(Bloomberg, 13 november 2023) – In Dubai is het normaal om je airconditioning altijd aan te laten, zelfs als je weken weggaat. Qatar heeft de grootste buitenjoggingbanen met airconditioning ter wereld. In de Verenigde Arabische Emiraten is water zo goedkoop dat sommige mensen de douche gewoon laten lopen om ernaar te luisteren.
De monarchieën die samen de Samenwerkingsraad van de Golf vormen – Saoedi-Arabië, Koeweit, de VAE, Qatar, Bahrein en Oman – hebben hun steden gebouwd op hete, dorre gronden, waaronder de grootste aaneengesloten zandwoestijn ter wereld.
In de zomermaanden stijgt de temperatuur tot boven de 50 graden Celsius, wat bijdraagt aan het hoogste energieverbruik per hoofd van de bevolking ter wereld: Qatar staat op de eerste plaats, Bahrein op de vierde, de VAE op de vijfde en Saoedi-Arabië op de 14e.
Die voetafdruk zal groter worden naarmate de bevolking van de GCC-landen, inclusief buitenlandse werknemers, toeneemt van 59 miljoen nu tot naar schatting 84 miljoen in 2100.
De extra mensen zijn de sleutel tot economische groei in een regio die lange tijd afhankelijk is geweest van staatsolie voor inkomsten. Maar om hen te huisvesten en tegelijkertijd de klimaatdoelstellingen te halen, moeten de Golfstaten grote aanpassingen doorvoeren.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Regeringen en bedrijven zullen de capaciteit voor hernieuwbare energie drastisch moeten verhogen en tegelijkertijd de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen moeten verminderen. De omgeving zal moeten worden aangepast voor meer mensen en meer intense hitte, zonder de uitstoot te verhogen of de armen achter te laten. De gemiddelde inwoner zal moeten wennen aan hogere energieprijzen en, voor het eerst, een lager verbruik.
Dit hoeft allemaal niet van de ene op de andere dag te gebeuren: De VAE en Oman hebben zich verplicht tot netto nul emissies in 2050, en Bahrein, Koeweit en Saoedi-Arabië in 2060.
Maar wanneer Dubai later deze maand de COP28 klimaatconferentie begint, zal de gapende kloof tussen de doelstellingen van de Golflanden en de huidige realiteit zeker aan de orde komen.
“Dubai is een microkosmos van de situatie waarin we ons wereldwijd bevinden, waarbij de economie draait op ontginnen, verbranden en dumpen”, zegt Glada Lahn, senior research fellow bij de Britse denktank Chatham House.
“Het is enorm succesvol op één belangrijke maatstaf – levensstandaard – maar extreem onhoudbaar. Het sociale contract is afhankelijk van voortdurende consumptie.”
Als Eman Alseyabi, 23 jaar, stoom wil afblazen tijdens hete zomers in Abu Dhabi, gaat ze naar het winkelcentrum. De buitentemperaturen in de hoofdstad van de VAE lopen regelmatig op tot 43 graden Celsius, maar de website van Snow Abu Dhabi, dat in juni is geopend in Reem Mall, belooft “een temperatuur van -2 °C en een sneeuwhoogte van 500 mm”. De 20 attracties, verspreid over 9700 vierkante meter, omvatten een sleeheuvel en een rodelbaan.
Voeg twee Sneeuw Abu Dhabis samen en je krijgt Ski Dubai, een overdekt skigebied van 22.500 vierkante meter in de Mall of the Emirates, met een nepberg van ongeveer 25 verdiepingen hoog. Oman heeft ook een gigantisch skigebied en Saoedi-Arabië is bezig met de bouw van zijn eigen skigebied.
Fossiele brandstoffen maken de voorliefde van de GCC voor winkelcentra met skipistes mogelijk. De Golflanden hebben een van de goedkoopste olieproducties ter wereld en – dankzij overheidssubsidies – een van de goedkoopste benzinepompen ter wereld.
Elektriciteit, ook gesubsidieerd door de overheid, kost consumenten in de GCC-landen ruwweg 6 dollarcent per kilowattuur, vergeleken met ongeveer 30 dollarcent in Europa en 20 dollarcent in de VS.
In een document van het IMF wordt geschat dat de energiesubsidies van Saoedi-Arabië vorig jaar ongeveer 7000 dollar per persoon waard waren, gelijk aan 27% van de economische output van het land.
