AP – Europa wordt deze winter geconfronteerd met “ongekende risico’s” voor zijn aardgasvoorziening nadat Rusland de meeste leveringen via pijpleidingen heeft stopgezet en zou kunnen gaan concurreren met Azië voor het toch al schaarse en dure vloeibare gas dat per schip wordt aangevoerd, aldus het Internationaal Energieagentschap.
Het in Parijs gevestigde IEA zei in zijn driemaandelijks gasrapport dat maandag werd vrijgegeven, dat de landen van de Europese Unie hun gebruik tijdens de winter met 13% zouden moeten verminderen in geval van een volledige Russische afsluiting te midden van de oorlog in Oekraïne. Een groot deel van die vermindering zou moeten komen van consumentengedrag zoals het verlagen van de thermostaat met 1 graad en het aanpassen van de boilertemperatuur, alsook van industriële en nutsbesparingen, aldus de groep.
De EU heeft vrijdag afgesproken om een vermindering van het elektriciteitsverbruik met ten minste 5% tijdens de piekuren verplicht te stellen.
Er komt nog slechts een klein beetje Russisch gas binnen via pijpleidingen door Oekraïne naar Slowakije en over de Zwarte Zee via Turkije naar Bulgarije. Twee andere routes, onder de Oostzee naar Duitsland en door Wit-Rusland en Polen, zijn stilgelegd.
Een ander gevaar in de studie was een late winterkou, die een bijzondere uitdaging zou vormen omdat de ondergrondse gasreserves aan het eind van het seizoen langzamer stromen door minder gas en een lagere druk in de opslagruimtes. De EU heeft reeds 88% van de opslagruimte gevuld, wat meer is dan haar doelstelling van 80% vóór de winter. Het IEA ging ervan uit dat 90% nodig zou zijn in zijn scenario dat de Russische gasopslag wordt stopgezet.
Ondernemingen in Europa hebben het gebruik van aardgas al verminderd, soms gewoon door af te zien van energie-intensieve activiteiten zoals de productie van staal en kunstmest, terwijl kleinere bedrijven zoals bakkerijen een zware druk op hun kosten voelen.
Hoge prijzen voor gas, dat wordt gebruikt voor het verwarmen van huizen, het opwekken van elektriciteit en een groot aantal industriële processen, leiden tot een recordinflatie van 10% voor consumenten in de 19 EU-landen die de euro gebruiken, en zuigen zoveel koopkracht weg dat economen een recessie eind dit jaar en begin volgend jaar voorspellen.
Europese regeringen en nutsbedrijven hebben veel van het Russische tekort aangevuld door dure voorraden vloeibaar aardgas, of LNG, te kopen dat per schip uit landen als de VS en Qatar komt, en door meer toevoer via pijpleidingen uit Noorwegen en Azerbeidzjan.
Het doel is te voorkomen dat de opslagniveaus zo ver dalen dat regeringen gas aan bedrijven moeten leveren. Volgens het IEA moet de gasopslag boven de 33% blijven voor een veilige winter, terwijl lagere niveaus het risico van tekorten inhouden bij een late koudegolf.
Lagere niveaus zouden het voor Europa ook moeilijker maken om volgende zomer opslagplaatsen aan te vullen, terwijl hogere reserves door conservering de extreem hoge prijzen zouden helpen verlagen.
Europese leiders zeggen dat de vermindering van het Russische gas een vorm van energiechantage is om regeringen onder druk te zetten vanwege hun steun aan Oekraïne en de sancties tegen Moskou.
Sinds Rusland deze maand de gasstromen via de Nord Stream 1-pijpleiding onder de Oostzee naar Duitsland stopzette, werden deze en de parallelle Nord Stream 2 – die wel werd aangelegd maar nooit in gebruik werd genomen nadat Duitsland weigerde ze te certificeren – beschadigd door explosies onder water waarvan de Europese regeringen zeggen dat het om sabotage gaat.
De vraag naar vloeibaar gas heeft de prijzen opgedreven en het aanbod zodanig aangescherpt dat armere landen in Azië het zich niet kunnen veroorloven. Bangladesh heeft te kampen met wijdverspreide stroomonderbrekingen, terwijl Pakistan te maken heeft met rollende black-outs en werktijdverkorting voor winkels en fabrieken heeft ingevoerd om elektriciteit te besparen.
“Interregionale concurrentie bij de aankoop van LNG kan tot verdere spanningen leiden, aangezien extra Europese behoeften andere kopers, vooral in Azië, meer onder druk zouden zetten en omgekeerd koude periodes in Noordoost-Azië de toegang van Europa tot LNG zouden kunnen beperken”, aldus het agentschap.
De gascrisis in Europa heeft ook de Aziatische landen beroofd van het beperkte aantal drijvende hervergassingsterminals, die naar verwachting een belangrijke rol zouden spelen bij de invoer van LNG in Zuidoost-Azië. Europa heeft 12 van de schepen bemachtigd en heeft plannen voor nog eens negen.
