Irak staat op zijn kop vanwege een aanhoudende bezetting van het parlement door aanhangers van de sjiitische geestelijke Moqtada al-Sadr. De demonstranten braken vorige week woensdag al door tot het parlementsgebouw, gelegen in de extra beveiligde ”Groene Zone” in Baghdad. Na een dag vertrokken ze alweer, omdat hun punt wel gemaakt leek. Zaterdag kwamen ze echter terug, en ditmaal voor onbepaalde tijd. De demonstranten zitten, bidden, en feesten in de raadszaal, en decoreren deze met leuzen en afbeeldingen van al-Sadr.
De directe aanleiding van de demonstratie is een geplande benoeming van ene Mohammed Shia al-Sudani, een voormalig minister en gouverneur, tot premier. Al-Sudani heeft de steun van een aantal partijen die rivaliseren met het blok van al-Sadr. De parlementaire fractie van dat blok bestaat overigens niet meer, nadat al-Sadr het in juni zijn eigen parlementariërs opdracht gaf om ontslag te nemen. Dit moest een offer zijn van zijn kant om de overige partijen een coalitie te laten vormen, nadat de onderhandelingen voor een nieuwe regering waren mislukt. Irak werkt met een districtenstelsel, en parlementariërs die aftreden geven hun zetel op. De op een na grootste kandidaat binnen dat district mag die zetel dan innemen, en dat is dus altijd iemand van een andere partij. Al-Sadr had met 73 van de 329 zetels bijna een kwart van het parlement in handen na de verkiezingen in oktober 2021, maar met maar 10 procent van de landelijke stemmen. Na acht maanden heeft hij echter geen coalitie kunnen vormen met de andere partijen. Een aantal van die partijen leken er wel uit te komen, maar daar steken woedende Sadr-aanhangers (Sadristen?) nu fysiek een stokje voor.
Sadr zou zijn achterban nu opgeroepen hebben om het parlement weer te verlaten, en de demonstraties buiten voort te zetten. Buiten het parlement verzamelen zich ook de aanhangers van een aantal andere sjiitische partijen voor een tegendemonstratie. Het is onduidelijk wat de pro-Sadr-demonstranten hopen te bereiken. Het ontbinden van zijn eigen fractie heeft immers het voorspelbare gevolg gehad, en zijn rivalen kunnen gaan regeren. Al-Sadr zou volgens Dailysabah zondag in een statement hebben opgeroepen tot revolutie, en veranderingen in het sektarische politieke systeem in Irak. Daarnaast is er de gebruikelijke kritiek op corruptie en het gebrek aan perspectief voor de bevolking. Ook lijken een aantal persoonlijke rivaliteiten een rol te spelen. De vrees bestaat voor een gewelddadige escalatie. Al-Sadr beschikt nog steeds over paramilitaire eenheden, en onder zijn aanhangers zitten veel veteranen van eerdere opstanden.
Moqtada al-Sadr is een telg uit een van oorsprong Libanese familie van geestelijken. Hij is een veteraan van de strijd tegen zowel het regime van Saddam Hoessein, als tegen de Verenigde Staten. Na het verdrijven van Saddam Hoessein vormde al-Sadr een van de grootste militante organisaties in het land, aanvankelijk nog met steun van Iran. Tijdens het sektarische geweld verbleef hijzelf een aantal jaar in Iran, om zo uit de handen van de Amerikanen en de Iraakse overheid te blijven. Na de opkomst van Islamitische Staat hielp de militie van al-Sadr mee aan het heroveren van Noord- en West-Irak. Al-Sadr ontwikkelde hierna een steeds kritischere houding ten opzichte van de Iraanse invloed in het land. Iran zou net als de VS een slechte invloed zijn. Het is echter moeilijk voor Iraakse partijen, van welke religieuze of etnische kleur dan ook, om Iran helemaal te negeren.
Hiernaast heeft al-Sadr een persoonlijke rivaliteit met een van de leiders van de andere sjiitische partijen. Nouri al-Maliki was van 2006 tot 2014 de premier van Irak. Nu geeft hij leiding aan de ”Rechtsstaatpartij”, die 33 zetels heeft. Onder hem werd de militie van al-Sadr teruggedreven uit het zuidelijke Basra. Dit zou voor een vete hebben gezorgd die tot de dag van vandaag duurt. Hiernaast concurreren de verschillende sjiitische partijen met elkaar om dezelfde kiesdistricten in het zuidoosten, wat ironisch genoeg voor een spanning zorgt die er niet is met soennitische en Koerdische partijen elders in het land. De verkiezingswinst van al-Sadr ging vorig jaar gepaard met een groot verlies van de sjiitische Fatah-partij. De leider van Fatah, Hadi al-Amiri, is een veteraan van de Iraq-Iran oorlog, waarin hij meevocht aan de Iraanse kant tegen Saddam Hoessein. Al-Amiri was naar verluid een van de meest pro-Iraanse politici gedurende de Iraakse strijd tegen Islamitische Staat.