De economieën van de Golfstaten zijn ook sterk afhankelijk van olie en gas, dat verantwoordelijk is voor 30% van het BBP in de VAE en 40% in Saoedi-Arabië (en waarmee andere sectoren in beide landen zwaar worden gefinancierd).
Tegen 2027 zullen vier regionale energiebedrijven – Saudi Aramco, Abu Dhabi National Oil Company (Adnoc), Kuwait Petroleum Corp. en Qatar Energy – de productiecapaciteit van koolwaterstoffen met nog eens 21% verhogen ten opzichte van de productie in 2021.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Dat zou hen in staat moeten stellen om een gezamenlijke winst van 981 miljard dollar te boeken, volgens Bloomberg NEF, vergeleken met 689 miljard dollar voor de acht grootste oliemultinationals in de VS en de Europese Unie.
Om mensen te blijven toevoegen zonder de economische veiligheid of de planeet op te offeren, zullen de Golfstaten dus twee Hercules-taken moeten volbrengen: hun binnenlandse energievoorziening zodanig aanpassen dat deze meer afhankelijk wordt van hernieuwbare energiebronnen, en hun economieën zodanig aanpassen dat deze minder afhankelijk worden van inkomsten uit olie.
Alle zes GCC-landen hebben een soort doelstelling voor hernieuwbare energie. De VAE, die van plan is om in 2030 30% van zijn energie uit hernieuwbare bronnen en kernenergie te halen, heeft in 2020 de eerste commerciële kerncentrale ter wereld in gebruik genomen. En investeert ook de komende zeven jaar 54 miljard dollar in onderzoek en infrastructuur.
Het doel van Saoedi-Arabië is om tegen 2030 50% van zijn elektriciteit op te wekken uit hernieuwbare energiebronnen, terwijl Oman van plan is om 30% te halen. Bahrein en Qatar streven naar 20% en Koeweit naar 15%.
Als al deze doelen worden gehaald, zou er alleen al meer dan 80 GW aan zonne-energiecapaciteit worden toegevoegd aan de regio tegen het einde van 2030, net iets meer dan de totale elektriciteitsopwekkingscapaciteit van het Verenigd Koninkrijk.
De Golfstaten hebben ook hernieuwbare energie nodig om de kosten van ontzilting te drukken, een energie- en koolstofintensief proces om zout uit zeewater te halen. In de VAE is het waterverbruik 500 liter per hoofd van de bevolking per dag, een van de hoogste ter wereld. (Het Europese gemiddelde ligt rond de 150 liter.)
Meer dan 40% van dat water is afkomstig van ontzilting. Verwacht wordt dat de ontziltingscapaciteit in de Golfregio tegen 2030 bijna zal zijn verdubbeld.
Maar vergeleken met de stormloop op hernieuwbare energie in de ontwikkelde wereld lopen de GCC-landen aanzienlijk achter. Hernieuwbare energie is goed voor minder dan 1% van de energieopwekking in Bahrein, Saoedi-Arabië, Qatar en Oman; in de VAE is dit 7%.
Noorwegen daarentegen, dat in 2022 voor 177 miljard dollar aan olie en gas exporteerde, haalt meer dan 70% van zijn binnenlandse energie uit koolstofarme bronnen.
De leiders van de Golfstaten beginnen te praten over een toekomst waarin ze niet afhankelijk zijn van olie-inkomsten. In de aanloop naar de COP28 hebben met name de Verenigde Arabische Emiraten hun retoriek aangepast.
Sultan Al Jaber, voorzitter van COP28 en hoofd van Adnoc, vraagt de afgevaardigden van de bijna 200 deelnemende landen om doelen te stellen voor het verdrievoudigen van hernieuwbare energiebronnen tegen 2030.
Maar de Golfstaten zijn ook van plan om de olie- en gascapaciteit te vergroten en zetten in op koolstofafvangtechnologie om de productie te verhogen. Saoedi-Arabië trekt miljarden uit om zijn dagelijkse olieproductiecapaciteit tegen 2027 op te voeren tot 13 miljoen vaten, vergeleken met 12 miljoen nu, en om zijn gasproductie dit decennium met meer dan 50% op te voeren.
Vorig jaar kondigde Adnoc aan over een periode van vijf jaar 150 miljard dollar te investeren in olie- en gasprojecten.
Ironisch genoeg zal het verhogen van de olie-export en het toevoegen van hernieuwbare capaciteit in eigen land helpen bij de netto-nul-doelstellingen van de GCC-landen.
