(Bloomberg) – Donald Trump veranderde deze week een gerechtsgebouw in Manhattan in een spreekarena om foto’s en geluidsfragmenten van hem te maken terwijl hij tekeer gaat over zijn civiele fraudeproces. Zodat zijn presidentiële campagnemedewerkers deze op sociale media en in oproepen tot fondsenwerving kan verspreiden.
Maar dit publiciteitsspektakel leverde hem een lesje op: rechters kunnen voor echte gevolgen zorgen voor wat hij buiten de rechtbank zegt of doet.
Arthur Engoron, rechter bij het Hooggerechtshof van de staat, vaardigde dinsdag een gedeeltelijk spreekverbod uit, enkele uren nadat Trump een juridisch medewerker had aangevallen in een inmiddels verwijderd online bericht.
Federale aanklagers houden hem ook in de gaten, door de uitingen van de voormalige president op sociale media te catalogiseren in rechtbankdocumenten. En door een rechter te waarschuwen dat hij onlangs de voorwaarden heeft geschonden die hem uit de gevangenis hielden in de aanloop naar zijn proces.
Trump “lijkt rechters uit te dagen om actie tegen hem te ondernemen,” zei de gepensioneerde federale rechter John Jones III.
Met uitzondering van voorgeleiding is Trump de afgelopen jaren niet in de rechtbank verschenen in de vele civiele en strafzaken waarin hij betrokken was. Hij hoefde niet aanwezig te zijn bij de rechtszaak in New York.
Wel profiteerde hij van de grote mediaopkomst om de zaak aan de kaak te stellen en kritiek te leveren op de procureur-generaal van New York, Letitia James. Hij verklaarde dinsdag een “perfecte dag” kort voordat Engoron het spreekverbod aankondigde.
Achter een klerk aangaan “was als een grote, vette worp recht over de plaat” om een snelle reactie van Engoron te krijgen, zei Jones. Het personeel van een rechter kan als familie zijn, voegde hij eraan toe. Maar Jones zei dat hij verwachtte dat rechters voorzichtig zouden zijn met het breder beperken van de vrijheid van meningsuiting van Trump, vooral tijdens een presidentsverkiezing.
Trump verliet New York op woensdagmiddag en ging donderdag weer in de aanval door minachtende berichten over Engoron online te zetten – hij noemde de rechter “radicaal” en “zeer politiek” en zijn uitspraken “een horror show”. Overigens had hij het niet over het personeel van de rechtbank.
De voormalige advocaat en tussenpersoon van Trump, Michael Cohen, wiens getuigenis in het Congres over de zaken van Trump het fraudeonderzoek in New York in gang zette, zei dat hij denkt dat de voormalige president “de beer zal blijven porren”. Dat doet hij door de grenzen van de rechter te testen.
“Rechters zijn in staat om te onderhandelen over de First Amendment uitdagingen. Maar je moet echt voorzichtig met hem zijn, dat je zo expliciet mogelijk bent over wat is toegestaan en wat niet,” zei Jones, nu de president van Dickinson College.
Trump staat volgend jaar terecht in de vier staats- en federale strafzaken tegen hem en in een civiele smaadzaak in New York.
Rechters kunnen beperkingen opleggen aan wat partijen en advocaten zeggen over een lopende zaak. Deze bevelen zijn meestal gebaseerd op bezorgdheid over het beïnvloeden van de groep potentiële juryleden en het beschermen van getuigen, andere procespartijen, advocaten en rechtbankpersoneel.
Dergelijke bevelen zijn echter zeldzaam. Rechters worden ook verondersteld om een evenwicht te vinden tussen de rechten van het Eerste Amendement van een beklaagde en zijn vermogen om een verdediging op te zetten.
Een andere uitdaging is de handhaving. Jones zegt dat rechters meestal voor een geleidelijke aanpak kiezen, te beginnen met een waarschuwing aan de advocaten voordat ze een gedaagde bevelen om te verschijnen voor een persoonlijk berisping.
Ze kunnen proberen om een spreekverbod te beperken tot bepaalde soorten uitingen. Trump- bondgenoot Roger Stone kreeg bijvoorbeeld te maken met een verbod op sociale media toen hij in staat van beschuldiging werd gesteld.
Als er eenmaal een spreekverbod van kracht is, kunnen rechters opties onderzoeken zoals geldboetes voordat ze de meest extreme stap nemen om iemand in de gevangenis te zetten wegens minachting of het schenden van de vereisten voor voorlopige invrijheidstelling.
Eerder in de week had Engoron de advocaten van Trump gewaarschuwd voor de uitspraken die hun cliënt deed over het proces. De situatie kwam dinsdagmiddag tot een hoogtepunt toen Trump laatdunkende opmerkingen plaatste over de belangrijkste juridisch medewerker van de rechter en haar foto deelde.
De post werd later verwijderd, maar dat weerhield Engoron er niet van om aan te kondigen dat hij Trump en alle anderen in de zaak verbood om commentaar te geven of te posten over zijn personeel. Hij waarschuwde dat overtredingen zouden leiden tot “ernstige sancties”.
In Washington, waar Trump wordt beschuldigd van samenzwering om de presidentsverkiezingen van 2020 te belemmeren, heeft Speciaal Raadsman John “Jack” Smith aan rechter Tanya Chutkan van het Amerikaanse district gevraagd om te beperken wat hij kan zeggen over getuigen. En over de mogelijke jurypool en andere mensen die betrokken zijn bij de zaak.
De aanklachten van de overheid citeren niet alleen Trumps online posts en mediacommentaar over de zaak, maar bevatten ook informatie over zijn andere activiteiten.
Eind september had de campagne van Trump zijn bezoek aan een wapenwinkel in South Carolina gepromoot door een video te delen waarop hij een pistool met een afbeelding van zijn gezicht bewonderde. In een bijschrift werd verklaard dat de voormalige president het had gekocht.
Hoewel de campagne later verduidelijkte dat Trump het pistool niet had gekocht, vermeldden aanklagers de gebeurtenis toch in een brief aan de rechtbank. Ze schreven dat het voor Trump een misdaad zou zijn om het pistool te kopen, omdat hij onder een aanklacht voor een misdrijf valt en zijn voorwaarden voor voorwaardelijke invrijheidstelling zou schenden.
Het kantoor van Smith voerde aan dat het deel uitmaakte van een patroon waarin hij “opruiende publieke verklaringen” aflegde en vervolgens probeerde “verantwoording te ontlopen” door anderen “herroeping te veinzen”.
Het verdedigingsteam van Trump verzet zich tegen het verzoek om een spreekverbod en beweert dat het deel uitmaakt van een poging om zijn presidentsverkiezing te verstoren en zijn recht op vrije meningsuiting zou schenden.
De briefing eindigde voor de laatste rel in New York over Trumps bericht over de wetgevingsklerk, maar het kan ter sprake komen als Chutkan op 16 oktober de argumenten hoort.
