FRANKFURT, 8 september (Reuters) – De Europese Centrale Bank heeft donderdag haar belangrijkste rentetarieven met een ongekende 75 basispunten verhoogd en verdere verhogingen beloofd, waarbij zij prioriteit geeft aan de strijd tegen de inflatie, zelfs nu het blok waarschijnlijk afstevent op een winterrecessie en gasrantsoenering.
De inflatie is al een halve eeuw hoog en nadert de dubbele cijfers. De beleidsmakers vrezen dat de snelle prijsstijgingen zich zullen verankeren, het spaargeld van de huishoudens zullen doen wegsmelten, investeringen zullen tegenhouden en een moeilijk te doorbreken loon-prijsspiraal op gang zullen brengen.
Na een forse renteverhoging in juli verhoogde de ECB haar depositorente van nul naar 0,75% en haar basisherfinancieringsrente naar 1,25%, het hoogste niveau voor beide sinds 2011, waarbij zij voor de volgende vergaderingen nog stappen in het vooruitzicht stelde.
Toch loopt de ECB achter op veel van haar collega’s, met name de Amerikaanse Federal Reserve, wat het verhogen van de rente betreft en sommige analisten zien de te grote stappen sinds juli als een poging om die achterstand in te lopen.
“We verwachten de rente verder te verhogen, omdat de inflatie veel te hoog blijft en waarschijnlijk voor een langere periode boven onze doelstelling zal blijven”, zegt ECB-chef Christine Lagarde, die eraan toevoegt dat het besluit van donderdag unaniem is.
“We denken dat er meerdere vergaderingen nodig zullen zijn,” zegt ze. “Hoeveel is meerdere? Het zijn er waarschijnlijk meer dan twee, inclusief deze, maar het worden er waarschijnlijk ook minder dan vijf,” zegt Lagarde, die suggereert dat de renteverhogingen tot begin 2023 zouden kunnen doorgaan.
Beleidsmakers hadden wekenlang geschommeld tussen een verhoging met 50 en een verhoging met 75 basispunten, maar een nieuwe stijging van zowel de algemene als de onderliggende inflatie heeft het debat waarschijnlijk beslecht, waarbij Lagarde herhaaldelijk heeft betoogd dat het huidige hoge niveau gewoonweg onaanvaardbaar is.
Gevraagd naar toekomstige verschuivingen, zegt Lagarde dat 75 basispunten niet de norm is en dat toekomstige verschuivingen kleiner kunnen zijn, maar ze wilde ook een even grote verschuiving in de toekomst niet uitsluiten.
“Wij verwachten nog steeds dat de ECB begin volgend jaar de depositorente zal verhogen tot 1,75%, maar dat ze het renteverhogingsproces daarna zal pauzeren vanwege de recessie die dan zichtbaar zal zijn”, aldus Jörg Krämer, econoom bij de Commerzbank.
“Om de inflatie blijvend af te remmen, zou de ECB zelfs nog verder moeten gaan, want de inflatie ligt massaal boven haar doelstelling”, voegt Krämer eraan toe.
De inflatie liep in augustus op tot 9,1% en de nieuwe prognoses van de ECB voorspellen een piek in de buurt van dit niveau net voor het einde van het jaar, ook al zien sommige marktanalisten de inflatie al snel boven de 10% uitkomen.
Toch zal de prijsgroei volgens deze prognoses de komende jaren boven het streefcijfer van 2% van de bank blijven, waarbij de prognose voor 2023 wordt opgetrokken van 3,5% naar 5,5% en voor 2024 wordt uitgegaan van 2,3%, boven het streefcijfer van 2%.
De markten, die de stap van donderdag zeer waarschijnlijk achtten, rekenen nu op iets meer dan een renteverhoging met 50 basispunten voor oktober en een vergelijkbare verhoging in december.
“Waar we nu staan is niet de neutrale rente”, zegt Lagarde. “We gaan wel die kant op. Het vergt frontloading. Het zal verdere verhogingen vergen in de komende vergaderingen.”
In de groeiprognoses van de ECB, die voor volgend jaar fors zijn verlaagd, wordt uitgegaan van economische stagnatie in de wintermaanden, maar veel van de potentiële neerwaartse risico’s, met name het wegvallen van Russisch gas, hebben zich al gemanifesteerd.
“Wij zien de beslissing van vandaag om een grotere stap te zetten als een signaal aan de markten dat het de centrale bank ernst is met het herwinnen van haar geloofwaardigheid als inflatiebestrijder en dat ze bereid is kosten te aanvaarden in termen van lagere groei om prijsstabiliteit te verzekeren,” aldus Morgan Stanley in een nota.
In het basisscenario van de ECB zou de economie volgend jaar met 0,9% groeien, terwijl zij in het neerwaartse scenario met 0,9% zou kunnen krimpen.
Dit neerwaartse scenario zou de inflatie echter nog verder opdrijven, tot 2,7% in 2024, omdat de druk van een economische neergang ruimschoots zou worden gecompenseerd door de aanhoudend hoge aardgasprijzen.
De zwakte van de euro kan donderdag ook een rol hebben gespeeld.
De euro kwijnt al weken weg rond de pariteit ten opzichte van de dollar en de scherpe daling van de euro dit jaar tot een dieptepunt in twee decennia doet de importkosten stijgen en de inflatie toenemen.
Lagarde voegde eraan toe dat, hoewel het afbouwen van de te omvangrijke balans, zoals sommige van haar collega’s doen, op een gegeven moment op de agenda zou kunnen staan, zij zich voorlopig concentreert op de rentetarieven als instrument.