Net als Noorwegen profiteert de Golf van een gril in de internationale koolstofboekhouding: de gewonnen olie en gas tellen niet mee voor de eigen CO2-reductiecijfers, maar wel voor die van het land waar de olie wordt verbrand.
Doorgaan met het verkopen van olie en gas gedurende tientallen jaren, ongeacht waar het uiteindelijk wordt gebruikt, zal waarschijnlijk rampzalig zijn voor het klimaat. Om in 2050 wereldwijd een netto nulniveau te bereiken is er volgens projecties van het Internationaal Energieagentschap geen nieuwe olie en gas nodig naast de projecten die al in 2021 zijn goedgekeurd.
“De grootste invloed van de VAE is te danken aan hun olie- en gassector”, zegt Tom Evans, beleidsadviseur bij de Britse denktank E3G.
“Hoewel ze in eigen land streven naar veel meer hernieuwbare energie, vormen de uitbreidingsplannen voor olie en gas van Adnoc nog steeds het probleem.”
Artikel gaat verder na afbeelding.
De Golfstaten wedden er in feite op dat ze de laatste overgebleven exporteurs van fossiele brandstoffen zijn, een strategie die zijn eigen risico’s met zich meebrengt.
“De export van olie en gas is nog steeds de absolute basis van de economieën hier, ondanks enige diversificatie”, zegt Robin Mills, oprichter van Qamar Energy, een in Dubai gevestigd adviesbureau.
“Als de vraag naar olie en gas daalt of de prijzen dalen, hebben ze een groot probleem.”
Als onderdeel van het plan om hun economieën te diversifiëren, beginnen de monarchieën in de Golfstaten aan ambitieuze projecten om internationale knooppunten te worden voor luchtvaart, toerisme en entertainment.
Dit charmeoffensief gaat gepaard met miljarden dollars aan uitgaven. Qatar bouwde superstadions (met airconditioning buiten) om het WK van vorig jaar te organiseren. In januari gaf Beyonce een exclusief concert bij de opening van nog een luxe hotel in Dubai en de Golfregio is de thuisbasis van vier lucratieve Formule 1-races.
Voetbalicoon Lionel Messi tekende onlangs een contract ter waarde van 25 miljoen dollar om het toerisme te promoten in Saoedi-Arabië, nu één van ‘s werelds grootste kopers van voetballers. Na jaren van strenge religieuze wetten begon het land in 2019 met het verstrekken van toeristenvisa.
Jessica Morgan, 30, die afgelopen zomer vanuit Londen naar Abu Dhabi verhuisde om een plaatselijk tijdschrift te redigeren, zegt dat ze het leuk vindt om deel uit te maken van een snel groeiend land.
“Ik heb een zwembad, een prachtige tuin en veel buitenruimte. Ik ben vlakbij een aantal van de meest verbazingwekkende attracties ter wereld,” zegt Morgan.
Veel nieuwkomers komen werken in de groeiende entertainment– en horecasector van de regio. Breanna Alsouissi, 35, verhuisde dit jaar van Fort Worth, Texas, naar de Saoedische hoofdstad Riyad, voornamelijk voor de baan van haar man in de golfwereld. (Saoedi-Arabië heeft onlangs een controversiële fusie tussen de PGA en het eigen LIV Golf tot stand gebracht en heeft topgolfers ingehuurd om banen te ontwerpen in het hele koninkrijk).
Alsouissi is branding– en webdesigner en geeft de voorkeur aan het eten, de gezondheidszorg en de lagere kosten van levensonderhoud in haar nieuwe thuis. Het risico op vuurwapengeweld is ook kleiner.
“Ik voel me hier in Riyad veiliger dan in Texas,” zegt ze.
De hitte in Riyad is ongeveer hetzelfde als in Fort Worth: zomerdagen boven de 38 graden Celsius zijn routine. Maar het huishoudelijk energieverbruik in de Saoedi-Arabische provincie Qassim, net ten noorden van Riyad, ligt gemiddeld rond de 3000 kWh per maand per huishouden, tegenover 1200 kWh in Texas. Bijna 40% van het elektriciteitsnet in Texas wordt gevoed door hernieuwbare energiebronnen.
Zelfs als internationale horecaknooppunten krijgen de Golfstaten te maken met klimaatverandering. De GCC warmt ongeveer twee keer zo snel op als het wereldwijde gemiddelde en de maximumtemperaturen zullen naar verwachting meer dan 54 graden Celsius bedragen in 2100.
