(Geir Moulson, Berlijn, AP, 18 november 2023) – De Turkse president Recep Tayyip Erdogan en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz hebben vrijdag hun diepe meningsverschillen over de oorlog tussen Israël en Hamas uit de doeken gedaan tijdens een kort en gespannen bezoek van de Turkse leider aan Berlijn.
Erdogan werd maanden geleden uitgenodigd voor een bezoek aan Duitsland na zijn herverkiezing, maar de afgelopen weken werden gekenmerkt door ongemak in Berlijn over zijn steeds feller wordende houding tegen Israël.
Turkije is lang gezien als een lastige, maar essentiële partner van Duitsland, waar meer dan 3 miljoen mensen wonen met Turkse wortels.
Het is een NAVO-bondgenoot die ook belangrijk is in de pogingen om de stroom vluchtelingen en migranten naar Europa te beheersen, een kwestie waarop Scholz te maken heeft met hevige binnenlandse druk. Maar er zijn de afgelopen jaren regelmatig meer spanningen geweest.
De laatste tijd is er een kloof ontstaan tussen de standpunten van de landen over de gebeurtenissen na de aanval van Hamas op Israël op 7 oktober.
Duitsland is een trouwe bondgenoot van Israël en heeft zich verzet tegen oproepen voor een staakt-het-vuren, maar dringt wel aan op hulp aan burgers in Gaza. Ook pleit Duitsland voor “humanitaire pauzes” en probeert de communicatiekanalen met andere landen in de regio open te houden om te voorkomen dat het conflict zich uitbreidt.
Erdogan noemde Israël deze week een “terroristische staat” die Gaza met al zijn inwoners wil vernietigen. Hij beschreef Hamas-strijders als “verzetsstrijders” die hun land en volk proberen te beschermen. Hamas wordt door Israël, de Verenigde Staten en de Europese Unie beschouwd als een terroristische organisatie.
Deze en soortgelijke opmerkingen hebben politici over het hele spectrum in Duitsland ontzet. Scholz heeft Erdogans beschuldigingen aan het adres van Israël als “absurd” omschreven.
“Het is geen geheim dat we deels zeer verschillende opvattingen hebben over het huidige conflict,” zei Scholz tijdens een korte persconferentie naast Erdogan voorafgaand aan hun gesprekken. Maar “vooral op moeilijke momenten moeten we rechtstreeks met elkaar spreken.”
“De aanval van Hamas betekent dat Israël zichzelf moet beschermen en moet kunnen verdedigen,” zei hij.
“Het kan niet zo blijven dat een terreurorganisatie die deze regio regeert van daaruit steeds weer met ongelooflijke militaire kracht dergelijke activiteiten onderneemt. Daar moet een einde aan komen, en dat is een doel dat we moeten steunen – wij in ieder geval wel.”
Tegelijkertijd zei Scholz dat het belangrijk is om “alles te doen om het aantal burgerslachtoffers zo klein mogelijk te houden,” en benadrukte dat “het lijden van de Palestijnse burgerbevolking in Gaza ons ook deprimeert.”
Scholz zei dat Turkije en Duitsland vrezen voor een breder conflict in de regio en zouden bespreken hoe dit te voorkomen.
Terwijl Scholz opnieuw pleitte voor herhaalde “pauzes” in de gevechten, zei Erdogan: “Als we samen met Duitsland een humanitair staakt-het-vuren kunnen instellen, hebben we de kans om de regio te redden van deze vuurzee.”
“Op dit moment zijn er 13.000 Palestijnse kinderen, vrouwen en ouderen gedood,” zei hij. “Er is bijna geen plaats meer die Gaza heet, alles is vernietigd.”
Erdogan suggereerde dat Duitsland Israël niet kon bekritiseren vanwege de Holocaust.
“Ik spreek vrijuit omdat we Israël niets verschuldigd zijn. Als we schulden hadden, zouden we niet zo vrijuit kunnen spreken,” zei hij.
“Zij die schulden hebben, kunnen niet vrijuit spreken. We hebben de Holocaust niet meegemaakt en we bevinden ons niet in zo’n situatie.”
Israël riep vorige maand zijn diplomaten terug uit Turkije nadat Erdogan Israël beschuldigde van het plegen van oorlogsmisdaden. Turkije riep later ook zijn ambassadeur terug uit Israël.
Een andere mogelijke bron van spanning dook op in de aanloop naar het bezoek van vrijdag, toen de Turkse minister van Defensie Yasar Guler zei dat Turkije van plan is om 40 Eurofighter Typhoon-straaljagers te kopen. Maar Duitsland houdt de verkoop van de oorlogsvliegtuigen die door Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Italië worden geproduceerd, tegen.
Guler vertelde leden van de defensiecommissie van het Turkse parlement dat Spanje en het Verenigd Koninkrijk voorstander zijn van de verkoop van de straaljagers aan Turkije en bezig zijn Duitsland over te halen.
“Duitsland kan ze verkopen of niet verkopen,” zei Erdogan vrijdag.
“Is Duitsland het enige land dat oorlogsvliegtuigen produceert? We kunnen ze op veel andere plaatsen kopen.”
Scholz ging niet in op de kwestie en andere Duitse functionarissen hadden geen onmiddellijk commentaar.
