Door: Pooyan Tamimi Arab, Assistant Professor of Religious Studies, Utrecht University en Ammar Maleki, Assistant Professor, Public Law and Governance, Tilburg University.
De dood van een jonge vrouw in gevangenschap in Iran op 16 september heeft tot nationale protesten geleid. De fatale verwondingen van Mahsa Amini waren het gevolg van een arrestatie en een pak slaag door de hijab-politie van het land, die de verplichte en “correcte” manier van het dragen van de hijab afdwingt. De demonstranten hebben de aandacht van de wereld getrokken door het scanderen van wat klinkt als een revolutionaire slogan: “zan, zendegi, azadi” (‘vrouw, leven, vrijheid’). Andere slogans zijn gericht tegen het regime: “Een Islamitische Republiek, willen we niet, willen we niet.”
Ondanks de omvang van de terugkerende protesten in Iran, twijfelen sommigen nog steeds aan het idee dat deze gebeurtenissen massale steun hebben in dit uitgestrekte en dichtbevolkte land. Dus, hoe groot is de onvrede van de Iraniërs met de verplichte hijab en het regime dat deze na de islamitische revolutie van 1979 heeft opgelegd?
Tussen 2019 en 2022 hebben we bij GAMAAN – Group for Analysing and Measuring Attitudes in Iran – innovatieve online enquêtes gehouden die de anonimiteit van potentieel angstige respondenten waarborgden. Het proces was een kat-en-muisspel, waarbij het regime een belangrijke enquêteapplicatie in Iran blokkeerde en ten minste één van onze enquêtes met bots bestookte, om nog maar te zwijgen van de uitdaging om gegevens te verzamelen van respondenten die vóór het regime zijn.
Onze enquêtes gingen viraal, wat resulteerde in ruwe steekproeven van 20.000 tot meer dan 100.000 respondenten. Na weging van de gegevens voor vijf demografische variabelen en één politieke variabele konden we externe gegevens repliceren, zoals werkgelegenheidscijfers, de inkomensverdeling van huishoudens en de talen die mensen thuis spraken.
Bovendien vonden we een overeenkomst tussen onze gegevens en de gegevens van andere instituten (verzameld via conventionele enquêtemethoden) voor politiek niet-gevoelige vragen, maar ook een grote discrepantie voor politiek gevoelige onderwerpen zoals religie (zie de tabellen in het 2020 survey report on religion, het 2021 report on international relations, en het 2022 report on political systems). Het succes van deze tests geeft, eenvoudig gezegd, aan dat onze enquêteresultaten laten zien wat Iraniërs van alle sociale lagen, inclusief mensen die het regime steunen, werkelijk denken.
Onze religie-enquête 2020 bevestigde dat een seculiere verschuiving plaatsvindt in Iran. Terwijl meer dan 90% van de respondenten zei te zijn opgevoed in een gelovig en/of praktiserend religieus gezin, gaf ongeveer de helft aan tijdens hun leven niet-religieus te zijn geworden. Ondertussen was 72% expliciet tegen de verplichte hijab.
Toen we de gegevens uitsplitsten, vonden we – zoals verwacht – dat vrouwen, de jongste generatie en mensen met een universitaire opleiding die in steden wonen de groepen zijn die het meest tegen de verplichte hijab zijn. Wij vonden ook dat de meerderheid van de mannen, de plattelandsbewoners, de 50-plussers en de mensen zonder hogere opleiding tegen de verplichte hijab waren. Dit verzet is dus wel degelijk landelijk.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Resultaten van de GAMAAN-enquête 2020 over de houding van Iraniërs ten opzichte van religie.
Conflicten over de verplichte hijab waren voornamelijk verdeeld langs politieke en religieuze lijnen. Ongeveer de helft van degenen die zeiden te geloven in de praktijk van het dragen van de hijab om religieuze redenen, was ook expliciet voorstander van het gebruik van staatsmacht om dit af te dwingen, terwijl slechts ongeveer een kwart dit expliciet afwees.
Iraanse vrouwen die zich identificeren als praktiserende moslims hebben ook hun bezorgdheid geuit over het willekeurige en extreme geweld van de Islamitische Republiek tegen vrouwen. Terwijl sommigen proberen een delicaat evenwicht te bewaren tussen religieuze overtuiging en politiek, zullen velen de religie helemaal loslaten. Deze laatsten bekritiseren niet alleen de islamitische regering, maar ook de islamitische idealen van vroomheid op zich: terwijl 23% van de doelgroep bevestigde dat de hijab in 2020 voor hen een religieuze rol speelde, zei 57% geen religieuze overtuiging te hebben bij het dragen van de hoofddoek.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Resultaten van de GAMAAN-enquête 2020 over de houding van Iraniërs tegenover religie.
Deze seculiere houding verklaart waarom vrouwen in het openbaar de hijab verbranden en zingen tegen het idee van een islamitisch regime. Voor hen is de verplichte hijab de Berlijnse muur van de Islamitische Republiek.
Dit wordt bevestigd door onze enquête van 2022 over politieke systemen, waaruit bleek dat ongeveer 67% van de doelgroep van geletterde volwassenen tegen een politiek systeem is dat wordt geregeerd door religieuze wetgeving. Ook hier zijn vrouwen, de jongste generatie en universitair opgeleiden die in steden wonen de groepen die het meest tegen het idee van een islamitisch regime zijn. De meeste steun voor een islamitisch regime, namelijk 35%, werd betuigd door mensen die op het platteland wonen.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Uit onze longitudinale gegevens over een andere vraag over politieke oriëntaties blijkt dat ongeveer 63% van de bevolking voorstander is van een verandering van regime of een soort overgang van de Islamitische Republiek. Slechts 8% steunt “hervormingen” binnen het kader van de Islamitische Republiek.
Gezien deze cijfers zou het commentatoren niet moeten verbazen dat onder de meest gehoorde gezangen in het hele land oproepen zijn om de Islamitische Republiek ten val te brengen. De video’s die de gewone Iraniërs wanhopig aan de wereld proberen te tonen, weerspiegelen dus de sociale realiteit in het land. De feiten zijn dat de meerderheid zich verzet tegen de verplichte hijab en dat mensen uit alle sociale lagen geen Islamitische Republiek willen.
.
Pooyan Tamimi Arab, Assistant Professor of Religious Studies, Utrecht University en Ammar Maleki, Assistant Professor, Public Law and Governance, Tilburg University.
Dit artikel is overgenomen uit The Conversation onder een Creative Commons-licentie. Lees het originele artikel.
