WASHINGTON (AP) – Een vrijwillige Oekraïense arts die werd vastgehouden in de belegerde havenstad Marioepol in Oekraïne vertelde donderdag aan Amerikaanse wetgevers dat ze tijdens haar drie maanden durende gevangenschap medegevangenen troostte toen velen van hen stierven. Ze troostte hen zo goed als ze kon, terwijl mannelijke, vrouwelijke en minderjarige gevangenen bezweken aan Russische martelingen en onbehandelde wonden.
De Oekraïense Yuliia Paievska, die in maart door pro-Russische troepen in Marioepol gevangen werd genomen en op wisselende locaties in Russisch-geallieerd gebied in de Oekraïense Donetsk-regio werd vastgehouden, sprak met wetgevers van de Commissie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, beter bekend als de Helsinki-commissie, een overheidsinstantie die onder meer is opgericht om de internationale naleving van de mensenrechten te bevorderen.
Haar getuigenissen donderdag waren haar meest gedetailleerde openbare verslagen over haar behandeling in gevangenschap, in wat volgens Oekraïners en internationale rechtengroeperingen wijdverbreide detenties zijn van zowel Oekraïense niet-strijders als strijders door de Russische strijdkrachten.
Bij de Oekraïners bekend onder de bijnaam Taira, kreeg Paievska en haar verzorging van de gewonden van Mariupol tijdens de bijna zeven maanden durende Russische invasie van Oekraïne wereldwijde aandacht nadat haar bodycambeelden werden verstrekt aan The Associated Press.
“Weet je waarom we dit met je doen?”, vroeg een Rus aan Paievska terwijl hij haar martelde, vertelde ze aan de commissie. Ze vertelde het panel haar antwoord aan hem: “Omdat het kan.”
Schrijnende beschrijvingen van het lijden van gedetineerden kwamen naar buiten. Een 7-jarige jongen stierf in haar schoot omdat ze geen medische apparatuur had om hem te behandelen, zei ze.
De martelingen begonnen meestal met het dwingen van de Oekraïense gevangenen om hun kleren uit te trekken, voordat de Russen begonnen met het martelen van de gevangenen, zei ze.
Het resultaat was dat sommige “gevangenen in cellen wekenlang schreeuwden en vervolgens stierven door de martelingen zonder enige medische hulp,” zei ze. “Het enige wat ze voelen voor de dood is mishandeling en nog meer slaag.”
Ze ging verder en vertelde over de tol onder de gevangen Oekraïners. “Mijn vriend wiens ogen ik sloot voordat zijn lichaam afkoelde. Een andere vriend. En nog een. Nog een.”
Paievska zei dat ze in hechtenis was genomen nadat ze was aangehouden bij een routinedocumentcontrole. Ze was een van de duizenden Oekraïners die vermoedelijk door Russische troepen gevangen zijn genomen. De burgemeester van Marioepol zei dat alleen al uit zijn stad 10.000 mensen zijn verdwenen tijdens de maandenlange Russische belegering van die stad. Het viel in april in handen van de Russen, waarbij de stad zo goed als verwoest werd door Russische bombardementen en waarbij talloze doden vielen.
In de Conventies van Genève worden medici, zowel militairen als burgers, aangewezen voor bescherming “onder alle omstandigheden”. Senator Ben Cardin, een Democraat uit Maryland en medevoorzitter van de Helsinki Commissie, onderstreepte dat de omstandigheden die zij beschreef voor civiele en militaire gevangenen in strijd zijn met het internationaal recht.
Afgevaardigde Joe Wilson (R., South Carolina), noemde de Russische president Vladimir Poetin een oorlogsmisdadiger.
“Het is cruciaal dat de wereld de verhalen hoort van degenen die het ergste hebben doorstaan onder gevangenschap,” zei Wilson. “Bewijs is essentieel voor de vervolging van oorlogsmisdaden.”
Voordat ze gevangen werd genomen, had Paievska meer dan 256 gigabytes aan schrijnende bodycambeelden opgenomen, die de inspanningen van haar team tonen om de gewonden in de afgesneden stad te redden. Ze bezorgde de beelden op een kleine datakaart aan de journalisten van Associated Press, het laatste internationale team in Marioepol.
De journalisten ontvluchtten de stad op 15 maart met de kaart in een tampon, die ze langs vijftien Russische controleposten droegen. De volgende dag werd Paievska opgepakt door pro-Russische troepen. Wetgevers hebben donderdag de video van de AP van haar beelden afgespeeld.
Ze verscheen op 17 juni, mager en afgemat, haar atletenlichaam meer dan 10 kilo lichter door gebrek aan voeding en activiteit. Ze zei dat het AP-rapport, dat liet zien dat ze zowel Russische als Oekraïense soldaten verzorgde, samen met burgers van Marioepol, cruciaal was voor haar vrijlating in een gevangenenruil.
Paievska had eerder geweigerd in detail te spreken met journalisten over de omstandigheden in de gevangenis, en beschreef het alleen in grote lijnen als een hel. Tijdens haar getuigenis donderdag slikte ze soms hevig.
De Oekraïense regering zegt bijna 34.000 Russische oorlogsmisdaden te hebben gedocumenteerd sinds het begin van de oorlog in februari. Het Internationaal Strafhof en veertien lidstaten van de Europese Unie hebben ook onderzoeken ingesteld.
De VN-missie voor toezicht op de mensenrechten in Oekraïne zegt te hebben gedocumenteerd dat krijgsgevangenen in Russische gevangenschap hebben geleden onder marteling en mishandeling, alsmede onder onvoldoende voedsel, water, gezondheidszorg en sanitaire voorzieningen.
Rusland heeft niet gereageerd op de beschuldigingen. Zowel de Verenigde Naties als het internationale Rode Kruis zeggen dat hun de toegang tot gevangenen is ontzegd.
Paievska, die zei dat ze tijdens haar gevangenschap hoofdpijn had als gevolg van een hersenschudding door een eerdere explosie, vertelde de wetgevers dat ze haar ontvoerders vroeg of ze haar man mocht bellen, om hem te laten weten wat er met haar gebeurd was.
“Ze zeiden: ‘Je hebt te veel Amerikaanse films gezien. Er komt geen telefoontje”, vertelde ze.
Haar kwelgeesten tijdens haar detentie drongen er soms op aan dat ze zelfmoord zou plegen, zei ze.
“Ik zei: ‘Nee. Ik zal zien wat er morgen gebeurt,'” zei ze.
