(Manuela Tobias, Patrick Gillespie, Ignacio Olivera Doll, Bloomberg, 20 november 2023) – De libertaire outsider Javier Milei won het presidentschap van Argentinië met de belofte van een radicale verandering om decennia van wanbeleid te herstellen. Een strategie die aansloeg bij een bevolking die lijdt onder een instortende economie en een van de snelste inflatiecijfers ter wereld.
Met 99% van de stembiljetten geteld na de tweede verkiezing van zondag, kreeg Milei 56% van de stemmen tegen 44% voor minister van Economische Zaken Sergio Massa van de zittende linkse Peronistische coalitie, volgens de officiële verkiezingsautoriteit. De omvang van zijn overwinning was onverwacht en Massa gaf al toe voordat de resultaten bekend werden gemaakt.
Artikel gaat verder na afbeelding.
“Vandaag begint de wederopbouw van Argentinië,” zei Milei tegen de juichende menigte in zijn hoofdkwartier in Buenos Aires, terwijl aanhangers de hoofdstad overspoelden en met de nationale vlag wapperden. “Er is geen ruimte voor geleidelijke maatregelen.”
Het resultaat geeft Milei een mandaat om zijn campagnebeloften na te komen, waaronder het vervangen van de peso door de Amerikaanse dollar en het sluiten van de centrale bank. Tegelijk zal er drastisch worden gesneden in de overheidsuitgaven in een poging om het land van 46 miljoen inwoners uit zijn malaise te halen.
Sommige economen waarschuwen dat de dollarisering van de economie van 622 miljard dollar op een moment dat de internationale reserves uitgeput zijn, het Zuid-Amerikaanse land in een nieuwe aanval van hyperinflatie kan storten.
Functionarissen van het Internationaal Monetair Fonds hebben de volgende regering inmiddels opgeroepen om de economie snel weer op gang te brengen, waarbij ze benadrukken dat er geen tijd is voor geleidelijk beleid.
IMF-directeur Kristalina Georgieva feliciteerde Milei op X in haar eerste officiële commentaar sinds de verkiezingen en zei: “We kijken ernaar uit om nauw met hem en zijn regering samen te werken.
Artikel gaat verder na afbeelding.
“De Argentijnen kozen een ander pad”, zei Massa tegen zijn aanhangers. Hij riep Milei op om president Alberto Fernandez te ontmoeten en te zorgen voor economische en politieke zekerheid tijdens de overgang en het land institutionele richting te geven. Milei zal op 10 december aantreden.
De Argentijnen kozen voor radicale verandering in plaats van de continuïteit die Massa en de ooit allesoverheersende Peronistische beweging boden. Dit getuigt van de pijn die ze voelen nu de inflatie richting 143% galoppeert en hen berooft van hun koopkracht.
“Milei’s ambitieuze visie van een marktvriendelijk, gedollariseerd Argentinië met een kleine staat zal eindelijk op de proef worden gesteld. Hij moet nog duidelijkheid verschaffen over de timing en het proces voor de dollarisering – die, met negatieve reserves, op korte termijn niet haalbaar lijkt.
“Zijn ruime overwinning geeft hem politiek kapitaal om verder te gaan met zijn economische agenda. Maar het beschermt hem niet tegen de politieke kosten van de maatregelen die hij moet implementeren om zijn beloften waar te maken”, aldus Adriana Dupita, econoom Latijns-Amerika.
De aandacht zal nu gaan naar hoe Milei zijn meest omstreden maatregelen uitvoert met slechts een handvol vertegenwoordigers in een gefragmenteerd congres en een ongeduldig electoraat, met meer dan 40% van de Argentijnen onder de armoedegrens.
Voor het zover is, heeft de centrale bank bijna geen internationale reserves meer om de peso overeind te houden, wat betekent dat een grote devaluatie van de munt elk moment kan worden verwacht.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Maandag is een nationale feestdag in Argentinië, maar de offshore activa van het land zullen worden verhandeld op de internationale markten.
