KOZACHA LOPAN, Oekraïne (AP) – Er liggen nog steeds lichamen op het slagveld, waar ze zijn gevallen op landbouwvelden of in uitgebrande tanks, toen Oekraïense troepen deze maand in een groot tegenoffensief door Russisch bezet gebied trokken.
In deze noordoostelijke hoek van Oekraïne werd het Russische leger helemaal teruggedrongen over de grens met Rusland nadat het het gebied maandenlang in handen had gehouden. Maar artilleriegranaten vliegen nog steeds door de lucht, afgevuurd vanuit Rusland, en landen met galmende dreunen en zwarte rook op Oekraïens grondgebied.
Ondanks de beschietingen baant een kleine groep soldaten zich een weg over een modderpad naar de plek waar een dode Oekraïense strijder ligt, gespot door een drone die gebruikt wordt om naar lichamen en ondiepe graven te zoeken.
“Het is een risico. We riskeren altijd ons leven en elk moment kan er een granaat uit het Russische grondgebied binnenvliegen,” zegt Vitalii, een commandant van de Nationale Garde wiens mannen zoeken naar lichamen van militairen van beide kanten en van burgers. Om veiligheidsredenen wilde hij alleen met zijn voornaam worden aangeduid.
De dode Oekraïner ligt op zijn rug in kogelvrij vest en helm met een pet eronder om de zon tegen te houden. Het lichaam ligt er al lang.
Ze documenteren de plek en stoppen het stoffelijk overschot in een lijkzak voordat ze verder gaan langs het spoor naar een verkoolde Russische tank. Er is maar één teamlid nodig om de lijkzak met de resten van de Rus erin weg te dragen.
Autopsies zullen volgen en de details van de locaties zullen worden vastgelegd en doorgegeven aan onderzoekers die mogelijke oorlogsmisdaden onderzoeken, aldus Vitalii.
Het nabijgelegen dorp Kozacha Lopan, waarvan de rand minder dan twee kilometer van de Russische grens ligt, werd 11 september door Oekraïense troepen heroverd.
Vitalii zei dat het team ook op zoek is naar graven van mogelijke slachtoffers van wat volgens de autoriteiten een geïmproviseerde gevangenis was waar gevangenen werden mishandeld.
In de bedompte kelder achter de plaatselijke supermarkt is een hoek van de kamer met metalen tralies afgezet tot een grote cel. Vuile slaapzakken en dekbedden tonen drie slaapplekken bovenop platen piepschuim als isolatie tegen de vochtige vloer van koude aarde. In de hoek dienden twee zwarte emmers als toilet.
Enkele meters buiten de getraliede cel staan drie vervallen stoelen rond een tafel, sigarettenpeuken en lege schillen van pompoenpitten bezaaien op de vloer.
In een verklaring die zaterdag op zijn Telegram-kanaal werd geplaatst, zei het openbaar ministerie van de regio Kharkiv, in wiens rechtsgebied Kozacha Lopan ligt, dat de kamer werd gebruikt als martelcel tijdens de bezetting van het gebied door Russische troepen.
Het openbaar ministerie zei dat de Russische troepen een lokale politiemacht hadden opgericht die de gevangenis beheerde, en voegde eraan toe dat documenten die het functioneren van de politieafdeling bevestigen en martelwerktuigen in beslag waren genomen. Volgens de verklaring wordt er een onderzoek ingesteld.
De beweringen over wat zich in de kamer heeft afgespeeld konden niet onafhankelijk worden bevestigd.
Er zijn begraafplaatsen gevonden in sommige gebieden waar Russische troepen werden verdreven, met name in de stad Izium, waar volgens Oekraïense functionarissen meer dan 440 graven zijn gevonden bij de begraafplaats van de stad. Volgens president Volodymyr Zelenskyy bevatten deze graven de lichamen van volwassenen, kinderen en soldaten, met tekenen van een gewelddadige dood, sommige mogelijk door marteling.
Overal in dit grensgebied, waar hevige gevechten woedden, dragen dorpen de verwoestende littekens van de oorlog: gebombardeerde en verbrande huizen, wegen vol kraters van ontploffende mortiergranaten, vernielde auto’s langs de kant van de weg.
In de dagen nadat de Russen werden verjaagd, zijn de plaatselijke bewoners teruggekeerd om te zien wat er van hun huizen is overgebleven.
“Drie dagen voordat we besloten te vertrekken, was het hier een hel door al het schieten”, zegt Larysa Letiucha, 56, in het nabijgelegen dorp Prudyanka. “Het vloog overal vandaan. Het floot en explodeerde. We verstopten ons in de kelder en onze deur werd eraf geschoten.”
Ze vertrok in april met haar familie en keerde terug om haar eigendom te controleren een paar dagen nadat Oekraïense soldaten het dorp hadden heroverd.
“Ik zag een verschrikking. Ik kan mezelf nog steeds niet bij elkaar rapen,” zei ze over haar eerste aanblik van wat er van haar huis overbleef. “We hebben hier ons hele leven gewoond. We waren het aan het bouwen, aan het renoveren. Ons hele leven was hier geïnvesteerd.”
De ramen zijn ingeslagen en het plafond lekt waar een stuk palfond door de explosie is weggeslagen. In het kleine huis dat haar ouders op hetzelfde perceel bouwden, ontbreekt het hele achterste gedeelte. Scherven en brokstukken bezaaien het huis.
“Onze huizen zijn comfortabel, ook al wonen we in het dorp,” zegt Letiucha. “Het is een verschrikking. Ik weet niet eens wanneer we dit alles zullen renoveren en herbouwen.”
