(Natalia Drozdiak, Milda Seputyte, Peter Martin, Bloomberg, 19 december) – De impasse over de hulp van de VS en Europa doet de bondgenoten van Oekraïne nadenken over iets dat ze zich sinds de eerste dagen van de Russische invasie niet hebben willen voorstellen: dat Vladimir Poetin zou kunnen winnen.
Nu meer dan 110 miljard dollar aan hulp vastzit in politieke geschillen in Washington en Brussel, is het steeds meer de vraag hoe lang Kiev in staat zal zijn om de Russische troepen tegen te houden. En hoe het de Oekraïense steden, energiecentrales en havens kan verdedigen tegen raketaanvallen.
Afgezien van de mogelijk catastrofale gevolgen voor Oekraïne zijn sommige Europese bondgenoten in stilte gaan nadenken over de gevolgen van een mislukking van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie in het grootste conflict in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Ze heroverwegen de risico’s die een aangemoedigd Rusland zou opleveren voor de alliantieleden in het oosten, volgens mensen die bekend zijn met de interne gesprekken die om anonimiteit vroegen om zaken te bespreken die niet openbaar zijn.
De gevolgen zouden over de hele wereld voelbaar zijn, zeiden de mensen, omdat Amerikaanse partners en bondgenoten zich afvragen hoe betrouwbaar Washington’s beloften van verdediging zijn.
De impact van zo’n strategische terugslag zou veel dieper zijn dan die veroorzaakt door het spektakel van de mislukte terugtrekking van de VS uit Afghanistan in 2021, zeiden ze.
En dan hebben we het nog niet eens over het vooruitzicht dat Donald Trump volgend jaar de presidentsverkiezingen wint en zijn beloften om zich terug te trekken uit grote allianties, waaronder de NAVO, waarmaakt. Of zelfs een deal sluit met Poetin over Oekraïne.
Het groeiende gevoel van ongerustheid is doorgedrongen in de publieke verklaringen van de leiders. Ze hebben een steeds scherpere toon aangeslagen nu voorstanders van de hulp hun tegenstanders aansporen om de vitale hulp niet te laten afhangen van binnenlandse politieke prioriteiten, iets wat in eerdere debatten zelden gebeurde.
“Als Oekraïne geen steun krijgt van de EU en de VS, dan zal Poetin winnen”, zei de Ierse premier Leo Varadkar vorige week op de top van de Europese Unie. Tijdens die top slaagden de leiders er niet in om de groeiende weerstand tegen het hulppakket van 50 miljard euro voor volgend jaar te overwinnen. En ze slaagden er maar ternauwernood in om het grotendeels symbolische gebaar goed te keuren om de weg naar lidmaatschap voor Oekraïne ergens in de toekomst te openen.
In de VS beloofde president Joe Biden vorige week Oekraïne te steunen “zo lang als we kunnen”, een retorische verschuiving ten opzichte van eerdere beloften om dit te doen “zo lang als nodig is”.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Republikeinen in het Congres hebben geweigerd om 61 miljard dollar steun voor volgend jaar goed te keuren totdat Biden toegeeft aan hun eisen voor een harder beleid aan de zuidgrens van de VS. Tot nu toe zijn pogingen om tot een overeenkomst te komen mislukt. Maandag waarschuwde het Pentagon dat het geld voor nieuwe wapens voor Oekraïne op 30 december op is als de wetgevers niets doen.
Naast de groeiende scepsis bij het publiek over de kosten van de steun aan Oekraïne, zijn er ook de teleurstellende resultaten van het tegenoffensief van Kiev deze zomer. De troepen boekten slechts bescheiden successen tegen de zwaar verschanste Russische troepen. Het heeft de vraag doen rijzen of het publiekelijk verklaarde doel van Oekraïne om al het door Poetin bezette gebied terug te veroveren wel realistisch is.
De laatste tijd proberen geallieerde functionarissen de nadruk te leggen op de meer recente militaire successen van Kiev. Waaronder de succesvolle aanvallen op de Russische marine in de Zwarte Zee, in plaats van op de grote vooruitgang op de grond die in het eerste oorlogsjaar is geboekt.
“Er is toenemende bezorgdheid over het gebrek aan beweging in de hulp aan Oekraïne aan beide kanten van de Atlantische Oceaan en frustratie over deze stagnatie met ernstige gevolgen voor het slagveld”, zegt Kristine Berzina. Zij is directeur bij het German Marshall Fund in Washington. “De mogelijkheid dat Oekraïne extra grondgebied verliest en zelfs zijn soevereiniteit – dat ligt nog steeds op tafel.”
Rusland zal er waarschijnlijk op aandringen om meer grondgebied in te nemen en meer infrastructuur te vernietigen als Oekraïne niet de wapens krijgt die het nodig heeft om zichzelf te verdedigen, aldus Europese functionarissen. Omdat Oekraïne zichzelf niet kan verdedigen, zou het wel eens gedwongen kunnen worden om een staakt-het-vuren op Russische voorwaarden te accepteren, zeiden ze.
Oekraïnes medestanders in zowel de EU als de VS beweren dat de hulp waarschijnlijk begin volgend jaar in een of andere vorm zal worden goedgekeurd. Maar het is onwaarschijnlijk dat dat een grote doorbraak op het slagveld zal opleveren, zeiden de functionarissen. Verder worden de vooruitzichten steeds troebeler, zelfs nu de patstelling op het terrein steeds duidelijker maakt dat de strijd nog jaren kan duren.
In de Baltische staten vertellen ambtenaren het publiek al dat ze klaar moeten zijn voor de volgende oorlog, omdat de troepen van Poetin niet vernietigd zullen worden in Oekraïne. De discussie is verschoven van ‘of’ Rusland zal aanvallen naar concrete voorbereidingen op dat ooit ondenkbare vooruitzicht.
Ondanks de publieke verzekeringen van Biden, groeit de vraag of de VS en andere bondgenoten hun troepen echt op het spel zouden zetten om kleine landen te verdedigen die ooit deel uitmaakten van de Sovjet-Unie.
“Rusland is niet bang voor de NAVO”, zei Martin Herem, legerleider van Estland, vorige week in een interview met een lokaal tv-station. Hij schatte dat het Russische leger binnen een jaar klaar zou kunnen zijn om de NAVO aan te vallen zodra het conflict in Oekraïne – geen lid van de alliantie – voorbij is.
Andere westerse functionarissen zeiden dat Poetin waarschijnlijk minstens enkele jaren nodig zou hebben om de enorme verliezen goed te maken die zijn leger in Oekraïne heeft geleden, laat staan om de veel capabelere strijdkrachten van de NAVO te bedreigen.
Maar het eerdere vertrouwen dat de invasie een ‘strategische nederlaag’ zou zijn voor de Russische leider is vervaagd. In sommige kringen is dit vervangen door een groeiend gevoel dat Poetins gok dat hij de VS en zijn bondgenoten kan verslaan wel eens juist zou kunnen blijken te zijn.
Finland, dat dit jaar lid werd van de NAVO tegen de achtergrond van de groeiende dreiging van Rusland, heeft zijn eigen defensieopbouw opgevoerd en probeert de veiligheidsbanden met de VS aan te halen. Poetin waarschuwde zondag dat Rusland van plan is meer troepen in te zetten langs zijn grens, de langste tussen Rusland en een NAVO-lid. “Er waren geen problemen,” zei hij. “Nu wel.”
Een westerse functionaris beschreef hoe een Russische overwinning een vluchtelingenstroom op gang zou brengen naar de EU, waardoor de diensten in die landen onder druk zouden komen te staan en de spanningen tussen de leden zouden toenemen.
Tegelijkertijd, zei de functionaris, zou het Oekraïense verzet overschakelen op guerrillatactieken, wat zou betekenen dat de gevechten op een lager pitje zouden doorgaan, waardoor de instabiliteit aan de oostgrens van de EU zou voortduren.
Sommige Europese landen zouden hun banden met Moskou of Peking kunnen versterken om te voorkomen dat ze te veel moeten vertrouwen op een onbetrouwbare VS, zeiden andere functionarissen.
Met Russische strijdkrachten die mogelijk veel dichter bij de grenzen van Polen, Slowakije, Hongarije en Roemenië liggen en de Krim die het Kremlin een dominante positie geeft in de Zwarte Zee, zouden de VS een aanzienlijke investering moeten doen in hun Europese strijdkrachten om een geloofwaardige afschrikking te vormen, zei het Institute for the Study of War in een rapport dat vorige week werd vrijgegeven.
De VS zouden een “aanzienlijk deel” van hun grondtroepen moeten inzetten, evenals een “groot aantal” stealth vliegtuigen. Gezien de beperkingen van de Amerikaanse productie zou dat het Witte Huis kunnen dwingen om te kiezen. Ofwel het houden van voldoende troepen in Azië om Taiwan te verdedigen tegen een mogelijke aanval van China ofwel het afschrikken van een Russische aanval op de NAVO.
“De hele onderneming zal een fortuin kosten”, zeggen analisten onder leiding van Frederick W. Kagan in het rapport. “De kosten zullen zo lang duren als de Russische dreiging voortduurt – mogelijk voor onbepaalde tijd.”
