OPINIE
“Sinds een jaar wonen wij niet meer bij elkaar”, vertelde Femke Halsema in de podcast Amsterdam Wereldstad die dagblad Het Parool op 20 december 2022 online zette over haar huwelijk. Echtgenoot Robert Oey heeft de echtelijke woning verlaten en elders zijn intrek genomen. Pleister op de ongetwijfeld pijnlijke wond is dat Halsema en Oey nog steeds “een gezin vormen” en samen voor de kinderen zorgen. “We zijn dikke vrienden”.
Halsema’s mededeling over de breuk was geen nieuws, maar een bevestiging van een publiek geheim. In haar boek Pluche (2016) vertelde Femke Halsema hoezeer haar partner een hekel had aan de schijnwerpers die haar publieke functies meebrachten. Na haar aantreden als burgemeester deed Oey er in een opzienbarend interview in de NRC nog een paar flinke scheppen bovenop, “Flikker op met je ambtswoning”. Iedereen zag de scheiding aankomen. Niemand was verbaasd toen het zover was.
Zulke gebeurtenissen behoren tot ieders privédomein en er hoort geen publieke aandacht voor te zijn. Maar als de verlaten echtgenote de burgemeester van Amsterdam is die prat gaat op haar openheid maar een jaar zwijgt over een private echtscheiding met publieke gevolgen wordt het een ander verhaal. Zeker als het echtelijke huis de ambtswoning aan de Herengracht is waar nog immer een BV van de gewezen echtgenoot staat ingeschreven.
En nog meer als het pand waar de vertrokken levenspartner zijn intrek nam een -onder het mom ‘noodzakelijke privacy voor de burgemeester’- aan de woningvoorraad onttrokken woning is in het tot de gemeente Amsterdam behorende Holysloot. Dan wordt zo’n privékwestie een publieke zaak, te meer nu er inzake die tweede woning ook nog sprake is van opvallende mutaties in het kadaster op momenten dat er lastige vragen over gesteld worden.
Het podcastinterview duurt 50 minuten en behelst een terugblik van de Amsterdamse burgemeester op het jaar 2022. Naast presentatrice Lorianne van Gelder zit aan tafel politiek verslaggever van Het Parool David Hielkema. Die laat alle ballen voor open doel liggen en ontpopt zich tot een heuse PR-knecht voor de orerende burgemeester. Geheel in de traditie van de voormalige verzetskrant waar geen kritisch woord over welke linkse bestuurder dan ook te vinden is, tenzij de krant er echt niet meer omheen kan.
Artikel gaat verder na audiofragment.
Was ik de interviewer geweest, zou ik na Halsema’s onthulling over haar echtscheiding meteen gevraagd hebben waarom ze een jaar wachtte met de openbaarmaking van haar gewijzigde persoonlijke omstandigheden. Waarom geen openheid betracht door iemand die zichzelf zo graag op de borst slaat over de eigen transparantie? Deze echtscheiding reikt immers verder dan alleen het privédomein. Nota bene in dat interview zelf zegt ze, gevraagd naar wat Amsterdammers nog van haar moeten weten wat ze nog niet weten “Dat vind ik een ingewikkelde, omdat ik namelijk best wel open ben”.
“Oh ja, burgemeester? Hoe zit het dan met de financiering van uw energierekening?”, had de volgende vraag moeten zijn. Toen de lokale tv-zender AT5 in september de burgemeester naar aanleiding van mijn publicatie vroeg of het klopte dat zij niets betaalt voor gas en elektra -voor haar appartement van bijna 300m2 toch een zeer aanzienlijke besparing op het huishoudbudget- was het antwoord: “Nee dat klopt niet. In de huur die ik betaal zit dat inbegrepen”. Een pertinente onwaarheid die de slecht geïnformeerde AT5-interviewer zonder tegenspraak liet passeren.
In de Parool-podcast van 20 december 2022 herhaalt Halsema haar eerder geuite ‘grote zorgen’ over de energiearmoede van het Amsterdamse volk en opnieuw komt er geen enkele vraag of die zorgen niet een beetje makkelijk of zelfs hypocriet zijn voor iemand die zelf niets betaalt. De rechtspositieregeling voor burgemeesters met een ambtswoning regelt dit archaïsche privilege. Juridisch klopt het. Maar niets staat de burgemeester van Amsterdam in de weg van dat voordeel af te zien en zelf de nota te voldoen. Al was het maar voor een deel. Bijvoorbeeld een maandelijkse bijdrage van 500 euro, het bedrag dat elke Amsterdammer momenteel minstens kwijt is voor een woninkje dat niet in de schaduw kan staan van Halsema’s huisvesting.
