(Mike Corder, Amsterdam, AP, 6 december 2023) – De vertrekkende Nederlandse premier, Mark Rutte, vertelde afgevaardigden op de COP28 klimaatconferentie van de Verenigde Naties dat Nederland “vastbesloten is om onze inspanningen te versnellen” om klimaatverandering aan te pakken.
Of dat gebeurt in Nederland – waarvan grote delen onder de zeespiegel liggen en beschermd worden door dijken – hangt af van de gesprekken die gaande zijn om een nieuwe regeringscoalitie te vormen.
Rutte’s mogelijke opvolger wil het klimaatbeleid van het land naar de prullenbak verwijzen.
Een van de beloften van Geert Wilders in de aanloop naar de verkiezingen die zijn PVV-partij op 22 november won, deed alarmbellen rinkelen bij milieugroeperingen.
“De klimaatwet, het klimaatakkoord en alle andere klimaatmaatregelen gaan linea recta de versnipperaar in”, aldus het verkiezingsprogramma van zijn PVV-partij. “Geen miljarden verspillen aan nutteloze klimaathobby’s, maar meer geld voor onze mensen”, voegde het eraan toe.
“Wilders ontkent echt dat klimaatverandering iets is waar Nederland zich zorgen over moet maken. Dat is interessant aangezien een groot deel van het land onder de zeespiegel ligt,” zei Rem Korteweg, senior research fellow bij de denktank Clingendael Instituut, na de verkiezingen.
Greenpeace is het daarmee eens. Een dag na de verkiezingen hingen activisten spandoeken voor het kantoor van de premier in Den Haag met de tekst: “Geen klimaatontkenner als onze premier.”
“Hij is een klimaatontkenner,” zei Greenpeace-campagnevoerder Meike Rijksen. “Hij wil al het klimaatbeleid door de versnipperaar halen. Dat is klimaatontkenning. Hij ontkent de urgentie van de klimaatcrisis en wat we in Nederland moeten doen.”
Ze vreest dat dit soort berichten zich over heel Europa verspreiden nu het continent plannen als de Green Deal en Fit for 55 aan het invoeren is, gericht op het frontaal aanpakken van klimaatverandering.
“We zien deze trend van populistische, uiterst rechtse politieke partijen in opkomst. En dat baart ons zorgen omdat het vaak klimaatontkenners zijn. Ze vertellen niet de waarheid. En dat is erg onhandig in dit cruciale decennium voor klimaatactie.”
De partij van Wilders versloeg een centrum-linkse alliantie onder leiding van voormalig klimaat tsaar Frans Timmermans van de Europese Unie.
In april onthulde de Nederlandse regering een pakket maatregelen om de CO2-uitstoot terug te dringen door schone energie, duurzame huizen en industrie en het gebruik van elektrische auto’s te stimuleren.
Minister van Klimaat en Energie Rob Jetten zei dat het pakket de komende jaren in totaal 28 miljard euro zou kosten en zou leiden tot een vermindering van de CO2-uitstoot met 55-60% in 2030 ten opzichte van de benchmarkniveaus van 1990.
Wilders pleit voor beëindiging van het pakket, maar hij zal zijn klimaatbeleid en andere beloften in zijn verkiezingsprogramma misschien moeten afzwakken als hij de steun van andere partijen wil krijgen om een coalitie te vormen.
Het proces van het vormen van een nieuwe regering na de verkiezingen is nog maar net begonnen, maar als grootste partij staat Wilders’ PVV op pole position om de volgende coalitie te leiden met andere rechtse partijen. Waaronder de BBB, een partij die is ontstaan uit massale protesten van boeren tegen regeringsplannen om de uitstoot van stikstof te verminderen.
Dat zou ook kunnen betekenen dat plannen om de vervuiling door boerenbedrijven terug te dringen worden geschrapt of afgezwakt. Nederland is begonnen met het terugdringen van stikstof nadat Nederlandse rechtbanken hadden bepaald dat het land meer moest doen om te voldoen aan de regels van de Europese Unie voor beschermde natuurgebieden.
De verpletterende verkiezingsoverwinning van Wilders kwam dagen nadat tienduizenden mensen door Amsterdam marcheerden in de grootste klimaatmars ooit in Nederland. Hierbij werd opgeroepen tot meer actie om de opwarming van de aarde aan te pakken.
En minder dan een week na de verkiezingen meldde het CBS dat 76% van de volwassenen in het laaggelegen Nederland zich zorgen maakt over de gevolgen van klimaatverandering voor toekomstige generaties.
Maar ondanks het klimaatactivisme en de zorgen won Wilders de verkiezingen en mag hij nu de lakens uitdelen in de coalitiebesprekingen. Wat er overblijft van zijn klimaatbeleid na gesprekken met potentiële partners valt nog te bezien. De laatste Nederlandse coalitiebesprekingen duurden negen maanden.
“Als Wilders de enige partij in Nederland zou zijn, zou dat heel rampzalig zijn voor het klimaat,” zei Rijksen van Greenpeace.
“Maar gelukkig leven we in een coalitieland, wat betekent dat Wilders andere partijen nodig heeft om een regering te vormen en dit soort stappen te zetten. Wij denken niet dat dat gaat gebeuren. Er zijn veel partijen die wel door willen gaan met klimaatmaatregelen.”
