NEW YORK (AP) – Masih Alinejad krijgt snel tranen in haar ogen als ze praat over de berichten die ze de afgelopen dagen heeft ontvangen van vrouwen in Iran die tegen hun regering protesteren nadat een jonge vrouw in hechtenis is genomen wegens overtreding van de strenge religieuze kledingvoorschriften van het land.
Ze praten over de risico’s, mogelijk met dodelijke afloop, om het op te nemen tegen regeringstroepen die een lange geschiedenis hebben van hard optreden tegen afwijkende meningen. Ze delen verhalen over het afscheid van hun ouders, mogelijk voor de laatste keer. Ze sturen video’s van confrontaties met de politie, van vrouwen die hun door de staat voorgeschreven hoofdbedekking verwijderen en hun haar afknippen.
“Ik voel de woede van de mensen op dit moment via hun sms-berichten,” vertelt Alinejad aan The Associated Press in New York City, waar de 46-jarige oppositieactivist en schrijver in ballingschap woont sinds zij Iran ontvluchtte na de verkiezingen van 2009.
“Ze zijn jarenlang genegeerd,” zegt ze. “Daarom zijn ze boos. Iraanse vrouwen zijn nu woedend.”
De aanleiding voor deze laatste explosie van verontwaardiging was de dood deze maand van de 22-jarige Mahsa Amini. De jonge vrouw werd op 13 september gearresteerd omdat ze haar hijab te losjes zou hebben gedragen, wat in strijd is met de strikte voorschriften die eisen dat vrouwen in het openbaar de islamitische hoofddoek dragen. Ze stierf drie dagen later in politiebewaring; de autoriteiten zeiden dat ze een hartaanval had, maar niet gewond was geraakt. Haar familie betwistte dat, wat leidde tot de publieke verontwaardiging.
De protesten begonnen na haar begrafenis op 17 september en vonden plaats in meer dan een dozijn steden. Volgens een telling door The Associated Press op basis van verklaringen van staats- en semi-officiële media zijn er ten minste 11 mensen gedood, terwijl een presentator van de staatstelevisie zei dat het aantal nog hoger ligt. De Iraanse regering heeft teruggeslagen, met confrontaties met demonstranten en een beperking van de internettoegang.
Alinejad deelt de verontwaardiging van de demonstranten; al meer dan tien jaar is zij een uitgesproken criticus van de theocratie die het land regeert en de controle die deze heeft over vrouwen door het verplicht dragen van de hijab en andere maatregelen. In 2014 startte ze My Stealthy Freedom, een online initiatief dat Iraanse vrouwen aanmoedigt beelden van zichzelf te tonen zonder hijab.
“Laat me duidelijk maken dat Iraanse vrouwen die nu op straat geconfronteerd worden met geweren en kogels, niet protesteren tegen de verplichte hijab als een klein stukje stof. Helemaal niet,” zegt ze.
“Ze protesteren tegen een van de meest zichtbare symbolen van onderdrukking. Ze protesteren tegen het hele regime.”
Alinejad, die is opgegroeid met de regels voor religieuze bedekkingen in haar geboorteplaats, begon als tiener te protesteren tegen de dwang om bepaalde kleding te dragen.
Maar zelfs voor haar, die nu als vanzelfsprekend haar volle krullenbos laat zien, was het niet gemakkelijk een levenslange conditionering te overwinnen.
“Het was niet gemakkelijk om het weg te doen, zoals in één nacht,” zegt ze. “Het duurde drie jaar voordat ik, zelfs buiten Iran, mijn hijab afdeed.”
Ze zegt dat de eerste keer dat ze zonder religieuze bedekking naar buiten ging, in Libanon, ze een politieagent zag en een paniekaanval kreeg. “Ik dacht dat de politie me ging arresteren.”
Haar activisme heeft haar geen vrienden gemaakt onder Iraanse ambtenaren en aanhangers van de regering.
Vorig jaar werden een Iraanse inlichtingenofficier en drie vermeende leden van een Iraans inlichtingennetwerk in de federale rechtbank in Manhattan beschuldigd van een complot om haar te ontvoeren en mee terug te nemen naar Iran. Ambtenaren in Iran hebben dit ontkend. In augustus werd een gewapende man gearresteerd nadat hij was gezien in de buurt van Alinejad’s huis in Brooklyn en probeerde de voordeur te openen.
Ze is echter toegewijd aan haar zaak en steunt diegenen in Iran, vrouwen en mannen, die betrokken zijn bij de protesten. Ze zou graag meer steun zien van mensen in het Westen.
“Wij verdienen dezelfde vrijheid,” zei ze. “Wij vechten voor onze waardigheid. We vechten voor dezelfde slogan – Mijn lichaam, mijn keuze.”
Ze maakt zich zorgen wat er met de demonstranten in Iran zal gebeuren als de regering actie onderneemt om de controle te behouden en dissidenten de mond te snoeren, als er geen druk van buitenaf wordt uitgeoefend.
“Mijn angst is dat als de wereld, de democratische landen geen actie ondernemen, het Iraanse regime meer mensen zal doden,” zegt ze, terwijl ze door haar telefoon scrolt om beelden te laten zien van jonge mensen die volgens haar al zijn gedood in de huidige golf van protest.
Ze noemt de vrouwen in de protesten strijders en “echte feministen”.
“Dit zijn de vrouwen van de suffragisten die hun leven riskeren, geconfronteerd met geweren en kogels,” zegt ze.
Maar zelfs als, zoals in het verleden is gebeurd, de regering genoeg controle uitoefent om de protesten te doen verstommen, zal dat de onvrede niet doen verdwijnen, zegt ze.
Het “Iraanse volk heeft zijn besluit genomen,” zegt ze. “Of het regime de protesten nu hard aanpakt of het internet afsluit, de Iraanse bevolking zal niet opgeven. De woede is er.”
