Door: Jan Omvlee, TPO- De grootste duurzame beleggingsfondsen in Europa blijken vaak een heel rekkelijke definitie van het woord ”duurzaamheid” te hanteren. Zeker 40 procent van al het in Europa belegde geld zit in fondsen die naar eigen zeggen aan duurzaam beleggen doen. Maar volgens nieuw onderzoek van Investico en Follow the Money belegt zeker de helft van die fondsen alsnog in bedrijven en sectoren die moeilijk duurzaam te noemen zijn.
Van de in totaal 838 fondsen die officieel zeggen duurzame investeringen te doen, hebben 388 geld zitten in de fossiele industrie of de luchtvaart. Een bedrag van 8,5 miljard euro zou zo bij de kolen-, gas-, en olie-industrie terecht zijn gekomen. Het gaat om geld dat door particuliere investeerders of pensioenfondsen is toevertrouwd aan de duurzame beleggers. Deze beleggers zullen zich vaak niet te realiseren dat hun geld bij niet-duurzame sectoren terechtkomt.
Investico noemt als voorbeeld van zo’n fonds de Nederlandse Vermogensbeheerder Actiam, dat ongeveer 20 miljard euro van pensioenfondsen, verzekeraars en particulieren beheert. Binnen Actiam kunnen beleggers kiezen uit verschillende fondsen. Deze fondsen zijn gericht op duurzaamheid, of moeten actief bijdragen aan de sustainable development goals van de Verenigde Naties.
Maar volgens Investico heeft Actiam tegelijkertijd bijna 170 miljoen euro in fossiele brandstoffen en vliegmaatschappijen gestoken. Nederlandse en Europese toezichthouders zouden in de praktijk nauwelijks controleren of fondsen die zich duurzaam noemen, niet alsnog bijdragen aan fossiele sectoren.
De onderzoekers spraken onder andere met een bankier die in 2007 leiding gaf aan de beleggingstak van Triodos Bank. Die bank begon toen nog met kleine projecten voor bioboeren en microfinanciering in ontwikkelingslanden. De vraag die toen op tafel kwam, was of de bank moest proberen het duurzame concept groter en mainstream te maken, of genoegen moest nemen met de kleine niche waarin het zich bevond.
De keuze werd gemaakt om de financiële sector als geheel mee te slepen, en dat lijkt 15 jaar later te zijn gelukt. De meeste grote banken prijzen zichzelf inmiddels aan als duurzaam, en lijken daarbij op papier het model van een bank als Triodos te volgen. Impact hebben, en de wereld een beetje beter maken, heeft op papier een hogere prioriteit dan alleen maar winst.
Maar toch zijn er nu veel fondsen die naast groene investeringen ook veel geld stoppen in fossiele sectoren, al is het maar omdat er aan het eind van de dag ook geld binnen moet komen. ”controversiële sectoren, zoals de chemische industrie, en staal- en cementfabricage” lieten de onderzoekers van FtM en Investico nog even buiten beschouwing bij hun analyse.
De onderzoekers keken alleen naar fondsen die zich ”donkergroen” mogen noemen, volgens het classificeringssysteem van de Europese Unie. Onder nieuwe EU-wetgeving, die vorig jaar werd ingevoerd, worden fondsen zonder duurzame kenmerken ”grijs” genoemd. Dit zijn de artikel 6-fondsen. Artikel 8-fondsen hebben enkele duurzame kenmerken, maar zijn niet bedoeld om bij te dragen aan een duurzame wereld. De donkergroene artikel 9-fondsen hebben wel als doel om bij te dragen aan zo’n duurzame toekomst. Ook kunnen deze fondsen sociale veranderingen stimuleren, en bijvoorbeeld een missie hebben op het gebied van mensenrechten.
Bij het voorbeeld van het Nederlandse Actiam blijken 10 van de 12 ”donkergroene” fondsen in werkelijkheid ”grijze” investeringen te bevatten. In totaal telden de onderzoekers naar eigen zeggen 279 fossiele investeringen. Het ”hoofd duurzaamheid” van Actiam schrok zelf toen hij deze bevindingen te zien kreeg. Hij beloofde dat als het onderzoek klopt, de grijze investeringen direct van de hand gedaan zullen worden. Volgens Actiam zijn de Europese regels te vaag, en is er meer duidelijkheid nodig in wat wel en wat niet door de beugel kan.
