(Bloomberg, 16 november 2023) – Vijf jaar geleden krabbelde de leider van Hamas in Gaza, Yahya Sinwar, een briefje op een document waarvan hij wist dat Egyptische tussenpersonen het aan de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zouden overhandigen.
Neem een “berekend risico op een staakt-het-vuren,” schreef Sinwar in het Hebreeuws, volgens voormalig Nationaal Veiligheidsadviseur Meir Ben-Shabbat.
Niet lang daarvoor had de Hamas-chef iets soortgelijks gezegd tegen een Italiaanse journalist: “Ik wil geen oorlog meer. Ik wil een wapenstilstand.” Zijn ambitie voor de verarmde Palestijnse kuststrook? “We kunnen net zo worden als Singapore, als Dubai.”
In de nasleep van de lang geplande terreuraanval van Hamas op Israël op 7 oktober, kijkt het Israëlische veiligheidsapparaat in een nieuw licht terug op zijn woorden: als onderdeel van een poging om de illusie te wekken dat Hamas zijn omarming van geweld beperkte om zich te richten op bestuur.
Israëlische functionarissen erkennen nu dat er een gevoel van zelfgenoegzaamheid was ontstaan rond Hamas. In de afgelopen jaren heeft het leger de bewaking van het grenshek van Gaza sterk verminderd door te vertrouwen op elektronische sensoren en troepen uit het gebied over te plaatsen om nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever te bewaken.
Zoals de Israëlische analist Chen Artzi Sror onlangs schreef in de krant Yedioth Ahronoth, gaven ambitieuze militaire inlichtingenanalisten er de voorkeur aan om zich te richten op Iran en Syrië. Het werken aan Palestijnse kwesties werd niet van existentieel belang geacht.
Het overkoepelende gevoel was dat Hamas was afgeschrikt en dat de echte uitdagingen verder weg lagen.
“Sinwar las het Israëlische bewustzijn heel goed,” zei Michael Milshtein, voormalig hoofd Palestijns onderzoek voor de militaire inlichtingendienst. “Hij wilde Israël laten geloven dat Hamas zich concentreerde op stabiliteit in Gaza, het bevorderen van burgerzaken. Hij plantte dit verkeerde idee in de hoofden van de Israëli’s.”
Vandaag, terwijl het Israëlische leger in Gaza op missie is om Hamas te vernietigen, ontpopt Sinwar zich als het meesterbrein van de aanval. Hij is het belangrijkste doelwit voor moordaanslagen en er wordt aangenomen dat hij zich diep in een tunnel in Gaza verschuilt, “als een kleine Hitler in een bunker”, zoals Netanyahu het onlangs uitdrukte.
Terwijl de aanslagen van 7 oktober de regionale – zelfs mondiale – politiek op zijn kop zetten en het risico van een bredere oorlog vergroten, is het opmerkelijk dat de dynamiek die de aanleiding vormde er één is van intieme vijanden. Sinwar en de Israëli’s houden elkaar al tientallen jaren in de gaten en analyseren elkaar.
Sinwar, 61 jaar, werd geboren in een arme wijk van de zuidelijke Gazastad Khan Younis en hielp eind jaren ’80, toen de eerste Palestijnse opstand aan de gang was, de militaire vleugel van Hamas oprichten. Hij nam later de taak op zich om Palestijnse collaborateurs met Israël uit te roeien en was verantwoordelijk voor het doden van vier van hen. Israëlische militaire autoriteiten, die toen nog in Gaza opereerden, veroordeelden hem in 1989 tot levenslange gevangenisstraf.
Achter de tralies raakte Sinwar zeer vertrouwd met het Hebreeuws en de Israëlische samenleving. Hij las regelmatig kranten en biografieën van belangrijke Israëlische figuren. Hij werd ook de onbetwiste leider van de Hamas-gevangenen. Volgens Israëlische functionarissen en een voormalige Hamas-activist bleef hij in de gevangenis collaborateurs vermoorden – waaronder één die hij persoonlijk onthoofdde.
Functionarissen beschrijven hem als een koelbloedige, magnetische leider; een compacte, pezige man wiens kortgeknipte haar en baard inmiddels grotendeels wit zijn geworden.
In het begin van de jaren 2000, toen hij in de gevangenis zat, begon Sinwar last te krijgen van hoofdpijn en wazig zicht. Hij werd naar het Soroka Medisch Centrum in Beersheba gebracht waar een chirurg een hersentumor verwijderde en zo zijn leven redde.