“Hoe warm is het in de ambtswoning?”, vroeg Parool’s David Hielkema. “Pffff…geen idee”, antwoordde Halsema, om er aan toe te voegen dat het heel moeilijk te reguleren is. “Ik woon in een gemeentelijk pand met drie verdiepingen waar ik geen enkele controle over heb dus ik heb geen idee”.
Geen idee! Nee, dat krijg je ervan als je geen energierekening gepresenteerd krijgt zoals het gewone volk. Dat weet precies hoe warm het thuis is. Maximaal 19 graden, zoals ons dringend is geadviseerd door de overheid om te voorkomen dat de energierekening onbetaalbaar wordt en de gasopslag ontijdig leeg raakt. De burgemeester van Amsterdam heeft ‘geen idee’. Zelden werd de kloof tussen regent en volk treffender tot uitdrukking gebracht.
Dat Femke Halsema er regenteske trekken op nahoudt is geen nieuws. In maart 2020 kochten zij en haar -toenmalige – man een huis in Holysloot, een pittoresk dorp van zo’n 250 inwoners gelegen in het landelijke Amsterdam-Noord. Bezit van een tweede woning ziet het linkse Amsterdamse stadsbestuur, gelet op de immense woningnood, als een maatschappelijke misstand die keihard bestreden moet worden.
Er staan forse boetes op. Slechts bij hoge uitzondering wordt een vergunning verleend om een woning aan de woningvoorraad te onttrekken. Er moet dan spake zijn van een belangwekkende ‘maatschappelijke bestemming’. Links Amsterdam gaat hier overigens flexibel mee om. In eigen kring althans. Hoe is het anders mogelijk dat een oud-burgemeester midden in het centrum van Amsterdam een gewild appartement onbewoond kan laten?
In strijd met letter en geest van de lokale huisvestingsverordening verleende het College van B&W eind juni 2020 aan burgemeester Halsema de vergunning om het pand in Holysloot aan de woningvoorraad te onttrekken, op basis van de ‘hardheidsclausule’. Er zou bij weigering van die vergunning sprake zijn van een schrijnende uitkomst. Het wonen in de ambtswoning – 300m2 voor zo’n 2200 euro op een toplocatie aan de grachten – was kennelijk zo problematisch dat het Halsema vergund werd er in het weekend op uit te trekken om in Holysloot rust en privacy te vinden.
Al bij mijn eerste bezoek aan het lieflijke dorp, waar elke bewoner weet dat Halsema en haar toenmalige echtgenoot er een huis bezitten, wat zij ervoor betaalden (687.500 euro) en waar het staat, werd mij ongevraagd verteld dat de burgemeester er sinds de aankoop niet meer gezien is en het huis wordt bewoond door haar (nu ex-) man. Ik belde aan, maar trof niemand thuis.
Aan het tuinhek hing een tas met lege flessen. Kennelijk een lokale gewoonte om gebruikte flessen gerecycled te krijgen. De inhoud van de tas, wat lege flessen en een potje HAK, duidde op een eenpersoonshuishouden. Mijn vraag aan Halsema’s woordvoerder of het huis te Holysloot bewoond is werd, tot mijn verrassing, bevestigend beantwoord. De daarop volgende vraag of het een huurder dan wel een gezinslid van de burgemeester was werd afgedaan met ‘dat is privé’.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Femke Halsema (GroenLinks) en Job Cohen (PvdA) in 2010. AP/Peter Dejong.
Volgens de Amsterdamse huisvestingsverordening is een ‘bewoner’ iemand die ingeschreven staat op het desbetreffende adres. Halsema’s huis in Holysloot kent volgens de gemeente zelf een ‘bewoner’, iemand dus die er ingeschreven staat en dat is haar (ex-)partner. Een blik in de kadasterregisters bevestigde mijn bevinding. Wie schetst mijn verbazing toen ik, na vragen hierover aan het stadhuis, nogmaals in het kadaster keek en zag dat het adres van de bewoner was teruggemuteerd naar de Herengracht. Die inzage geeft het kadaster normaliter niet, maar bij vergissing is het gedurende enkele weken mogelijk geweest dat te zien.
