Europese landen investeren momenteel weer driftig in defensie. De NRC publiceert vandaag een interview met defensiespecialist en historicus Dick Zandee van Instituut Clingendael. Zandee pleit ervoor om van de gelegenheid gebruikt te maken door verschillende Europese landen meer te laten specialiseren. Hij schreef er onlangs met een collega zelfs een rapport over. In plaats dat ieder land probeert om overal goed in te zijn, moeten landen leren bepaalde taken aan bondgenoten over te laten, en zich elders te focussen. Volgens Zandee ligt dit echter ook moeilijk in zowel politiek Den Haag als in defensiekringen.
” Al in 2020 vroeg de Tweede Kamer het ministerie van Defensie om wat op papier te zetten over specialiseren en samenwerken. Dat is nog niet gebeurd; de Tweede Kamerbrief komt volgens het departement pas „later dit jaar”. Dat het zo lang duurt, komt mogelijk door de weerstand in militaire kringen. Daar is, vrij naar een Duits gezegde, het parool: als ik ‘specialisatie’ hoor, ontgrendel ik mijn pistool.”
”De meest verregaande vorm van specialisatie, waarbij je iets helemaal niet meer doet, is ook het moeilijkst. Stel dat Nederland afscheid neemt van de gevechtshelikopters en daarvoor voortaan vertrouwt op Duitsland. Wie garandeert dat die beschikbaar zijn, als het erop aan komt? Misschien wel bij verdediging van het grondgebied, maar misschien niet bij uitzendingen. zoals in Mali.”
De bestaande samenwerking tussen Nederland en België ziet Zandee als een goed voorbeeld van wat met specialisatie mogelijk is. Het helpt misschien bij het overwinnen van de gevoeligheden als men het geen ”specialisatie” noemt.
”Een puur voorbeeld daarvan is wat Nederland en België doen met de marine, onder de vlag van BeNeSam. Ze doen samen de training van het personeel en het onderhoud van de schepen, waarbij Nederlanders de lead hebben bij de fregatten en de Belgen bij de mijnenvegers. Dat ís specialisatie, maar betrokkenen noemen het liever samenwerking.”
Zandee ziet een verdere samenwerking voor zich waarbij bijvoorbeeld België de landverdediging van zowel België en Nederland op zich neemt, terwijl Nederland zich geheel richt op het water. Ook de geografische ligging en historische traditie speelt een rol bij een breder Europees beleid.
”Landen die dicht tegen Rusland aan liggen, zoals Polen, leggen de nadruk op de landmacht. Fransen en Britten zijn door hun koloniale verleden gericht op operaties ver weg; die zijn sterk op zee, met onder meer hun vliegdekschepen en nucleaire onderzeeboten. De sterke punten van Nederland zijn ontstaan doordat krijgsmachtdelen op zoek gingen naar iets waarin ze konden excelleren zoals onderzeeboten en Patriot-raketten. Het wordt wel tijd dat Nederland een beredeneerde afweging maakt van wat we zouden móeten doen.”
