France24 publiceerde zondag een bericht over een interview van de Jordaanse koning Abdullah II. Die vertelde tegen de Franse pers hoe zijn grensbewaking onlangs schermutselingen had met ”aan Iran gelieerde militanten” die vanuit Syrië wapens en drugs smokkelden. Abdullah benadrukte dat die smokkelwaar ook voor Europa bedoeld was, maar het Midden-Oosten is al sinds een aantal jaren de eindbestemming voor grote hoeveelheden drugs die geproduceerd worden in Syrië. In de puinhopen van de burgeroorlog heeft het regime van Bashar al-Assad een drugsimperium opgebouwd, met de rijke Golfstaten ogenschijnlijk als grootste afzetmarkt.
Dankzij de internationale sancties kan Syrië bijna geen handel meer drijven met de omringende landen. Dit zorgt voor een groot tekort aan buitenlandse valuta. Het Syrische leger en gelieerde groeperingen hebben daarop een oplossing gevonden die ze lijken te hebben geleerd van de anti-regeringsrebellen. De synthetische drug ”Captagon” wordt in grote hoeveelheden geproduceerd en het land uit gesmokkeld. Captagon, eigenlijk ”Fenethylline hydrochloride” geheten, werd in de jaren ’60 ontwikkeld als een middels tegen wat nu ADHD genoemd wordt. Het moest een milder alternatief zijn voor amfetamine, maar is nog steeds behoorlijk verslavend. In de beginjaren van de Syrische Burgeroorlog waren er sterke aanwijzingen dat de drug door rebellen geproduceerd werd om hun strijd te financieren. Volgens de Guardian zouden individuele rebellen de drug ook gebruikt hebben tijdens gevechten. Captagon geeft een euforisch gevoel, en onderdrukt honger en slaperigheid. Met het terugdringen van verschillende rebellengroepen lijkt het Assad-regime de productie en export over te hebben genomen.
De Syrische staat functioneert als een familiebedrijf, en de verantwoordelijkheid voor de productie van Captagon zou zijn toevertrouwd aan Maher al-Assad. Maher is de jongere broer van de president, en heeft het bevel over de vierde pantserdivisie van het Syrische leger. Deze divisie heeft de controle over een productie- en distributienetwerk waarmee de drugs door heel Syrië vervoerd worden. Het netwerk zou inmiddels ook gebruikt worden voor crystal meth. Eenmaal aan de grens moeten de drugs verder vervoerd worden. Dit is waar de internationale connecties een rol spelen. Zo loopt een route via Hezbollah-gebied in Libanon, waarvandaan de drugs over zee geëxporteerd kunnen worden. Ook kunnen de drugs via de dunbevolkte grens met Jordanië het land uit gesmokkeld worden. Dit leidt echter tot de gevechten tussen militante organisaties en de Jordaanse troepen.
Maar als de drugs Syrië eenmaal uit zijn, dan zijn ze goud waard. Captagon zou inmiddels de grootste recreatieve drug zijn in het Midden-Oosten, waaronder ook in de rijke Golfstaten. De ironie is dat consumenten in Saudi-Arabië en de Emiraten zo een belangrijke inkomstenbron zijn voor het Syrische regime waartegen hun overheden al jaren rebellen steunen. De totale omvang van de handel is moeilijk in te schatten. Goedkopere versies van Captagon zouden in Syrië en Libanon op straat te verkrijgen zijn voor één of twee dollar per pil, maar pillen van een betere kwaliteit zouden in Djedda of Dubai veel meer op kunnen leveren. In juni vorig jaar onderschepten de Saudische autoriteiten in de haven van Djedda een lading van 14 miljoen pillen, zelfs voor dat land een bijzonder grote vangst. Saudi Gazette schreef dat hierbij een Saudische staatsburger gearresteerd werd op verdenking van betrokkenheid. De drugs zaten verstopt in een lading ijzer uit Libanon. De Saudi’s hadden eerder de import van Libanese groentes en fruit verboden, nadat men een stijging in de drugssmokkel had vastgesteld.
Captagon komt in Europa relatief weinig voor, maar toch wordt er soms een grote vondst gedaan. In 2017 onderschepte de Franse douane meerdere ladingen die via luchthaven Charles de Gaulle werden verscheept. Crimesite schreef afgelopen januari over een politieonderzoek in een loods in Maasbree. Daar werd in oktober 2021 een lading Captagon gevonden, bestaande uit 2 miljoen pillen die verstopt zaten tussen ontbijtgranen. Het lijkt hierbij te gaan om lokale productie, en niet om import uit Syrië. De drugs worden hier echter bijna niet gebruikt, en de lading in Maasbree was waarschijnlijk bedoeld voor de export.
