(Bloomberg, 9 oktober 2023) – Dodelijke aanvallen van de Palestijnse tereurgroep Hamas op Israël hebben de aandacht gericht op Iran, met het potentieel om andere proxies van Teheran in het Midden-Oosten in een escalerend conflict te betrekken.
De Israëlische president Isaac Herzog heeft gezegd dat er geen bewijs is dat Iran betrokken is bij de weekendoperatie die tot nu toe aan beide kanten meer dan 1100 mensen het leven heeft gekost.
Maar functionarissen hebben opgemerkt dat Iran een belangrijke sponsor van Hamas is en geld, apparatuur en training levert.
De Israëlische minister van Strategische Zaken, Ron Dermer, suggereerde later in een interview op Bloomberg Television dat Iran mogelijk op de hoogte was van de aanval.
“Iran is betrokken, maar er moet een onderscheid worden gemaakt tussen het strategische aspect en het operationele aspect,” zei generaal-majoor Amos Yadlin, voormalig hoofd van de militaire inlichtingendienst van de Israël Defense Forces. Hamas is een organisatie “die gesteund wordt door Iran, maar er geen bevelen van aanneemt”.
Een intensievere oorlog – zelfs als Iran er niet expliciet bij betrokken is – zou waarschijnlijk leiden tot hogere olieprijzen vanwege de verstoring van schepen die de energierijke Perzische Golf doorkruisen.
Het zou ook de diplomatieke inspanningen onder leiding van de VS om de spanningen in de regio te verminderen, tegenwerken.
Hamas is slechts een van de vele door Iran gesteunde groeperingen in de regio, die zich uitstrekt van Irak en Syrië tot Libanon en Jemen.
Deze proxies hebben de afgelopen jaren gemikt op Amerikaanse militaire faciliteiten in Irak en Aramco-oliesites in Saoedi-Arabië en commerciële schepen in de Perzische Golf. Dit terwijl ze een zekere afstand tot Teheran zelf claimen die heeft geholpen om escalatie in een totale oorlog te voorkomen.
Deze keer heeft Iran Hamas gefeliciteerd met de operatie, maar betrokkenheid ontkend. Maar het zet zich ook al schrap voor dreigementen – vooral van de VS en Israël – die dat publieke standpunt niet zullen geloven.
“Degenen die Iran bedreigen zullen een vernietigende reactie krijgen in het geval van een dwaze zet,” zei de woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Nasser Kanaani, maandag in een persconferentie.
Israël staat nu voor een evenwichtsoefening als het de dreiging in Gaza probeert weg te nemen zonder een nieuw front te openen met Hezbollah in buurland Libanon. Een andere door Iran gesteunde macht die gewoonlijk een grotere militaire dreiging vormt dan Hamas.
“Hezbollah wil buiten de oorlog blijven, maar een brede vernietiging van Gaza zou die dynamiek kunnen veranderen. Regionale machten proberen te bemiddelen om te voorkomen dat er een grootschalige oorlog uitbreekt”, zegt Ayham Kamel, hoofd Midden-Oosten en Noord-Afrika bij politiek risico-adviseur Eurasia Group.
Israël zal “zijn reactie op eventuele doelwitten van Hezbollah zorgvuldig afstemmen om te voorkomen dat er een significante escalatie ontstaat die de Israël Defense Forces verder zou belasten”, zegt Sorana Parvulescu. Zij is het hoofd van de geopolitieke risicoanalyse voor Europa, het Midden-Oosten en Afrika bij adviesbureau Control Risks.
Het andere probleem met een hardhandige Israëlische reactie is dat het de rekrutering van Iraanse proxies in het Midden-Oosten zou kunnen stimuleren, aldus Parvulescu.
“Het is zeer waarschijnlijk dat de voortdurende schaduwoorlog tussen Israël en Iran zal verhevigen – we letten op potentiële escalatietriggers in Irak, Libanon, Syrië en de bredere regio.”
