De Inspectie Justitie en Veiligheid is na uitvoerig onderzoek tot de conclusie gekomen dat in een opvangcentrum voor zogenaamde ‘overlastasielzoekers’ te Hoogeveen onrechtmatig geweld wordt gebruikt. Ook zijn volgens de Inspectie, onder andere, de voorzieningen van het opvangcentrum onvoldoende, zijn de asielzoekers teveel van personeel afhankelijk om ondersteuning te krijgen van een advocaat, is er te weinig toegang tot medische zorg, wordt te weinig rekening gehouden met dieetwensen (zoals halal eten) en religieuze overtuiging en is er onvoldoende begeleiding voor terugkeer naar een regulier asielzoekerscentrum.
De regionale omroep RTV Drenthe bericht hierover.
De conclusies van het onderzoek en wederhoor van met name het COA zijn online gepubliceerd.
De Inspectie begon het onderzoek naar de het opvangcentrum nadat er meerdere signalen waren binnengekomen ‘dat het mis ging’. Zo werd melding gemaakt van asielzoekers die werden geslagen en geschopt en zouden sommige personeelsleden hebben gezegd dat ze het gebruiken van geweld en dwang normaal vinden. Personeel mag echter alleen geweld gebruiken als laatste redmiddel zoals bij zelfverdediging.
Maar in het opvangcentrum zijn ook boa’s werkzaam. Zij hebben meer bevoegdheden om geweld te gebruiken. De Inspectie geeft echter aan niet exact te weten hoe ver boa’s precies mogen gaan in het uitoefenen van geweld, maar schrijft dat het dit ‘nog laat uitzoeken’.
In de betreffende ‘handhaving en toezichtlocatie’ Hoogeveen worden maximaal 50 asielzoekers opgevangen die op andere locaties niet meer welkom zijn vanwege hun overlastgevende en agressieve gedrag. Ten tijde van het onderzoek door de Inspectie, waaronder onaangekondigde bezoeken en interviews met bewoners en medewerkers, verbleven 25 asielzoekers in het opvangcentrum.
Het COA laat in een online gebpubliceerde reactie weten:
“Het COA herkent zich niet in deze stevige uitspraak en staat voor zijn medewerkers en hun inzet in het werk met deze complexe doelgroep. Tegelijkertijd worden op basis van de aanbevelingen van de Inspectie aanvullende maatregelen genomen om werken en wonen in de htl voor medewerkers en bewoners verder te verbeteren.
“Medewerkers worden in hun werk dagelijks geconfronteerd met asielzoekers die ernstige overlast veroorzaken met herhaaldelijk agressief gedrag. De conclusies van de Inspectie kunnen dan ook alleen in die context worden gezien.
“Wij zijn trots op onze medewerkers die deze doelgroep onder moeilijke omstandigheden zo goed mogelijk begeleiden en de opvang beheersbaar houden. Disproportioneel geweld en dwang zijn uiteraard nooit gerechtvaardigd en signalen hiervan pakken we serieus op.
“Samen met de Inspectie werken we nu verder aan de opvolging van de aanbevelingen.”
De voor asielzoekersopvang verantwoordelijke staatssecretaris Eric van der Burg (VVD) reageert, in een beleidsreactie, als volgt op de conclusies van de Inspectie (samenvatting):
Ten aanzien van het beoordelen of er onrechtmatig of disproportioneel dwang en geweld is toegepast bij een incident, is van belang dat hierbij alle omstandigheden in acht worden genomen. De woonbegeleiders hebben geen bevoegdheden om geweld dan wel dwang toe te passen. Dit gebeurt enkel in uitzonderlijke gevallen, zoals wanneer de asielzoeker dermate agressief gedrag vertoont jegens de medewerker of andere bewoners dat er geen andere uitweg mogelijk is.
De doelgroep in kwestie bestaat uit asielzoekers waarbij lichtere maatregelen niet voldoende zijn gebleken en begrenzing van het negatieve gedrag benodigd is om de veiligheid van een ieder te kunnen garanderen.
Toepassing van disproportionele dwang en geweld is echter nooit gerechtvaardigd.
De conclusie dat er sprake zou zijn van een patroon op dit vlak wordt niet herkend. Indien er meldingen zijn van die aard, wordt daar direct op gehandeld door het COA en (al dan niet extern) onderzoek naar gedaan.
Naar aanleiding van het bezoek van de Inspectie is het COA wel begonnen om een specifiek handelingskader op te stellen voor medewerkers voor het omgaan met gedrag van deze doelgroep.
Het COA onderzoekt tevens of er behoefte is aan aanvullende cursussen en trainingen voor het HTL-personeel.
Er is een incident bekend waarbij een medewerker onrechtmatig gebruik heeft gemaakt van handboeien. Hiervan is direct melding gemaakt en zijn de betreffende medewerker en leidinggevende aangesproken op het onrechtmatig gebruik.
Naar aanleiding van hetgeen de Inspectie heeft opgemerkt over het handboeiengebruik, zal onderzocht worden of dit adequaat gebeurt. Indien dat niet het geval is, zal worden gestuurd op verbetering.
Ik deel de bevinding dat medewerkers onvoldoende zijn toegerust om asielzoekers met psychiatrische of verslavingsproblematiek op een goede manier te begeleiden. Daar zijn in Nederland immers andere instanties voor beschikbaar.
De bevinding inzake het contact met de advocatuur wordt niet gedeeld. Het COA faciliteert het contact tussen de asielzoekers en hun advocaat. Indien nodig wordt vervoer geregeld zodat een asielzoeker zijn advocaat kan bezoeken. Als een asielzoeker niet in het bezit is van een eigen telefoon, kan de asielzoeker dagelijks gebruik maken van het Open Leercentrum om een advocaat te mailen.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd doet momenteel onderzoek naar het signaal dat de Inspectie heeft gegeven over de toegang tot medische zorg. Ik kijk met interesse uit naar hun bevindingen en aanbevelingen op dit vlak.
Ik deel de bezorgdheid voor het personeel dat het werk met een zeer lastige doelgroep, ernstig overlastgevende asielzoekers, moet uitvoeren. Door hun werk is er in de rest van Nederland minder sprake van overlast, waarvoor veel waardering.
De bevindingen inzake het onvoldoende rekening houden met (medische) dieetwensen, religie en gediagnosticeerde medische omstandigheden worden niet gedeeld. Al het eten dat wordt aangeboden is halal en er is een aangepast menu voor vegetariërs. Voorts is het mogelijk om alle dieetwensen naar voren te brengen.
Alles overwegende ben ik van mening dat de HTL een belangrijke bijdrage levert in de aanpak van overlast door asielzoekers.
Naar aanleiding van de bevindingen van de Inspectie zijn een aantal maatregelen getroffen die zullen helpen om de leefomstandigheden en veiligheid op de locatie verder te verbeteren.
Aanpassingen: in de kop is ‘gebruiken te veel geweld’ aangepast naar ‘gebruiken onrechtmatig geweld’, om 15:54 uur.
