pleger van een seksuele handeling moet kunnen aantonen dat hij of zij toestemming had voor die daad. Dit zou betekenen dat een mondelinge toestemming onvoldoende is; anders staat het woord van het slachtoffer slechts tegenover het woord van de dader. Bij het maken van dat innige oogcontact anders toch maar de voorgedrukte toestemmingsformulieren tevoorschijn halen? Even de paspoortgegevens invullen en een handtekening laten zetten, alvorens over te gaan tot die zoen? Misschien klinkt het belachelijk, maar wat is het nut van zo’n wet als we dit niet zouden doen?
Het is prima om het spel der liefde te spelen. Het is prima om te verleiden, of de man of de vrouw daar nou de eerste aanzet toe geeft. Het is prima om het initiatief tot een zoen te nemen. Maar nee is nee. En zodra je dat signaal krijgt blijf je met je tengels van de ander af. Is dat zo moeilijk? Kennelijk wel. Helaas was het nodig dat Floris van den Berg in 2017 het boek De Vrolijke Feminist schreef; en Ayaan Hirsi Ali in 2021 nog Prooi. Immigratie, islam en de erosie van vrouwenrechten.
Elke aanranding is er één teveel. Symboolwetgeving zoals in Spanje gaat de situatie echter niet verbeteren. In de eerste plaats om meer praktische redenen. Gaan mensen hun intieme moment onderbreken om toestemming te vragen? Daaraan gerelateerd rijst ten tweede de vraag hoe ver die toestemming moet gaan. Een ondertekening op papier? Voor elke afzonderlijke handeling? Ten derde blijft ondanks de wet een van de grootste problemen in zedenzaken bestaan. Wellicht beweert het slachtoffer dat er geen toestemming was, maar als de dader enige handeling überhaupt ontkent, dan gaat hij zonder aanvullend bewijs vrijuit. Ten vierde geeft zulke wetgeving potentiële slachtoffers, voor deze wet zijn dat vrouwen, valse hoop. Er verandert feitelijk niet veel voor de veiligheid van vrouwen.
We moeten blijven streven naar een wereld zonder seksueel geweld. Ja, dit is een utopie, maar we kunnen proberen die zover mogelijk te realiseren. Het zou daarom nuttig zijn om grondig in kaart te brengen welke kenmerken daders en slachtoffers van seksueel geweld hebben en onder welke omstandigheden de delicten worden gepleegd. Daarbij dienen die kenmerken breed te worden onderzocht. Hirsi Ali waarschuwt in Prooi voor niet-westerse mannelijke migranten uit islamitische landen, omdat de status van de vrouw in zulke landen doorgaans beduidend slechter is. Welk aandeel zij precies hebben in zaken van seksueel geweld in Nederland kan onderzocht worden. Voorzichtig kan in elk geval gesteld worden dat waar gepleegd wordt sprake is van daderschap. Aan de daderzijde kan sowieso geïntervenieerd worden, maar hoe? Na een grondig onderzoek kan over oplossingen gedacht worden. Werkelijke oplossingen, geen symboolwetgeving.
Lees meer van Bart Collard:
