(Natalia Ojewska, Bloomberg, 15 december 2023) – De nieuwe premier van Polen, Donald Tusk, heeft de Europese Unie gevraagd om uitbetaling van bijna 60 miljard euro aan geblokkeerde fondsen. Hiermee is de eerste formele stap gezet om de steun vrij te maken die was opgeschort vanwege zorgen over de rechtsstaat.
Het besluit volgt op de overwinning van Tusk’s pro-EU alliantie in de verkiezingen van oktober op een belofte om de betrekkingen met Europese bondgenoten te herstellen en een einde te maken aan democratische achteruitgang na acht jaar populistisch bewind.
Polen vraagt in eerste instantie om 6,9 miljard euro van de hulp die opzij is gezet voor de EU-economieën om de gevolgen van de pandemie en de oorlog in Oekraïne aan te pakken. Dit meldt Katarzyna Pelczynska-Nalecz, de minister die verantwoordelijk is voor de EU-fondsen.
De Europese Commissie heeft nu minstens twee maanden nodig om het verzoek te beoordelen. Dit zou de Poolse regering wat tijd moeten geven om manieren te bedenken om de rechtsstaat te herstellen na haar formele aantreden deze week.
De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, verwelkomde Tusks inzet voor het herstel van de democratische normen in Polen – de zesde economie van het blok en de belangrijkste toegangspoort voor militaire en humanitaire hulp aan Oekraïne.
“Ik kijk ernaar uit om nauw samen te werken bij het aanpakken van de mijlpalen op het gebied van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Zodat we verder kunnen gaan met de eerste betalingen,” zei von der Leyen op een gezamenlijke briefing met Tusk in Brussel op vrijdag.
“We zullen hard moeten werken. Ik hoop dat we de problemen samen kunnen oplossen.”
Het zal niet gemakkelijk zijn om aan de voorwaarden te voldoen. Pogingen om de veranderingen in de rechtbank terug te draaien zullen waarschijnlijk stuiten op een veto van president Andrzej Duda, een bondgenoot van de vorige regering die een cruciale rol speelde bij de invoering van het omstreden systeem.
“We hebben een pakket wettelijke hervormingen, maar daarvoor is de goedkeuring van de president nodig”, zei Tusk woensdag tegen verslaggevers na aankomst in Brussel voor een topontmoeting van leiders.
“Ik heb er 90% vertrouwen in dat we deze procedure kunnen versnellen.”
Los daarvan heeft de uitvoerende macht van de EU al de vrijgave van 5,1 miljard euro aan fondsen goedgekeurd, die niet gebonden waren aan de voorwaarden.
