(Bloomberg, 15 november 2023) – Hard gedaald in de peilingen, met kiezers die boos zijn over huizen en inflatie, wordt Justin Trudeau geconfronteerd met oproepen om te vertrekken, zelfs vanuit zijn eigen politieke partij.
De Canadese premier hoeft zijn kiezers misschien pas in 2025 onder ogen te komen, dankzij een machtsdeling met een linkse oppositiegroep.
Maar dat is ook genoeg tijd voor Trudeau om af te treden of uit het leiderschap van de Liberale Partij te worden gezet door zijn steeds rustelozer wordende caucus van 158 parlementsleden. Al helemaal omdat enquêtes een sterk verlangen naar verandering onder Canadezen laten zien.
Al maanden tonen peilingen aan dat de Conservatieve Partij, geleid door Pierre Poilievre, 10 tot 15 punten voor ligt en bijna overal terrein wint. Als deze cijfers bij een verkiezing overeind zouden blijven, zou de 44-jarige oppositieleider waarschijnlijk een grote meerderheidsregering krijgen en zou het bewind van Trudeau met een sisser aflopen.
Het is de diepste inzinking die Trudeau heeft doorstaan in de acht jaar dat hij aan de macht is.
“Dit is iets dat zich al een tijdje aan het opbouwen is”, zegt Andrew Enns van het opiniepeilingsbureau Leger.
“Wanneer er een sterke verandering in het sentiment is, nemen mensen een beslissing over de leider. En in dit geval met Mr. Trudeau, hebben ze besloten dat hij het gewoon niet heeft voor de problemen waar ze op dit moment mee te maken hebben.”
Hij schrijft de Liberale glijvlucht toe aan kiezersmoeheid met Trudeau en Poilievre’s niet aflatende focus op de economie.
De conservatieve leider is de meest geduchte uitdager waarmee Trudeau te maken heeft gehad en heeft de woede van de Canadezen over de stijgende kosten van levensonderhoud gekanaliseerd door het ‘Justinflation’ te noemen. Poilievre’s constante refrein is: “Na acht jaar Justin Trudeau kost alles meer.”
Poilievre heeft sociale media omarmd als een manier om zijn achterban aan te wakkeren. Een recente video waarin hij een appel eet terwijl hij de vragen van een journalist afslaat, werd 1,5 miljoen keer bekeken op X, het platform dat vroeger Twitter heette, en oogstte lof van Elon Musk en Fox News.
Artikel gaat verder na video.
De opwinding binnen de partij over zijn leiderschap heeft zich vertaald in record fondsenwerving – geld dat de Conservatieven in televisiespotjes hebben gepompt om zijn imago te verzachten, met zijn vrouw, kinderen en jeugdfoto’s waarop hij hockey speelt.
De Liberalen zijn nog maar net begonnen met het agressief terugslaan op Poilievre, door hem af te schilderen als een Canadese versie van Donald Trump.
Zowel in het openbaar als privé zeggen Trudeau en zijn adviseurs dat hij niet van plan is om af te treden voor de volgende verkiezingen. Zijn inner circle is van mening dat de regering de storm veroorzaakt door de stijging van de inflatie en de kiezers moet laten zien dat Trudeau nog steeds resultaten kan boeken als het gaat om de kosten van levensonderhoud.
De inflatie is gedaald van een piek van 8,1% naar 3,8%, maar Trudeau heeft nog steeds te maken met een niet aflatende druk op de kosten en begint te buigen.
Een nationale CO2-belasting is zijn belangrijkste milieubeleid, maar vorige maand schortte hij de belasting op voor huisbrandolie. Een dure, vuile brandstof die vooral wordt gebruikt in de provincies aan de oostkust van Canada, waar Poilievre grote menigten heeft getrokken met ‘Axe the Tax’-bijeenkomsten.
De beslissing vervreemdde milieuactivisten van zich. De beslissing “brak mijn hart”, zei Catherine McKenna, die Trudeau’s minister van Milieu was toen de CO2-heffing werd ingevoerd.
Het beleid is zo ontworpen dat het de klap opvangt voor Canadezen met lagere en middeninkomens – de meesten krijgen volgens de regering meer terug in de vorm van kwartaalkortingen dan ze betalen.
Maar het is complex en wordt slecht begrepen, waardoor het een makkelijk politiek doelwit is in een tijd waarin de financiële stress toeneemt.
“Het probleem met het besluit is dat het de indruk wekt dat de betaalbaarheid een kwestie van prijzen is, wat niet zo is. Het is inkomstenneutraal. We geven al het geld terug,” zei McKenna, die in 2021 uit de politiek stapte en oprichter en directeur is van Climate and Nature Solutions.
De grote vraag is of Trudeau de steun onder de Canadezen kan terugwinnen nadat hij er zo veel van heeft verloren tijdens de acht jaar dat hij aan de macht was.
