Door: Jan Omvlee, TPO- De Indonesische regering wil acht kunstschatten en collecties terughalen uit Nederland, dat schrijft dagblad Trouw. Het verzoek is in juli van dit jaar al naar staatssecretaris Gunay Uslu (D66) van Cultuur en Media gestuurd.
Een onafhankelijke commissie onder de leiding van de Surinaams-Nederlandse juriste Lilian Gonçalves moet nu beslissen over de herkomst van de stukken, en de vraag of ze zijn geroofd. De commissie gaat waarschijnlijk in december aan het werk. Staatssecretaris Uslu en Gonçalves waren in september nog in Indonesië, en bespraken daar onder andere de eventuele teruggave.
Indonesië vraagt een aantal kunstschatten terug, en ook een aantal natuurhistorische vondsten. Onder de kunst zitten objecten die buit zijn gemaakt tijdens de Lombok-expeditie van 1894, de opstand van de Javaanse prins Diponegoro, en de opstand van Teukoe Oemar op Atjeh. Ook een collectie houtsnijkunst uit Bali, en objecten uit het Luwu-koninkrijk in Sulawesi staan op de lijst.
Jakarta wil ook de collectie terug die de Nederlandse arts, antropoloog en paleontoloog Eugène Dubois verzamelde en meenam. Bij de Dubois-collectie zit ook de botten van de Java-mens, die ongeveer een miljoen jaar geleden op Java rondliep. Deze vondst, die Dubois in 1890 deed, zou in het verzoek nadrukkelijk worden genoemd.
Sommige collecties die Indonesië terugvraagt, liggen momenteel verspreid in verschillende musea. De lijst met objecten is nog niet met de musea gedeeld. Volgens het ministerie van Cultuur is dit expres niet gedaan, om zo speculatie bij musea te voorkomen. Een woordvoerder van museum Naturalis in Leiden, waar de Java-mens ligt, bevestigde tegenover Trouw dat het museum nog niet op de hoogte was van het Indonesische verzoek. Naturalis had er volgens de woordvoerder rekening meet gehouden dat een dergelijk verzoek zou komen, maar stelt dat de schatten veiliger bewaard kunnen worden in Nederland.
Daarnaast zet Naturalis vraagtekens bij het tegelijkertijd terugeisen van de door mensen gemaakte kunst, en door onderzoekers opgegraven natuurhistorische vondsten. Deze zouden eigenlijk anders behandeld moeten worden. De Java-mens zou bijvoorbeeld niet gevonden zijn zonder het werk van Dubois.
De directeur van het Nationaal Museum van Wereldculturen, Marieke van Bommel, zegt het ”mooi te vinden dat er nu een formeel verzoek vanuit Indonesië ligt”. Het instituut had al eens eerder onderzoek gedaan naar delen van de collectie, en vier van de acht collecties op de lijst liggen momenteel bij instellingen die bij het museum zijn aangesloten.