Nog groter werd mijn verbazing toen ik weer een tijd later zag dat opnieuw het Holyslootse adres werd vermeld bij de naam van Halsema’s ex-partner. Op mijn vraag aan het stadhuis over de kadastermutaties kreeg ik als antwoord ‘ons niet bekend’. Dat zou kunnen, maar merkwaardig is het wel. Het roept ook ernstige vragen op over de waarheidsgetrouwe aanlevering van data bij het kadaster, een wettelijke verplichting die bij schending al gauw ontaardt in een strafrechtelijk vergrijp.
De leegstandsvergunning werd aan de burgemeester verleend omdat zij zich bij tijd en wijle moest kunnen onttrekken aan de gebrekkige privacy in en rond de ambtswoning en daar ook last had van demonstranten voor de deur. De Amsterdamse gemeenteraad werd niet betrokken bij de besluitvorming over de vergunning van juni/juli 2020, een kleine drie maanden nadat Halsema en haar partner het pand kochten. Alleen fractievoorzitters kregen een mondelinge mededeling hierover. Kennelijk ging niemand steigeren. Enkelen van hen wisten en weten overigens nog steeds van niks.
Desgevraagd weigerde de gemeente inzage te geven in de stukken. Een beroep op de WOO was nodig om in ieder geval een deel ervan in handen te krijgen. De vergunningaanvraag zelf mocht ik niet inzien wegens ‘privacygevoelig’. Vragen over de frequentie van Halsema’s gebruik van haar tweede woning kregen als antwoord ‘dat is privé’. Tot zover de door de gemeenteraad gewenste ‘transparantie’ uit de profielschets op basis waarvan Femke Halsema solliciteerde naar het burgemeesterschap van Amsterdam. En het nog werd ook.
Nu Halsema’s voormalige partner de ambtswoning heeft verlaten is het des te gekker dat op het adres Herengracht 502 nog steeds de BV ‘FR66’ staat ingeschreven. Deze vennootschap, met als enig aandeelhouder en bestuurder de voormalige partner van burgemeester Halsema, is actief met ‘het oprichten en verwerven van, het deelnemen in, het samenwerken met, het besturen van alsmede het (doen) financieren van andere ondernemingen, in welke rechtsvorm ook’.
Wat het ook moge zijn, met het uitoefenen van het Amsterdamse burgemeesterschap heeft het niets te maken en alleen al daarom had deze vestiging op het adres Herengracht 502 nooit mogen plaatsvinden. Volgens de gebruiksovereenkomst die Halsema met de gemeente sloot mag de ambtswoning alleen aangewend worden om er te wonen en voor burgemeesterlijke aangelegenheden. Toen ik vroeg hoe dit zat was het antwoord ‘De ambtswoning staat ter beschikking van de burgemeester en haar gezinsleden’. Kennelijk geldt ‘FR66’ als lid van het gezin, ook nog nu de enig aandeelhouder de hielen gelicht heeft. Hoe krijg je het verzonnen?
Overigens is het niet doorgeven van een adreswijziging en het feitelijke vestigingsadres van een rechtspersoon aan de Kamer van Koophandel een economisch delict. Het Bureau Economische Handhaving – onderdeel van de Belastingdienst – beslist over de sanctie. Het zal wel meevallen, maar zoiets wil je als burgemeester toch niet op je conto hebben?
In de Parool-podcast uit Femke Halsema haar zorgen over het imago van de overheid. Onder meer door de toeslagenaffaire hebben veel burgers het vertrouwen in de overheid verloren. “We staan er als overheid op dit moment niet zo goed op. Zeker in een periode van energiearmoede moeten mensen kunnen vertrouwen op de overheid”, oreerde de hoofdstedelijke burgemeester, kennelijk zonder te beseffen welke bijdrage zij zelf levert aan de ondermijning van het vertrouwen in de overheid. “Ik hoop voldoende tegenspraak te krijgen. Is het niet op mijn werk, dan in een ruimere omgeving”, sprak ze ook nog.
Ik zal haar niet teleurstellen. In mijn boek dat komend voorjaar verschijnt beschrijf ik hoe een eertijds linkse activiste zich geleidelijk aan ontpopte tot een rechtse regent en hoe linkse idealen ten onder gingen aan rechtse verleidingen.
“Er is niet een groot verschil tussen hoe ik privé ben en hoe ik het ambt uitoefen”, zei Femke Halsema tegen Het Parool. Het was als geruststellend bedoeld, maar het is hoogst zorgwekkend.
De in dit artikel geuite meningen en standpunten zijn die van de auteur en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de meningen of standpunten van TPO.
