SAO PAULO/BRASILIA, 31 oktober (Reuters) – De Braziliaanse linkse leider Luiz Inacio Lula da Silva versloeg president Jair Bolsonaro nipt in een tweede ronde, maar de uiterst rechtse zittende president gaf zijn nederlaag zondagavond niet toe, waardoor de vrees ontstond dat hij de uitslag zou kunnen aanvechten.
De Hoge Verkiezingsrechtbank (TSE) riep Lula uit tot de volgende president, met 50,9% van de stemmen tegen 49,1% voor Bolsonaro. De inauguratie van de 77-jarige Lula is gepland voor 1 januari.
Het was een verbluffende comeback voor de linkse oud-president en een harde klap voor Bolsonaro, de eerste Braziliaanse zittende president die een presidentsverkiezing verloor.
“Tot nu toe heeft Bolsonaro me niet gebeld om mijn overwinning te erkennen, en ik weet niet of hij zal bellen en of hij mijn overwinning zal erkennen,” zei Lula tegen tienduizenden juichende aanhangers die zijn overwinning vierden op de Paulista Ave in Sao Paulo.
Een bron in de Bolsonaro campagne vertelde Reuters dat de president pas maandag in het openbaar opmerkingen zou maken. De campagne van Bolsonaro reageerde niet op een verzoek om commentaar.
Bolsonaro sprak vorig jaar openlijk over het niet accepteren van de uitslag van de stemming, waarbij hij ongefundeerde beweringen deed dat het elektronische stemsysteem van Brazilië fraudegevoelig was.
Een naaste bondgenoot van Bolsonaro, wetgever Carla Zambelli, schreef op Twitter, in een duidelijke knipoog naar de uitslag: “Ik BELOOF jullie, ik zal de grootste oppositie zijn die Lula zich ooit heeft voorgesteld.”
De financiële markten kunnen een volatiele week met beleggers die speculaties over Lula’s kabinet en het risico dat Bolsonaro de resultaten in twijfel trekt, peilen.
De stemming was een reprimande voor het vurige extreemrechtse populisme van Bolsonaro, die uit de achterste bankjes van het Congres opdook om een nieuwe conservatieve coalitie te smeden, maar steun verloor toen Brazilië een van de zwaarste dodentol van de coronavirus pandemie opliep.
De Amerikaanse president Joe Biden feliciteerde Lula met het winnen van “vrije, eerlijke en geloofwaardige verkiezingen” en sloot zich daarmee aan bij de complimenten van Europese en Latijns-Amerikaanse leiders.
Internationale verkiezingswaarnemers zeiden dat de verkiezingen van zondag efficiënt waren verlopen. Een waarnemer vertelde Reuters dat militaire controleurs geen gebreken hadden gevonden in integriteitstests die zij hadden uitgevoerd op het stemsysteem.
Vrachtwagenchauffeurs die vermoedelijk aanhangers van Bolsonaro zijn, blokkeerden zondag op vier plaatsen een snelweg in de deelstaat Mato Grosso, een belangrijke graanproducent, aldus de snelwegbeheerder.
In een video die online circuleert, zegt een man dat vrachtwagenchauffeurs van plan zijn de belangrijkste snelwegen van het land te blokkeren en oproepen tot een militaire staatsgreep om te voorkomen dat Lula zijn ambt opneemt.
De overwinning van Lula consolideert een nieuw “roze tij” in Latijns-Amerika, na belangrijke linkse overwinningen in Colombia en Chili, en is een echo van een regionale politieke verschuiving twee decennia geleden, waardoor Lula op het wereldtoneel werd geïntroduceerd.
Hij heeft gezworen terug te keren naar door de staat gestuurde economische groei en een sociaal beleid dat miljoenen mensen uit de armoede heeft geholpen tijdens twee termijnen als president van 2003 tot 2010. Hij belooft ook de vernietiging van het Amazonewoud, die nu op haar hoogtepunt is sinds 15 jaar, tegen te gaan en van Brazilië een leider te maken in de wereldwijde klimaatbesprekingen.
“Dit waren vier jaren van haat, van ontkenning van de wetenschap,” zei Ana Valeria Doria, 60, een arts in Rio de Janeiro die het vierde met een drankje. “Het zal niet gemakkelijk zijn voor Lula om de verdeeldheid in dit land in goede banen te leiden. Maar voor nu is het puur geluk.”
Lula, een voormalig vakbondsleider die in armoede werd geboren, organiseerde in de jaren zeventig stakingen tegen de militaire regering van Brazilië. Zijn presidentschap van twee jaar werd gekenmerkt door een door grondstoffen aangedreven economische boom en hij verliet zijn ambt met een record populariteit.
Zijn Arbeiderspartij werd later echter geteisterd door een diepe recessie en een record corruptieschandaal waardoor hij 19 maanden gevangen werd gezet wegens omkoping, die vorig jaar door het Hooggerechtshof nietig werd verklaard.
