BERLIJN, 27 september (Reuters) – Een seismograaf op het Deense eiland Bornholm heeft maandag, de dag waarop de Nord Stream 1 en 2 gaspijpleidingen onderhevig waren aan dramatische drukdalingen, tweemaal pieken geregistreerd die aardbevingen voorstelden, aldus het Duitse geologische onderzoekscentrum GFZ.
De seismograaf registreerde bijna stilte tot 0003 GMT (2 uur plaatselijke tijd) toen er een piek was die een beving in de aarde voorstelde, gevolgd door een continue sissende golfvorm. Het patroon herhaalde zich om 17.00 uur.
Europese politici en veiligheidsdeskundigen hebben gesuggereerd dat de breuk in de pijpleiding bij Bornholm veroorzaakt zou kunnen zijn door sabotage. GFZ weigerde in te gaan op de vraag of de geregistreerde bevingen het gevolg zouden kunnen zijn van een explosie.
“Er was een piek en daarna een regelmatig geluid,” zei GFZ-woordvoerder Josef Zens. “We kunnen niet zeggen of dat gas naar buiten zou kunnen stromen.”
Nord Stream 2 zou maandagmiddag voor het eerst drukloos zijn geworden. De drukverlaging in de Nord Stream 1 pijpleiding werd aan het begin van de avond gemeld, kort na de tweede van de twee pieken.
Europa doet onderzoek naar lekken in twee Russische gaspijpleidingen die dinsdag de Oostzee met bubbels overspoelden en van Kopenhagen tot Moskou de bezorgdheid deden toenemen over sabotage aan de infrastructuur in het hart van een Europees energieconflict.
Maar het bleef verre van duidelijk wie er achter eventueel vals spel zou zitten, indien bewezen, op de Nord Stream pijpleidingen die Rusland met Europese partners voor miljarden dollars heeft aangelegd.
De premier van Polen noemde het ‘sabotage’, zonder bewijzen te noemen, en de Deense premier zei dat het niet kon worden uitgesloten.
Rusland, dat de gasleveringen aan Europa heeft verminderd nadat het Westen sancties had opgelegd, zei dat sabotage een mogelijkheid is en dat het incident de energiezekerheid van het continent ondermijnde. Een hoge Oekraïense ambtenaar noemde het een Russische aanval om Europa te destabiliseren, zonder daarvoor bewijzen te geven.
De Nord Stream-pijpleidingen zijn een brandpunt in een escalerende energieoorlog tussen Europese hoofdsteden en Moskou, die de grote westerse economieën heeft getroffen, de gasprijzen omhoog heeft doen schieten en de jacht op alternatieve energiebronnen heeft aangewakkerd.
De Maritieme Autoriteit van Zweden heeft gewaarschuwd voor twee lekken in de Nord Stream 1 pijpleiding, een dag nadat een lek werd ontdekt in de nabijgelegen Nord Stream 2 pijpleiding die voor Denemarken aanleiding was om de scheepvaart te beperken en een klein vliegverbod in te stellen.
De Deense strijdkrachten hebben een video vrijgegeven waarop te zien is hoe bellen naar het zeeoppervlak borrelen. Het grootste gaslek had een oppervlakteverstoring veroorzaakt van ruim 1 km in diameter, aldus de strijdkrachten.
“Vandaag werden we geconfronteerd met een daad van sabotage, we kennen niet alle details van wat er gebeurd is, maar we zien duidelijk dat het een daad van sabotage is, gerelateerd aan de volgende stap van escalatie van de situatie in Oekraïne,” zei de Poolse premier Mateusz Morawiecki bij de opening van een nieuwe pijpleiding tussen Noorwegen en Polen.
De lekken zijn zeer groot en het kan misschien een week duren voordat er geen gas meer uit de Nord Stream 2 pijpleiding stroomt, zegt het hoofd van het Deense energieagentschap Kristoffer Bottzauw.
Schepen zouden hun drijfvermogen kunnen verliezen als ze het gebied binnenvaren.
“Het zeeoppervlak zit vol met methaan, wat betekent dat er een verhoogd risico is op explosies in het gebied,” zegt Bottzauw.