In die tijd zijn de huisvestingskosten met bijna 70% gestegen. De huishoudens van het land hebben de hoogste schulden van de Groep van Zeven en de rente is zo snel gestegen dat velen nu weinig tot geen aflossing op hun hypotheek betalen. Huur- en voedselprijzen stijgen nog steeds sneller dan de inflatie.
In het najaar hebben Trudeau en zijn kabinet een reeks aankondigingen gedaan om de woningbouw te stimuleren en hebben ze de hoofden van grote supermarktketens ontmoet om een plan te eisen om de voedselprijzen te stabiliseren.
Het probleem is dat veel oplossingen buiten het bereik van Trudeau liggen, volgens Dan Arnold, die toezicht hield op het onderzoeksmanagementprogramma van de Liberalen tijdens hun verkiezingsoverwinningen in 2015, 2019 en 2021.
“Niets wat de regering gaat doen, zal huisvesting ineens betaalbaar maken voor een jongere of het leven ineens duurder of minder duur maken”, zegt Arnold. Hij is chief strategy officer bij het in Toronto gevestigde enquêtebureau Pollara en senior adviseur bij Alar, een adviesbureau in Ottawa.
Maar misschien kan het op zijn minst wat frustratie en woede wegnemen.”
Zelfs als de peilingen beter zouden zijn, zou Trudeau al een risico nemen door zich weer kandidaat te stellen. Het is meer dan een eeuw geleden dat een Canadese leider vier opeenvolgende verkiezingen won.
De laatste die het probeerde, Stephen Harper, werd na negen jaar regeren resoluut verslagen door Trudeau.
Trudeau begon dit jaar in een sterke positie, nadat hij een deal had gesloten met de New Democrats en het gepraat over opvolging in zijn partij tot zwijgen had gebracht.
Hij overleefde de politieke crisis die werd veroorzaakt door de protesten van vrachtwagenchauffeurs in 2022, waarbij hij zelden gebruikte noodbevoegdheden inriep om blokkades op te heffen in de straten van Ottawa en bij grensovergangen met de VS. Een gerechtelijk onderzoek wees uit dat de acties van Trudeau gerechtvaardigd waren.
Maar 2023 was zwaar voor de Canadese leider. Hij raakte verwikkeld in buitenlandse controverses, waaronder beschuldigingen dat hij niet had gereageerd op de Chinese inmenging in de Canadese verkiezingen, die nu tot een ander gerechtelijk onderzoek hebben geleid.
Meer recentelijk maakte hij furore toen hij de Indiase regering beschuldigde van het orkestreren van de moord op een Sikh-activist in Vancouver. Tot nu toe is het bewijs achter Trudeau’s bewering nog niet openbaar gemaakt omdat de moord door de politie wordt onderzocht.
Zijn annus horribilis breidde zich zelfs uit tot zijn persoonlijke leven. In augustus kondigden hij en Sophie Gregoire Trudeau aan dat ze na 18 jaar huwelijk uit elkaar gingen. Ze bleven co-ouderschap houden over hun drie kinderen.
Ondanks alles wordt er steeds harder gefluisterd over de toekomst van Trudeau. Senator Percy Downe, die ooit dienst deed als stafchef van de Liberale premier Jean Chretien, schreef een opiniestuk. Hierin gaf hij Trudeau’s gebrek aan fiscale verantwoordelijkheid de schuld van de daling in de peilingen en betoogde dat alleen een nieuwe leider de partij “een kans” op herverkiezing zou geven.
In latere interviews zei hij dat veel liberale parlementsleden zijn mening deelden. Maar geen enkele liberaal die op dit moment gekozen is, heeft openlijk opgeroepen tot het vertrek van Trudeau.
John Manley, een voormalig vicepremier van de Liberalen, zei tegen BNN Bloomberg Television dat de stemming voor verandering zo sterk is dat Trudeau moet opstappen of verliezen.
“Er is wat ik noem de Seinfeld-regel in het spel,” zei hij. De tv-serie liep negen seizoenen en in de recente Canadese geschiedenis is dat meestal zo lang als een minister-president het kan volhouden.
Sommigen hebben erop gewezen dat 2024 een schrikkeljaar is: 29 februari is het 40 jaar geleden dat Trudeau’s vader, Pierre Elliott Trudeau, zijn aftreden als premier aankondigde, een dag na een eenzame wandeling in een sneeuwstorm in Ottawa.
(Sindsdien is een “wandeling in de sneeuw” Canadees politiek steno geworden voor een beslissing om op te stappen).
Justin Trudeau gelooft echter dat hij kan blijven zitten. “De volgende verkiezingen zijn over twee jaar. Ik blijf mijn werk doen”, zei hij deze herfst tegen verslaggevers.
“Er is veel belangrijk werk te doen, om in deze moeilijke tijden iets te doen voor de Canadezen. Ik blijf enthousiast en meedogenloos over dit werk.”