Betty Lahat, de toenmalige chef van de inlichtingendienst van het gevangeniswezen, zei in een TV-documentaire dat ze die gebeurtenis probeerde te gebruiken om hem te rekruteren als agent.
Ik zei: “De staat Israël heeft je leven gered”, zei ze. “Ik dacht dat ik hem kon veranderen in een van de onzen, maar hij was niet geïnteresseerd. Hij bleef maar praten over de dag dat hij vrij zou komen. Ik zei hem dat je nooit vrij zou komen. Hij zei dat er een datum was: God weet het.”
Artikel gaat verder na afbeelding.
Yahya Sinwar. AP Photo/Adel Hana.
Er was een datum. Het was 18 oktober 2011, toen Israël meer dan 1000 Palestijnse gevangenen ruilde voor een Israëlische soldaat die werd vastgehouden door Hamas, Gilad Shalit. Onder degenen die werden vrijgelaten – en de man die de lijst opstelde – was Sinwar.
Omdat hij medepalestijnen had gedood en geen Israëliërs, en omdat hij niet jong meer was, hadden sommige Israëlische functionarissen geen bezwaar tegen zijn opname op de lijst. Anderen wel.
“Er werd gezegd dat hij geen bedreiging vormde,” herinnert Milshtein, de voormalige inlichtingenofficier, zich. “Hij wil niet terugkeren naar gevaarlijke activiteiten, hij is vergeten hoe hij een terreuraanslag moet plannen. Ik probeerde hen te vertellen dat ze het mis hadden. Hamas is een missie voor je hele leven. Het kostte hem slechts een week om terug te keren naar zijn connecties en activiteiten. Vandaag is Hamas in Gaza Sinwar.”
Hij sloot zich weer aan bij Hamas op een hoog niveau en in 2017 was hij verkozen tot leider van de groep voor heel Gaza, ter vervanging van Ismail Haniyeh, die naar Qatar werd gestuurd.
“Hamas en Sinwar misleidden Israël en lieten het denken dat oorlog geen optie was voor Hamas,” zei Akram Atallah, een columnist uit Gaza voor de krant Al Ayyam op de Westelijke Jordaanoever, per telefoon. “Het was een geraffineerde misinformatiecampagne die Israël liet geloven dat ze vrede, arbeiders en een economisch leven voor de inwoners van Gaza nastreefden.”
Na de aanval in oktober vertelde een hooggeplaatste Hamasfunctionaris, Ali Baraka, de Russische staatszender RT iets soortgelijks. Dat de groep zich twee jaar lang had voorbereid op 7 oktober, terwijl hij Israël voor de gek hield door te denken dat het “bezig was Gaza te besturen”. De planning omvatte niet alleen de aanval, maar ook hoe Hamas zou regeren in de nasleep ervan.
Dat was het onderwerp van een conferentie in 2021 in Gaza getiteld ‘De belofte van het einde der dagen’, waar Sinwar de openingstoespraak hield. Een samenvattend document onthulde dat het ging over wat te doen met Israëlische experts zodra het land verslagen was: “Houd de Joodse wetenschappers en experts op het gebied van geneeskunde, techniek, technologie, civiele en militaire industrie nog een tijdje vast en laat ze niet vertrekken met hun kennis en ervaring.”
Hoewel Hamas-functionarissen nooit rechtstreeks met Israëlische autoriteiten spraken, werkte Sinwar via tussenpersonen om Israël te overtuigen van de goedaardige bedoelingen van zijn groep. Als onderdeel van deze inspanningen werkte hij samen met de Palestijnse Autoriteit om te onderhandelen over Israëlische werkvergunningen voor ongeveer 18.000 Gazanen, waardoor ze als dagloners in Israël konden werken.
Het waren enkele van deze arbeiders die volgens Israëlische veiligheidsagenten kaarten van de gemeenschappen tekenden en lijsten maakten van lokale families om de Hamas militanten te oriënteren voor 7 oktober.
Sinds de aanvallen heeft Sinwar geen verklaringen afgelegd of met de pers gesproken.
Ondertussen, 120 kilometer verwijderd van waar de aanvallen plaatsvonden, hangt er een poster aan de muur van het ministerie van defensie in Tel Aviv. Op de poster staan tientallen Hamas-commandanten met lijnen over de gezichten van degenen die gedood zijn. Het plan is om de poster te vullen met markeringen.
Sinwar staat bovenaan.
