(Bloomberg, 9 november 2023) – In 1930 vlogen Deense piloten – gekleed in berenbont – met vliegtuigen met open cockpit over Groenland voor het maken van kaarten en kwamen terug met meer dan 200.000 foto’s. Deze lang vergeten foto’s werden vijftien jaar geleden herontdekt in een kasteel buiten Kopenhagen en hebben klimaatwetenschappers geholpen om de beweging van de Groenlandse kustgletsjers te reconstrueren.
Die beweging, beschreven in een artikel dat donderdag is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Climate Change, is zorgwekkend: meer dan 1000 perifere gletsjers en ijskappen – kleinere ijsmassa’s die langs de kustlijn van het gebied liggen, los van de ijskap – zijn de afgelopen 20 jaar in een versnelde terugtrekkingsfase terechtgekomen en verdwijnen twee keer zo snel als in de 20e eeuw.
Gebruikmakend van een basislijn uit het einde van de 20e eeuw, stelde het onderzoek ook vast dat gletsjers in het zuiden van Groenland gemiddeld 18% in lengte krompen, terwijl gletsjers in andere delen van Groenland zich tot 10% terugtrokken.
“Hun snelheid van terugtrekken in de 21e eeuw is grotendeels ongekend op een tijdschaal van een eeuw”, aldus Laura Larocca, hoofdauteur van het onderzoek en postdoc van NOAA Climate and Global Change aan de Northern Arizona University.
Het nieuwe onderzoek is het eerste dat een uitgebreid beeld geeft van de terugtrekking van perifere gletsjers in alle belangrijke regio’s van Groenland over een periode van 100 jaar. Dit verdiept het begrip van hoe gletsjers reageren op een veranderend klimaat.
“Bijna overal in het noordpoolgebied kun je met je eigen ogen bewijs zien van recente terugtrekking van ijs”, zegt Yarrow Axford, co-auteur en professor in de aard- en planeetwetenschappen aan de Northwestern University.
“Maar hoe snel, hoe ongewoon, hoe wijdverspreid is die terugtrekking? Er zijn heel veel gegevens nodig, en heel hard, om die vragen te beantwoorden.”
Larocca, Axford en hun co-auteurs richten zich op perifere gletsjers. Hoewel deze slechts 4% van de met ijs bedekte gebieden van Groenland uitmaken, leveren ze een substantiële bijdrage aan de wereldwijde zeespiegelstijging, aangezien hun massaverlies onevenredig is vergeleken met dat van de ijskap.
Maar hoe de perifere gletsjers van Groenland precies fluctueerden in de loop van de tijd is niet uitgebreid bestudeerd, zeggen de onderzoekers, deels door een gebrek aan gegevens.
Vóór de lancering van aardobservatiesatellieten in de jaren zeventig waren er maar weinig waarnemingen van de Groenlandse gletsjers. De auteurs van het onderzoek slaagden erin die uitdaging te overwinnen door satellietbeelden te combineren met historische luchtfoto’s.
Naast de in Denemarken herontdekte fotocollectie gebruikten de onderzoekers ook beelden van Groenland die door het Amerikaanse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog waren gemaakt voor extra datapunten.
Ondanks de verschillende klimaten en topografische kenmerken in Groenland, is de terugtrekking van gletsjers over het hele eiland bijna universeel. Als enige grote mogelijke uitzondering zijn de gletsjers in het noordoosten van Groenland, waar de recente toename in sneeuwval lijkt te hebben geleid tot een langzamer verlies.
Het nieuwe onderzoek sluit aan bij eerdere analyses die aantonen dat gletsjers over de hele wereld snel verdwijnen in samenhang met stijgende temperaturen. Zo smolten gletsjers in de Hindu Kush Himalaya regio in Azië – de thuisbasis van ‘s werelds hoogste bergen – 65% sneller in de periode 2011-2020 vergeleken met het decennium daarvoor, volgens een onderzoek uit juni.
Het verlies van gletsjers in de Golf van Alaska en in de Aziatische Himalaya-regio is zelfs zo duidelijk geworden dat de veranderingen vanuit de ruimte kunnen worden waargenomen. Hierbij meten wetenschappers het slinken van het ijs nu in jaren in plaats van decennia.
Het onderzoek onderstreept de gevoeligheid van Groenland voor klimaatverandering. Als de Groenlandse ijskap volledig zou smelten, zouden de wetenschappers schatten dat de zeespiegel ongeveer 7,4 meter zou stijgen.
“Met deze grote dataset kunnen we heel duidelijk zien dat het in de 21e eeuw veel moeilijker is geworden om een gletsjer te zijn in Groenland,” zei Axford.
“Hun snelle terugtrekking is een waarschuwing dat de enorme ijskap van Groenland ook onder toenemende klimaatstress staat. We verwachten dat de ijskap langzamer zal reageren, maar het is natuurlijk geen goed nieuws dat het klimaat van Groenland zoveel minder gastvrij wordt voor ijs.”
