OPINIE
Twee keer heb ik Femke Halsema, sinds 2018 burgemeester van Amsterdam ontmoet. De eerste keer troffen wij elkaar als deelnemers aan een of ander debat in de Leidse studentensociëteit Minerva. Waar het over ging weet ik niet meer, maar wel herinner ik me dat ik onder de indruk was van haar intelligentie en verbale kwaliteiten. Je moet flink je best doen om niet door haar te worden afgetroefd. De tweede keer dat we elkaar ontmoetten was in juli 2018 bij de opening van de nieuwe metro Noord-Zuidlijn in Amsterdam, kort na aanvang van haar burgemeesterschap. We schudden elkaar de hand en dat was het.
Dat ik inmiddels twee kritische publicaties over haar heb geschreven en meerdere op stapel staan heeft dan ook niets te maken met een of ander persoonlijk ongerief. Ik ken haar immers amper, heb nimmer functioneel met haar te maken gehad en heb haar hoog zitten. Of haar burgmeesterschap een succes is of gaat worden durf ik niet te beoordelen. Zij lijkt mij eerder in de wieg gelegd voor een hoogleraarschap dan een prominente bestuurlijke functie, maar van mij krijgt ze het voordeel van de twijfel. Mits die twijfel niet te groot wordt.
Een eerste begin van twijfel kwam toen mijn echtgenoot onlangs onthulde dat hij zich via daartoe voor gewone burgers openstaande kanalen tot de Amsterdamse burgemeester had gewend met een aansporing om mij eens enige blijk van waardering in welke vorm dan ook te doen toekomen voor mijn inzet bij de totstandkoming van de Noord-Zuidlijn (NZL). Vijftien jaar ben ik ervoor beschimpt. Inmiddels is dat project uitgemond in een groot OV-succes. Dat zeg ik niet, dat zeggen rapporten van onafhankelijke deskundigen.
De door de tegenstanders weggehoonde reizigersprognoses voor het jaar 2030 zijn nu al gehaald. Wie wel eens van die lijn gebruik maakt weet hoe druk het kan zijn, ook buiten de spits. De passagiers geven de NZL het hoogste waarderingscijfer van al het Amsterdamse openbaar vervoer. De grootschalige ruimtelijke ontwikkelingen rondom metrostation Amsterdam-Noord waren er zonder die metro ook nooit gekomen. Ja, er waren enorme kostenoverschrijdingen, maar de investering loont. Ik ben trots op wat ik heb gedaan. Mijn echtgenoot blijkbaar ook.
Hij kreeg geen antwoord van of namens de burgemeester. Reden voor een kritisch tegengeluid toen ik iets positiefs over Femke Halsema zei. “Eerst maar eens mijn verzoek beantwoorden”, waarna hij vertelde wat hem overkomen was. Onbeduidend verder, maar toch zegt het iets.
Zelf dacht ik ineens terug aan een gebeurtenis die was weggezakt in mijn geheugen. Toen die NZL werd geopend en ik, vlak voordat een live tv-uitzending door de NOS van het festijn begon, arriveerde bij de gastentribune – als één van de laatsten omdat de lokale tv-zender AT5 mij nog had geïnterviewd – bleek er geen stoel beschikbaar. Na enig rondturen zag de dienstdoende gemeentebeambte op de achterste rij nog een plekje. Of ik daar wilde gaan zitten. Dat weigerde ik uiteraard. “Ik laat me niet vijftien jaar uitschelden om bij de opening achteraan te mogen zitten. Dan ga ik liever naar huis”.
Op de eerste rij zaten allerhande hotemetoten die aan de totstandkoming van de Noord-Zuidlijn geen enkele bijdrage hadden geleverd. Burgemeester Halsema uiteraard, maar ook de toenmalige, net aangetreden wethouder van verkeer Sharon Dijksma, andere leden van het College van B&W, gemeenteraadsleden, ambtenaren, Schiphol-baas Dick Benschop en nog een reeks belangrijkdoeners. Niemand had het fatsoen plaats te maken, waardoor het tafereel, seconden voordat de NOS live ging, uit de hand dreigde te lopen. Uiteindelijk werd een willekeurige gast van de tweede rij gesleurd, waarna het feest kon beginnen. Een gênante vertoning, die de toekijkende burgemeester met één vingerknip had kunnen oplossen. Ze deed het niet. Ook onbeduidend verder, maar toch zegt het iets.
