SHENGJIN, Albanië (AP) – Toen de leiders van Albanië en Italië eerder deze week een omstreden overeenkomst aankondigden om samen een aantal asielaanvragen te behandelen van migranten die over zee aankwamen, zagen sommigen in het land op de Westelijke Balkan dat als een wederdienst.
Italië had duizenden Albanezen opgevangen die de armoede ontvluchtten na de val van het communisme meer dan drie decennia geleden, en de huidige regering van Albanië wilde de gastvrijheid van de Italianen terugbetalen.
Op maandag stemde Albanië ermee in om tijdelijk onderdak te bieden aan duizenden migranten terwijl Rome hun asielaanvragen in Italië beoordeelt. Albanië zal er naar verluidt voor zorgen dat ze worden uitgezet als hun vluchtelingenstatus door de Italianen wordt afgewezen.
Hoewel de overeenkomst al is bekritiseerd door rechtenorganisaties en andere groepen, waren gewone Albanezen verdeeld over de overeenkomst.
Bib Lazri, 66 jaar, een inwoner van het Noord-Albanese dorp Gjader, waar een van de twee opvangcentra zal worden gebouwd, zei dat hij de stap verwelkomde gezien de historische banden tussen de twee landen.
“Al mijn kinderen zijn in het buitenland. De Italianen verwelkomen ons nu al 30 jaar,” zei Lazri.
“Het is aan ons om een goed woordje voor hen te doen, hen te behouden en ons open hart te tonen.”
In 1991 kwamen ongeveer 20.000 Albanezen op één gevaarlijk overvol schip dat de zuidoostelijke Italiaanse regio Puglia bereikte. Het was minder dan een jaar geleden dat er politiek pluralisme werd aangekondigd in Albanië, dat decennialang onder het communisme voor een groot deel van de wereld gesloten was geweest, en slechts enkele maanden na de eerste democratische verkiezingen.
Armoede was wijdverspreid en basisgoederen, waaronder brood, waren schaars. Albanezen zagen Italië als hun “westerse venster”. Veel Albanezen vestigden zich in Italië, vonden werk en stichtten gezinnen.
De Albanese premier Edi Rama kondigde de vijfjarige overeenkomst maandag in Rome aan naast zijn Italiaanse collega Giorgia Meloni. Rama sprak zijn dank uit namens de Albanezen die hun toevlucht hadden gevonden in Italië en “ontsnapten aan de hel en zich een beter leven voorstelden”.
Maar voor veel andere Albanezen is verwarring en zelfs woede het belangrijkste gevoel na de verrassende aankondiging.
De Italiaanse autoriteiten zullen zich bezighouden met de ontschepings- en identificatieprocedures van migranten die door de Italiaanse kustwacht uit de Middellandse Zee zijn gered. Een van de centra waar de verwerking zal plaatsvinden is 5000 vierkante meter groot en omgeven door een hek met scheermesdraad in de Albanese haven Shengjin.
De locatie ligt ongeveer 75 kilometer ten noordwesten van Tirana, de Albanese hoofdstad.
Albanië zal twee faciliteiten aanbieden, te beginnen met de haven van Shengjin, een belangrijke toeristische plek die dit jaar bijna 1 miljoen toeristen heeft getrokken in de omgeving.
Velen vrezen dat het accommodatiecentrum een negatieve invloed zal hebben op het land. Albanië is dit jaar een belangrijke toeristische trekpleister geworden en heeft tot nu toe meer dan 9 miljoen toeristen naar zijn ongerepte kust gebracht.
“Een vluchtelingenkamp bij de haven is niet verenigbaar met het idee van de regering van een Europees elitetoerisme,” zei Arilda Lleshi, een 27-jarige mensenrechtenactiviste vanuit Tirana.
Veel mensen waren verontwaardigd over het feit dat “zo’n overeenkomst met grote sociale gevolgen is gesloten zonder breed sociaal overleg,” zei Lleshi.
“Het lijkt erop dat onze minister-president voortdurend het heft in handen neemt om problemen in de wereld op te lossen om internationaal wat krediet te krijgen, zonder vooraf met de mensen te overleggen.”
De mensen die worden uitgezet, worden naar Gjader gestuurd, 20 kilometer ten noorden van de haven van Shengjin, op een voormalig militair vliegveld.
Italië zal betalen voor de bouw van twee centra die tot 3000 migranten tegelijk kunnen opvangen. Jaarlijks kunnen tot 36.000 migranten voor verwerking naar Albanië worden gestuurd.
Albanië zou ook de externe beveiliging van de twee centra op zich nemen, die onder Italiaanse jurisdictie zouden vallen.
Volgens de overeenkomst zal Albanië de migranten uitzetten als Italië de asielaanvragen afwijst. Kinderen en zwangere vrouwen zijn uitgesloten van het plan. In de overeenkomst zoals die tot nu toe is geschetst, wordt ook niet ingegaan op de vraag hoe Albanië migranten kan terugsturen naar hun land van herkomst als Italië daar zelf moeite mee heeft.
Het hoofd van de haven waar de migranten zullen worden verwerkt, Sander Marashi, steunt het akkoord van de regering en zegt dat de faciliteit geen problemen zal opleveren voor de normale activiteiten van de haven.
“Zo’n overeenkomst laat zien dat de gastvrijheid van de Albanezen niet alleen uit woorden bestaat, maar ook uit daden,” zei Marashi.
Maar sommige Albanezen waren verrast en wisten niet precies wat de overeenkomst inhield.
Albanië heeft in het recente verleden vluchtelingen opgevangen die op de vlucht waren voor conflicten en armoede. In 2020 werden er tijdelijk ongeveer 4000 Afghanen opgevangen. Een klein aantal Afghanen bevindt zich nog steeds in Albanië in afwachting van hun vertrek naar de Verenigde Staten of andere westerse landen.
Rama vertelde ook hoe Albanezen etnische Albanezen uit Kosovo opnamen om te ontsnappen aan de massamoorden door de Servische president Slobodan Milosevic in 1999. Albanië bood ook onderdak aan Joden en hield hen verborgen voor de Nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Verzoeken van The Associated Press om regeringsfunctionarissen op centraal en lokaal niveau te interviewen over de nieuwe overeenkomst met Italië werden afgewezen.
De overeenkomst moet door het parlement worden goedgekeurd voordat het van kracht wordt. De politieke oppositie van Albanië heeft de premier gevraagd om verslag uit te brengen aan het parlement voordat er over gestemd wordt. Er is nog geen stemming gepland.
Rama’s regerende socialisten hebben 74 zetels in het 140 zetels tellende parlement, dus in theorie zou de regering geen problemen moeten hebben om de overeenkomst goed te keuren.
Maar de deal heeft zoveel consternatie veroorzaakt onder sommige sectoren van de bevolking dat het wel eens problematisch zou kunnen worden.
Albert Rakipi van het Albanees Instituut voor Internationale Studies vond de deal “belachelijk”, “bedrieglijk en onhoudbaar” en “onredelijk”.
“Geen van de duizenden mensen die hun leven riskeren om Europa te bereiken droomt van een toekomst waarin ze in kampen worden geplaatst in een klein en arm land net buiten de grenzen van de landen van de EU, zei Rakipi.