Als de opwarming doorzet, zal de zomer, die nu al een oefening is in het verhuizen van appartementen met airconditioning naar taxi’s met airconditioning naar restaurants met airconditioning, onleefbaar worden zonder mechanische koeling.
“In de zomermaanden doen de mensen hier niet veel anders dan uit eten gaan en winkelen, omdat het te warm is”, aldus Alsouissi. In de winter, wanneer de temperaturen in Riyad dichter bij 18 graden Celsius liggen, gaan haar expatvrienden kamperen en wandelen.
In de loop van de tijd zullen milieuverplichtingen de inwoners van de GCC-landen ook dwingen om hun gebruik van hulpbronnen aan te passen. Tussen 2015 en 2018 heeft de Saoedische regering de elektriciteitstarieven voor sommige huishoudens met 260% per kWh verhoogd. Ze heeft ook voorlichtingscampagnes gelanceerd om mensen over te halen minder water en energie te gebruiken.
In de VAE heeft de regering enkele brandstofsubsidies afgeschaft, is ze begonnen met het bevorderen van openbaar vervoer en heeft ze een vennootschapsbelasting ingevoerd – opmerkelijk in een land dat vaak buitenlanders aantrekt die in eigen land belastingen willen ontduiken.
Eerder dit jaar vroeg een campagne van de Dubai Electricity & Water Authority aan bewoners om ‘Slimme zomerkeuzes tot een gewoonte te maken’, zoals het lager zetten van de airconditioning op 24 graden Celsius. En planten water geven op koelere momenten van de dag om verdamping tegen te gaan.
“Het is echt een grote verandering voor mensen om na te denken over hoeveel water ze gebruiken. Hoeveel elektriciteit verbruiken ze?” zegt Will Todman, senior fellow in het Midden-Oostenprogramma van het Center for Strategic and International Studies.
Niet iedereen die naar de Golf verhuist, gaat indoor skiën of wonen en werken bij een temperatuur van 18 graden. Ruwweg de helft van de totale bevolking van de GCC-landen bestaat uit 30 miljoen arme arbeidsmigranten, voornamelijk uit India, Nepal, Pakistan en de Filippijnen.
Velen van hen werken in de buitenbouw en in de olie-industrie. De werktijden zijn lang en het werk gevaarlijk, vooral bij temperaturen die je al duizelig maken als je alleen al de straat oversteekt.
Voedselbezorgers in de regio hebben volgens Human Rights Watch hitte beschreven die zo intens is dat ze niet meer recht kunnen zien als ze rijden. In een rapport uit 2022 werd geschat dat jaarlijks maar liefst 10.000 arbeidsmigranten uit Zuid- en Zuidoost-Azië in de Golfregio sterven, en dat meer dan de helft van die sterfgevallen onverklaard is.
Uit een ander onderzoek in 2020 bleek dat niet-Koeweitse mannen twee tot drie keer meer kans hadden om te sterven aan hete temperaturen dan Koeweiti’s. De auteurs schreven dit verschil toe aan het veeleisende werk in de buitenlucht van de eerste groep in de landbouw, visserij en bouw.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Een taxichauffeur in Dubai, die zijn eigen auto heeft, vertelde aan Bloomberg Green dat hij rond het middaguur op een schaduwrijke plek parkeert om zichzelf en zijn oververhitte motor een pauze te gunnen. Iets wat veel mensen die voor taxibedrijven werken niet kunnen doen.
Vorig jaar werden er meer dan 105 miljoen taxiritten gemaakt in Dubai, dat van plan is om tegen 2027 alle taxi’s hybride, elektrisch of op waterstof te laten rijden.
Alle GCC-landen hebben regels die het werken buiten de middag beperken, maar ze zien niet altijd toe op de naleving ervan, zegt Mustafa Qadri, oprichter en chief executive officer van Equidem, een non-profit arbeids- en mensenrechtenconsultant in het Verenigd Koninkrijk.
Elke toestroom van extra arbeiders zal de behoefte aan betere toegang tot water, voeding, schaduw en training voor extreme temperaturen acuter maken.
“Als dit het soort hitte is waarmee deze arbeiders worden geconfronteerd, dan moeten de regeringen eerlijk zijn en erkennen dat deze arbeiders letterlijk zullen sterven als ze niet radicaal iets doen”, aldus Qadri.
“Ze zullen een korter leven hebben, ze zullen lijden zodat mensen het geluk hebben om binnen comfortabel te zitten.”