Toen schoot mij een tekst uit Halsema’s boek Pluche te binnen. Het boek dat ze publiceerde na haar vertrek als leider van GroenLinks.
“Het is me menens. Ik ga niet de wachtkamer in van het politieke bestuur om na een paar jaar weer tevoorschijn te komen en een Senaatszetel te beklimmen of een burgemeestersketting om te hangen. Nee, het afscheid van de politiek is definitief.”
Nog geen twee jaar later hing de ketting om haar nek en die Senaatszetel komt ook nog wel een keer.
Zulke dingen tellen op en gaandeweg ga je je afvragen of er reden is voor twijfel aan de oprechtheid van deze bestuurder.
Die vraag werd pregnanter toen ik mij onlangs verdiepte in diverse privileges van de burgemeester van Amsterdam. Zoals het voorrecht te wonen in de ambtswoning op de Herengracht. Niet alleen een toplocatie, maar ook spotgoedkoop. Daarvoor betaalt Femke Halsema zo’n zeven euro per vierkante meter huur, terwijl de huurprijs voor sociale woningen in Amsterdam rond de tien euro ligt.
‘Daar kan zij toch niets aan doen?’, hoor ik u zeggen. Het is nu eenmaal wettelijk geregeld dat burgemeesters in een ambtswoning 18% van hun brutowedde afdragen voor de huur. En dat het burgemeesterlijk appartement een kleine 300 vierkante meter omvat kan zij ook niet helpen. Klopt. Maar in april 2018 bepaalde de Amsterdamse gemeenteraad dat de nieuwe burgemeester – Halsema was toen nog slechts sollicitant – niet verplicht was op de Herengracht te gaan wonen. Ze koos dus zelf en geheel vrijwillig voor die constructie en voor de bijbehorende extreem lage huurprijs. Ze had ook marktconform in haar huis op de Transvaalkade kunnen blijven.
In maart 2022 vond in de ambtswoning een conferentie plaats over energiearmoede. Veel Amsterdammers gaan gebukt onder financiële problemen door de gestegen kosten voor gas en elektra. Eentje heeft daar totaal geen last van: de bewoner van die ambtswoning. Haar gas-, water- en elektrarekeningen worden betaald door de gemeente Amsterdam. Ook dat is conform de regelgeving voor burgemeesters in een ambtswoning, maar het medeleven van Femke Halsema met de nooddruftige inwoners van haar stad verliest veel geloofwaardigheid nu ze zelf nul euro betaalt en ook niet op eigen initiatief op zijn minst een deel van de ongetwijfeld hoge energierekening uit eigen zak financiert. Niets staat zo’n eigen bijdrage in de weg.
Meer twijfel over Halsema’s oprechtheid ontstond toen ze op 16 september 2022 in een interview met AT5 over energiearmoede vragen kreeg over mijn publicatie en zei dat ze wel degelijk betaalt voor haar energieverbruik. Dat zat naar haar zeggen inbegrepen in de huurprijs, gebaseerd op 18% van het burgemeesterssalaris. Dit is onjuist en het doet vermoeden dat Halsema niet alleen niks betaalt voor gas, water en elektra, maar ook verzuimt om van dat voordeel belastingaangifte te doen wegens loon in natura. Zou zij dat wel doen, dan zijn haar uitspraken bij AT5 onnavolgbaar. Doet ze het niet, is sprake van aangifteverzuim, wat kan leiden tot hoge boetes en erger.