“Een periode van lange onzekerheid breekt aan”, zegt Daniel Kerner, directeur Latijns-Amerika bij Eurasia Group. “Milei heeft geen team en zijn plan is heel moeilijk uit te voeren. En hij zal vanaf het begin te maken krijgen met een zeer gemobiliseerde oppositie.”
Milei, 53 jaar en ooit wetgever zonder bestuurlijke ervaring, bouwde zijn platform op door de hoge inflatie in Argentinië te koppelen aan het verval van de politieke klasse door middel van scheldkanonnades in tv-talkshows.
Ter illustratie van zijn belofte om de omvang van de staat drastisch te verminderen, zei Milei regelmatig dat hij de staat in stukken zou scheuren terwijl hij een kettingzaag hanteerde op grote straatbijeenkomsten. Die werden een symbool van zijn trotsering van de status quo.
Ondanks zijn niet-bestaande partijstructuur werd Milei eerste in een voorverkiezing in augustus, waardoor hij het politieke establishment schokte en de diepe woede van de kiezers over hun huidige leiders onthulde.
Zijn overwinning leidde tot een campagne van Massa die het resultaat van de voorverkiezingen in de eerste ronde van oktober deed kantelen, toen het belangrijkste pro-zakelijke blok van voormalig president Mauricio Macri, nu geleid door Patricia Bullrich, werd uitgeschakeld.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Bullrich steunde vervolgens Milei, die een nipte voorsprong had op Massa bij het ingaan van de tweede ronde. Milei slaagde erin een verenigde Peronistische beweging af te houden die haar formidabele politieke machinerie mobiliseerde om te proberen de macht te behouden.
Maar de omvang van de economische ellende van Argentinië was een uitdaging te ver voor Massa’s presidentiële kandidatuur.
De overwinning van de vrijemarkttheoreticus is tegelijkertijd een verlies voor Brazilië en China, de twee belangrijkste handelspartners van Argentinië. Milei zei tijdens zijn campagne dat hij de relaties met de economische grootmachten zou bevriezen omdat ze “socialisten” zijn.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Milei ging zelfs zo ver dat hij China een “moordenaar” noemde en vervolgens verduidelijkte dat hij nog steeds vrije handel tussen particuliere bedrijven zou toestaan, wat de uitdaging illustreert waarmee hij wordt geconfronteerd bij het omzetten van campagneretoriek in realiteit.
De totale waarde van de handel met China en Brazilië bedroeg vorig jaar ongeveer 55 miljard dollar, bijna drie keer de waarde van de handel met de VS, Argentinië’s nummer 3 handelspartner.
De Braziliaanse president Luiz Inacio Lula da Silva, die Massa openlijk steunde, wenste de nieuwe regering succes zonder Milei te noemen in een bericht op X.
“Brazilië zal altijd bereid zijn om samen te werken met onze Argentijnse broeders,” zei hij. Donald Trump en Elon Musk waren onder degenen die Milei feliciteerden.
Milei is ongehuwd en heeft een coterie van honden die vernoemd zijn naar economen. Het is de eerste formeel opgeleide Argentijnse econoom die gekozen is voor de hoogste functie. Hij zal dat CV nodig hebben om het land, dat in crisis verkeert, op te knappen, als hij zijn ambt aanvaardt.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Argentinië moet volgend jaar 22 miljard dollar aan buitenlandse schulden betalen, inclusief rente aan internationale obligatiehouders en het IMF. Daarvoor is “een groot overschot op de lopende rekening nodig in het kader van een stabilisatieplan”, aldus Martin Castellano, hoofd Latijns-Amerika-onderzoek aan het Institute of International Finance.
Het lot van Argentinië’s 43 miljard dollar programma met het IMF ligt nu bij Milei. Het programma, een van de weinige bronnen van internationale financiering voor Argentinië, is volledig ontspoord omdat Massa niet heeft voldaan aan een van de belangrijkste doelstellingen die gewoonlijk cruciaal zijn voor het IMF om geld te blijven uitbetalen.
