De relaties tussen China, Taiwan en de Verenigde Staten staan op scherp vanwege een mogelijk staatsbezoek. Nancy Pelosi, de Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, zou mogelijk binnenkort het eilandenstaatje kunnen bezoeken. China heeft al laten weten dat het krachtige tegenmaatregelen zal nemen, mocht de Amerikaanse politica zonder toestemming voet zetten op het eiland dat volgens Beijing rechtmatig onderdeel van China uitmaakt. Het Pentagon laat nu volgens het AP weten dat, hoewel het onwaarschijnlijk is dat China geweld zal gebruiken, er rekening gehouden wordt met ieder mogelijk scenario. Miscommunicatie, fouten en ongelukken kunnen ook tot diplomatieke problemen leiden.
Taiwan heeft zich nooit onafhankelijk verklaard van China, maar wordt wel bestuurd door een andere staat. Volgens zowel China als Taiwan behoren beiden tot hetzelfde land. Het geschil, dat al sinds het eind van de Tweede Wereldoorlog speelt, gaat over de vraag wiens zijde de rechtmatige vertegenwoordiging moet zijn van een verenigd Cina. De Chinese communisten vochten van 1936 tot 1949 een burgeroorlog uit tegen de nationalistische regering. Deze oorlog werd een aantal jaar onderbroken om een gemeenschappelijk front te vormen tegen Japan, maar na 1945 gingen de gevechten door. in 1949 slaagden de communisten erin om de restanten van de zittende regering van het vasteland te verdrijven. Mao Zedong riep de communistische Volksrepubliek uit, en onder die naam wordt het vasteland nog steeds bestuurd. De nationalisten hielden vol dat zij leiding gaven aan de Republiek China, die alleen nog bestond uit het eiland Taiwan. De burgeroorlog is formeel nooit beëindigd, maar de Volksrepubliek China heeft nooit een serieuze poging gedaan om het eiland te veroveren.
Hierbij speelde de Koude Oorlog een rol. Amerika wierp zich op als de verdediger van Taiwan, Japan en Zuid-Korea, om zo de communistische opmars te stuiten. De nationalistische regering op Taiwan behield de permanente Chinese zetel op de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Hier kwam in 1971 verandering in, toen de VN een resolutie aannam die de communistische regering als enige rechtmatige vertegenwoordiger van China erkende. De VS steunde die resolutie niet, maar knoopte in dezelfde periode wel formele banden aan met de Volksrepubliek, om zo een tegenwicht te bieden aan de Sovjet-Unie. in 1979 besloot de VS de Volksrepubliek te erkennen als de rechtmatige vertegenwoordiger van heel China. Amerika bleef Taiwan in de daaropvolgende decennia wel op verschillende manieren steunen. Een daarvan is door Taiwan veiligheidsgaranties te geven. Een vorige voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, de Republikein Newt Gingrich, bracht in 1997 nog een bezoek aan het eiland. Hij maakte toen duidelijk dat Amerika Taiwan zou verdedigen, mocht China proberen met geweld de provincie terug te claimen.
Wat ook meespeelt in de band met Amerika is het democratische karakter van het hedendaagse Taiwan. Na een periode van autocratisch bestuur heeft Taiwan de overstap gemaakt naar democratische verkiezingen. De huidige president van Taiwan/de Republiek China is Tsai Ing-wen, die in 2016 de verkiezingen won met 56 procent van de stemmen. Vier jaar later won ze haar herverkiezing met eenzelfde percentage. De Kuomintang, de nationalistische partij die Taiwan tot 1980 regeerde als een eenpartijstaat, doet ook nog steeds mee aan verkiezingen. Deze partij heeft de oude leider, Chiang Kai-shek uitgeroepen tot directeur-generaal voor de eeuwigheid. Chiang Kai-shek was tot zijn dood in 1975 de president die Taiwan regeerde. Hierna hieven zijn opvolgers de noodtoestand op, en werden hervormingen ingevoerd die het land democratisch moesten maken.
Als Pelosi daadwerkelijk naar Taiwan gaat, en dit staat eigenlijk nog niet vast, zal het een belangrijk signaal zijn dat de Amerikaanse steun voor het eiland ook in moeilijke tijden gegarandeerd is. Amerika zal willen voorkomen dat de Chinese leiders naar de Russische invasie in Oekraïne kijken, en het idee krijgen dat dit hun kans is om Taiwan aan te pakken. President Biden zal morgen via videoverbinding spreken met de Chinese president Xi Jinping. Dit gesprek stond al een tijd gepland, en is onderdeel van een vaste reeks gesprekken die de twee wereldleiders zullen houden. Nancy Pelosi had eerder al naar Taiwan willen gaan, maar moest dit uitstellen vanwege een Covid-infectie. Taiwan, dat afgelopen maandag en dinsdag jaarlijkse oefeningen hield voor het scenario van een invasie, verwelkomt buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders. Deze worden gezien als een steun in de rug, en een garantie tegen een compleet isolement.