In Amsterdam is het verboden om een tweede huis voor jezelf te hebben. Begrijpelijk, gezien de enorme woningnood. Heb je zo’n tweede woning, dan dient die verhuurd te worden of te koop aangeboden. Leegstandsvergunningen worden zelden verleend. Links Amsterdam tamboereert voortdurend op handhaving en liefst verscherping van de toepasselijke bepalingen uit de lokale huisvestingsverordening. Des te wonderlijker is het dat het linkse College van B&W medio 2020 de vergunningaanvraag van burgemeester Halsema honoreerde om een huis dat ze eind februari van dat jaar samen met haar partner kocht in het tot de gemeente Amsterdam behorende dorp Holysloot aan te houden als privé-verblijf. ‘Onttrekken aan de woningvoorraad’ heet zoiets.
In Nieuws uit B&W van 1 juli 2020 werd melding gemaakt van de verlening van een onttrekkingsvergunning voor ‘een woning in Holysloot’. De mededeling ‘deze vergunning geldt gedurende de duur van het burgemeesterschap van de gemeente Amsterdam van de aanvrager’ maakt glashelder waarover het ging.
Hoewel het de toepassing van publieke regelgeving betrof en van de vergunningverlening ook publiekelijk melding is gemaakt – zij het in wat vage bewoordingen – weigert de gemeente de desbetreffende stukken vrij te geven. Ook wil Halsema niet antwoorden op de vraag op grond van welke reden die vergunning is verleend. De huisvestingsverordening kent namelijk maar één motief voor onttrekking: bestemming voor een gewenste maatschappelijke functie. “Het B&W besluit is vertrouwelijk”m kreeg ik te horen toen ik vroeg welke maatschappelijke functie hier aan de orde was. Ook de vraag welke exceptionele omstandigheden hadden geleid tot de toepassing van de ‘hardheidsclausule’ werd niet beantwoord onder verwijzing naar het vertrouwelijke karakter van het besluit.
Uit publiciteit ten tijde van de aankoop van het pand kon worden afgeleid dat die gemotiveerd werd door de wens van de burgemeester te kunnen ontsnappen aan het gebrek aan privacy in en rond de ambtswoning. Ook hinderlijke aanwezigheid van demonstranten op de Herengracht zou reden zijn regelmatig naar Holysloot te verkassen. In Holysloot wordt zij echter zelden tot nooit gezien – het dorp kent amper 250 inwoners aan wie niets ontgaat – dus de vraag rijst: vanwaar die vergunning?
Die vraag klemt temeer nu op mijn vraag ‘is er een bewoner’ geantwoord werd met ‘ja’. Waarna vragen over wie dan werden beantwoord met “gaan wij niet vertellen”. Datzelfde gold voor de vraag ‘hoeveel dagen per jaar verblijft de burgemeester in Holysloot?’. Allemaal privé, allemaal vertrouwelijk.
Over deze en andere kwesties – waarover in een volgende publicatie meer – heb ik WOO-verzoeken ingediend bij de gemeente Amsterdam. Vier stuks en ik voel aankomen dat het daar niet bij blijft. Met tegenzin, omdat ik erop had gerekend dat een burgemeester die benoemd is op basis van een profielschets die aan elkaar hangt van teksten over ‘transparantie, aanspreekbaarheid, bereikbaarheid, toegankelijkheid, betrouwbaarheid en integriteit’ er geen probleem mee zou hebben openheid van zaken te betrachten.
Het tegendeel is het geval. Meer en meer gaan de luiken dicht. “Het lijkt alsof er iets te verbergen is”, mailde ik haar woordvoerder toen ik klaagde over de trage afhandeling en nietszeggende antwoorden.
“Nee, we hebben niets te verbergen”, antwoordde hij.
Daar ben ik inmiddels niet meer zo zeker van. Niet alleen omdat er opmerkelijke post binnenkwam via [email protected]. Maar ook omdat, naarmate ik dieper in ambtswoning- en aanverwante zaken dook, steeds meer wonderlijke dingen opdoemden.
Vooralsnog graaf ik nog maar even door.
De in dit artikel geuite meningen en standpunten zijn die van de auteur en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de meningen of standpunten van TPO.
Vond je dit artikel leuk? Neem dan een abonnement! Daarmee ondersteun je TPO, krijg je toegang tot nog veel meer leuks en kun je al dat leuks voortaan lezen zonder last te hebben van hinderlijke banners en privacyschende trackers of cookies!