De Deense premier Mette Frederiksen zegt dat sabotage niet kan worden uitgesloten. “We hebben het over drie lekken met enige afstand ertussen, en daarom is het moeilijk voor te stellen dat het toeval is,” zegt ze.
Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov noemt het “zeer verontrustend nieuws”. “We hebben het inderdaad over enige schade van onduidelijke aard aan de pijpleiding in de economische zone van Denemarken.” Hij zegt dat het de energiezekerheid van het continent aantast.
Geen van beide pijpleidingen pompte gas naar Europa op het moment dat de lekken werden ontdekt, temidden van het conflict over de oorlog in Oekraïne, maar de incidenten zullen alle resterende verwachtingen dat Europa voor de winter gas zou kunnen ontvangen via Nord Stream 1 de grond in boren.
Exploitant Nord Stream zegt dat de schade “ongekend” is.
Beide pijpleidingen bevatten gas hoewel ze niet in bedrijf waren.
Gazprom, het door het Kremlin gecontroleerde bedrijf met een monopolie op de Russische gasexport via pijpleidingen, weigerde commentaar te geven.
“Er zijn aanwijzingen dat het om opzettelijke schade gaat”, zei een Europese veiligheidsbron, die eraan toevoegde dat het nog te vroeg was om conclusies te trekken. “Je moet je afvragen: wie heeft er baat bij?”
Rusland verminderde de gastoevoer naar Europa via Nord Stream 1 en schortte in augustus de toevoer volledig op door westerse sancties de schuld te geven van de technische problemen. Volgens Europese politici was dat een voorwendsel om de gaslevering stop te zetten.
De nieuwe Nord Stream 2 pijpleiding moest nog commercieel worden. Het plan om die te gebruiken voor de levering van gas werd door Duitsland geschrapt enkele dagen voordat Rusland in februari troepen naar Oekraïne stuurde.
“De vele onderzeese lekken betekenen dat geen van beide pijpleidingen de komende winter gas aan de EU zal leveren, ongeacht de politieke ontwikkelingen in de oorlog in Oekraïne”, schreef de Eurasia Group.
De Europese gasprijzen stegen door het nieuws. De Nederlandse benchmarkprijs voor oktober steeg dinsdag met bijna 10%. De prijzen liggen nog steeds onder de exorbitante pieken van dit jaar, maar blijven meer dan 200% hoger dan begin september 2021.
De lekken gebeurden vóór de ceremoniële lancering dinsdag van de Baltische pijp die gas van Noorwegen naar Polen vervoert. Een kernpunt van Warschau’s inspanningen om te diversifiëren van Russische leveringen, het kruist de Nord Stream infrastructuur.
Norway’s Petroleum Safety Authority (PSA) had op maandag oliemaatschappijen aangespoord om waakzaam te zijn voor ongeïdentificeerde drones die in de buurt van Noorse offshore olie- en gasplatforms vliegen, en waarschuwde voor mogelijke aanvallen.
De Zweedse maritieme dienst (SMA) zei dat twee lekken van Nord Stream 1 – een in de Zweedse economische zone en een andere in de Deense zone – zich ten noordoosten van het Deense eiland Bornholm bevonden.
“We houden extra toezicht om ervoor te zorgen dat geen enkel schip te dicht bij de locatie komt”, aldus een woordvoerder van de SMA.
De Deense autoriteiten hebben gevraagd het niveau van paraatheid in de Deense elektriciteits- en gassector te verhogen na de lekken, een stap die verscherpte veiligheidsprocedures voor elektriciteitsinstallaties en -faciliteiten vereist.
First footage from the gas leaks in Nord Stream 1 and 2.
That is definitely a massive hole or complete rupture judging by the diameter of the surface gas plume.
Basically impossible for any other causes beyond sabotage. https://t.co/Af1U4s2tl5
— Oliver Alexander (@OAlexanderDK) September 27, 2022
This photo, taken by a Danish F-16 near Bornholm, shows the disturbance in the water caused by one of the gas leaks in the Baltic Sea.
Image shared by the Danish Armed Forces pic.twitter.com/x1ZpWRVh8w
— Benjamin Pittet (@COUPSURE) September 27, 2022
