(Kitty Donaldson, Alex Wickham, Bloomberg, 5 december 2023) – Het Verenigd Koninkrijk heeft een uitzettingsverdrag gesloten met Rwanda nu premier Rishi Sunak zijn controversiële plan om asielzoekers naar de Oost-Afrikaanse natie te vliegen langs de Britse rechter probeert te krijgen.
Minister James Cleverly van Binnenlandse Zaken bezegelde de overeenkomst dinsdag in Kigali met zijn Rwandese ambtgenoot Vincent Biruta en vertelde aan verslaggevers dat de regering denkt dat het de zorgen van Britse rechtbanken zal wegnemen.
Een van die zorgen is dat gedeporteerden een risico lopen op ‘refoulement‘, of gedwongen teruggestuurd worden vanuit Rwanda naar hun thuisland.
“We hebben sterk het gevoel dat dit verdrag een oplossing biedt voor alle problemen die door de heren van het Hooggerechtshof aan de orde zijn gesteld,” zei Cleverly, verwijzend naar de uitspraak van vorige maand dat het uitzettingsbeleid onwettig is.
Artikel gaat verder na afbeelding.
“Ik hoop echt dat we nu snel kunnen handelen,” zei hij, eraan toevoegend dat het pact binnenkort zal worden aangevuld met binnenlandse Britse wetgeving.
Cleverly vertelde omroepen later dat hij “geen reden” zag waarom de uitzettingsvluchten niet in de komende maanden zouden kunnen beginnen.
Sunak concentreert zich op het immigratiebeleid omdat hij probeert de tweecijferige voorsprong van de oppositiepartij Labour in de peilingen te verkleinen in de aanloop naar de algemene verkiezingen die hij naar verwachting volgend jaar zal uitschrijven.
Op maandag kondigde Cleverly een reeks maatregelen aan om het aantal mensen dat legaal Groot-Brittannië binnenkomt met 300.000 per jaar te verminderen.
Maar de premier heeft ook veel politiek kapitaal gestoken in de uitvoering van het Rwanda-plan, dat de regering beschouwt als een belangrijk afschrikmiddel tegen mensen die zonder toestemming het Kanaal oversteken. Aan het begin van het jaar maakte Sunak van “het stoppen van de boten” een van zijn vijf belangrijkste beloftes aan de kiezers.
Het voorstel heeft voor verdeeldheid gezorgd sinds het voor het eerst werd aangekondigd door voormalig ex-premier Boris Johnson in 2022.
Liefdadigheidsinstellingen voor vluchtelingen zeggen dat het plan niet in overeenstemming is met Britse en internationale mensenrechtenverdragen, terwijl de beperkte capaciteit van Rwanda meer in het algemeen heeft geleid tot vragen over de effectiviteit van het plan als afschrikmiddel.
In de rechtbanken viel de strategie ten prooi aan een inherente tegenstrijdigheid, namelijk dat ministers tegelijkertijd proberen om de uitzetting naar Rwanda te presenteren als een belangrijk afschrikmiddel voor migranten. En tegelijkertijd zeggen dat het land veilig genoeg is om ze naartoe te sturen.
Vorige maand besloot het Hooggerechtshof van het Verenigd Koninkrijk dat dit niet het geval was en dat asielzoekers het risico liepen om uitgewezen te worden.
Biruta beloofde dat Rwanda een “eerlijk en transparant systeem” heeft om met de gedeporteerden om te gaan.
“De mensen die naar Rwanda worden gebracht, zullen worden verwelkomd en de veiligheid en steun krijgen die ze nodig hebben om een nieuw leven op te bouwen.
Biruta zei ook dat de deal met Groot-Brittannië deel uitmaakt van Rwanda’s inspanningen om de wereldwijde migratiecrisis te helpen oplossen.
Maar de beperkte capaciteit van het land betekent dat het waarschijnlijk niet zal volstaan om de tienduizenden asielzoekers die de Britse kusten bereiken op te vangen.
Het nieuwe verdrag is het eerste deel van Sunaks poging om langs de rechter te komen. Het tweede deel, wetgeving om Rwanda veilig te verklaren als een wet van het Parlement, zal naar verwachting in de komende dagen worden gepubliceerd.
Het beleid is “ontworpen om voor eens en altijd een einde te maken aan de draaimolen van juridische uitdagingen over deze kwestie”, vertelde Robert Jenrick, minister van Immigratie, dinsdag aan BBC Radio. Hij zei dat als gevolg van het nieuwe verdrag, het parlement Rwanda een “veilig” land zal kunnen noemen.
Toch is het verre van zeker dat het beleid zal slagen. Afhankelijk van de taal van het wetsvoorstel, zal Sunak waarschijnlijk op hevige weerstand stuiten in het Hogerhuis. Daar zouden afgevaardigden het effectief kunnen blokkeren op basis van het feit dat het Rwanda-plan niet in het manifest van de Conservatieve Partij stond bij de laatste algemene verkiezingen in 2019.
Een andere mogelijkheid is dat Sunak in het Lagerhuis te maken krijgt met een tegenreactie van zijn eigen partij, als rechtse Tories vinden dat de wetgeving niet ver genoeg gaat om te voorkomen dat het Rwanda-plan verder juridisch wordt aangevochten. Jenrick wilde niet ingaan op de details van het wetsvoorstel.
De kwestie is typerend voor veel conservatieve parlementsleden, die het terugdringen van de immigratie zien als het waarmaken van de beslissing van het VK in 2016 om de Europese Unie te verlaten.
Ter rechterzijde van de Tory’s is er de extra aantrekkingskracht dat harde wetgeving die de internationale verplichtingen van Groot-Brittannië op het gebied van mensenrechten terzijde schuift. Dit zou een manier zijn om zowel de soevereiniteit als het primaat van het parlement te doen gelden. Beiden zijn belangrijke Brexiteer-argumenten.
De spanningen binnen de Tory’s lopen hoog op nu de aandacht verschuift naar de algemene verkiezingen die volgend jaar worden verwacht. Sunak is verwikkeld in een debat met zijn herschikte kabinet over hoe ver hij met zijn wetgeving moet gaan.
Sommige ministers maken zich zorgen over het ondermijnen van de internationale reputatie van het VK, vooral omdat mensenrechtenverplichtingen andere overeenkomsten ondersteunen, zoals het Goede Vrijdagakkoord, dat heeft geholpen om een einde te maken aan decennialang sektarisch geweld in Noord-Ierland.
Het verdrag met Rwanda is bedoeld om kwesties aan te pakken die door het Hooggerechtshof aan de orde zijn gesteld. Rwanda heeft al 140 miljoen pond (164 miljoen euro) gekregen voor het programma en Sunak ontmoette vrijdag Rwanda’s president Paul Kagame in de marge van de COP28 klimaatbesprekingen in Dubai.
