DUBAI, 14 oktober (Reuters) – De Iraanse Opperste Leider Ayatollah Ali Khamenei zei vrijdag dat niemand moet durven denken dat hij de Islamitische Republiek kan ontwortelen, in zijn hardste waarschuwing aan demonstranten sinds de dood van Mahsa Amini in politiebewaring de nationale onrust, die nu al vier weken duurt, heeft aangewakkerd.
Demonstraties van mensen uit alle lagen van de bevolking, na de dood van de Iraanse Koerdische vrouw na haar arrestatie wegens “ongepaste kledij”, zijn uitgegroeid tot wijdverspreide oproepen tot de val van Khamenei en “Dood aan de Islamitische Republiek”.
De protesten vormen een van de moedigste uitdagingen aan het klerikale bewind sinds de revolutie van 1979, ook al lijkt de onrust niet dicht bij het omverwerpen van het systeem.
Khamenei vergeleek de Islamitische Republiek met een onwankelbare boom. “Die zaailing is nu een machtige boom en niemand moet durven denken dat hij die kan ontwortelen,” zei hij in opmerkingen op de staatstelevisie.
Sommige van de dodelijkste onlusten vonden plaats in gebieden waar etnische minderheden wonen die al lange tijd wrok koesteren tegen de staat, waaronder Koerden in het noordwesten en Baluchi’s in het zuidoosten.
Rechtengroeperingen zeggen dat meer dan 200 mensen zijn gedood bij het harde optreden, waaronder tienermeisjes.
Amnesty International zei dat ten minste 23 kinderen zijn omgekomen.
In de stad Dezful heeft de politie vrijdag zwaar ingezet, zei een getuige, nadat activisten hadden opgeroepen tot protesten in de overwegend etnisch Arabische, olierijke provincie Khuzestan aan de grens met Irak.
Video’s op sociale media tonen demonstranten die “dood aan de dictator” scanderen in Ahvaz, de hoofdstad van Khuzestan. Vrijwillige Basij-milities die het hardhandig optreden leiden, worden op motoren gezien om mensen terug te dringen.
“Er zijn tientallen Basiji’s. Ze duwen demonstranten, slaan ze. Mannen en vrouwen scanderen ‘Wij zijn Koerdistan, Wij zijn Lorestan'”, zei een getuige, slogans die bedoeld zijn om solidariteit te tonen tussen de etnische minderheden in Iran.
Ook op de belangrijkste pleinen van Zahedan, de hoofdstad van de provincie Sistan-Baluchistan aan de grens met Pakistan in het zuidoosten, werden de politie en de Basij zwaar ingezet, aldus twee getuigen.
De activist @1500tasvir plaatste een video op Twitter waarop demonstranten in Zahedan te zien zijn. “Misdaden, misdaden, dood aan dit religieuze leiderschap,” scandeerden ze, verwijzend naar Khamenei, die al 33 jaar aan de macht is.
Iran heeft het geweld toegeschreven aan vijanden in binnen- en buitenland, waaronder gewapende separatisten en westerse mogendheden, en hen beschuldigd van samenzwering tegen de Islamitische Republiek. De autoriteiten ontkennen dat veiligheidstroepen demonstranten hebben gedood. Volgens de staatstelevisie zijn ten minste 26 leden van de veiligheidstroepen gedood.
Zahedan was het toneel van een van de dodelijkste dagen tot nu toe op 30 september, toen volgens Amnesty International veiligheidstroepen ten minste 66 mensen doodden tijdens een hardhandig optreden na de gebeden.
De autoriteiten zeiden dat Baluchi-militanten die dag een politiebureau aanvielen, wat leidde tot een schietpartij. Volgens de Revolutionaire Garde werden vijf leden van hun strijdkrachten en de Basij gedood.
Iran, met een bevolking van 87 miljoen, telt zeven grote etnische minderheden naast Perzen in de meerderheid. Rechtengroeperingen zeggen dat minderheden, waaronder Koerden en Arabieren, lange tijd zijn gediscrimineerd, wat Iran ontkent.
Een majoor van de Revolutionaire Garde en een Basij-militieman werden vrijdag vroeg in de zuidelijke provincie Fars doodgeschoten door “relschoppers”, meldde de staatstelevisie. Een persagentschap zei dat de twee werden neergeschoten nadat ze “twee relschoppers” die graffiti schreven hadden geconfronteerd.
Gebruikers van sociale media reageerden woedend op een video waarop te zien is hoe een lid van de oproerpolitie een vrouwelijke demonstrant in Teheran molesteert. Reuters kon de beelden niet verifiëren.
Ensiyeh Khazali, vice-president voor vrouwenzaken, riep op tot een onderzoek, aldus staatsmedia. De politie zei dat ze iedereen die schuldig wordt bevonden aan een overtreding zou aanpakken.
In de zuidwestelijke oliestad Abadan scandeerden sommige demonstranten “Dood aan de dictator” temidden van een zware aanwezigheid van de Basij en de oproerpolitie op vrijdag, zei een andere getuige.
De veiligheidstroepen zijn deze week ook harder opgetreden in Koerdische regio’s, waar de Revolutionaire Garde in het verleden afwijkende meningen heeft neergeslagen.
De Iraanse Koerden maken deel uit van een etnische minderheid die verspreid is over verschillende regionale staten. Hun streven naar autonomie heeft ook geleid tot conflicten met de autoriteiten in Irak, Syrië en Turkije.
Langs de Iraans-Iraakse grens in het zuidwesten van Iran wonen ongeveer drie miljoen etnische Arabieren, voornamelijk sjiitische moslims. Sommige groepen, aangemoedigd door de Iraakse Arabieren aan de overkant van de grens, hebben de afgelopen jaren aangedrongen op meer autonomie.
Hoewel veel functionarissen een compromisloze toon aanslaan, werd deze week een topadviseur van Khamenei geciteerd die zich afvroeg of de politie het dragen van een hoofddoek moet afdwingen.
De dood van Amini en het harde optreden hebben geleid tot een veroordeling door de Verenigde Staten en andere westerse mogendheden, tot nieuwe sancties tegen Iraanse functionarissen en tot nog meer spanningen op een moment dat de besprekingen om de nucleaire overeenkomst van 2015 nieuw leven in te blazen zijn vastgelopen.
De staatstelevisie toonde regeringsgezinde bijeenkomsten in Teheran voor de geboortedag van de profeet Mohammed.
En een aan de staat gelieerde islamitische instantie riep de Iraniërs op om zaterdag na zonsondergang de islamitische slogan ‘Allahu Akbar‘ te scanderen. Veel demonstranten hebben ‘s nachts vanuit hun ramen en daken anti-regeringsleuzen gezongen.
