(Ethan Bronner, Bloomberg, 2 januari 2024) – Toen het Israëlische Hooggerechtshof maandag een wet van premier Benjamin Netanyahu over de reorganisatie van het gerechtelijk apparaat verwierp, verweet zijn Likud-partij de rechters dat ze uitspraak hadden gedaan tijdens de oorlog tegen Hamas. Een tijd waarin, volgens Likoed, nationale eenheid van het grootste belang is.
Maar de reactie op die tegenreactie was veelzeggend: het was die reorganisatie die leidde tot verdeeldheid en de oorlog, zeggen steeds meer critici. Zoals de militaire hoofdwoordvoerder Daniel Hagari het uitdrukte, kan het gevoel dat Israël verdeeld en verzwakt was door het gerechtsplan een rol hebben gespeeld in de beslissing van Hamas om in oktober aan te vallen.
Het koor van stemmen dat de link legt tussen de oorlog en de populistische poging om de rechterlijke macht te verzwakken, weerspiegelt een groeiende en intense reeks beperkingen voor Netanyahu. Die beperkingen zijn zowel militair, diplomatiek, budgettair als gerechtelijk, nu hij zijn tweede jaar begint als voorzitter van de meest rechtse en religieuze coalitie in de geschiedenis van Israël.
Of zijn regering 2024 zal overleven is een hernieuwd onderwerp van debat dat nu zal spelen tegen de achtergrond van Israëls ergste gewapende conflict in een halve eeuw.
“Er is een echte dissonantie tussen zijn controle over het parlement en het sterke wantrouwen van het publiek. En ik denk niet dat die dissonantie lang kan duren,” zegt Amichai Cohen, een senior fellow bij het Israel Democracy Institute, een liberale denktank.
Anderen beweren dat zolang hij zijn coalitiepartners tevreden houdt met budgettaire vrijgevigheid, Netanyahu in functie zal blijven. Tegelijkertijd roepen critici, waaronder de centrale bank, op tot fiscale aanpassingen zoals bezuinigingen om grip te krijgen op de groeiende schuldenlast van Israël.
Er zijn veel factoren aan het werk terwijl Netanyahu zich een weg baant door de omwenteling.
Uren voor de uitspraak van het Hooggerechtshof zei het leger dat het duizenden troepen terugtrok uit Gaza om over te gaan op een meer gerichte fase van de strijd. Het doet dit, naar verluidt, onder druk van de VS om het aantal slachtoffers te verminderen en te beginnen met het plannen van de dag erna in Gaza.
Het land moet ook weer reservisten aan het werk krijgen om een leegte op te vullen die grote delen van wat tot nu toe een van de meest dynamische hightech economieën ter wereld was, heeft lamgelegd. Afgezien van de menselijke tol die de oorlog eist, zal deze ook een prijskaartje aan de begroting hangen dat door de centrale bank wordt geschat op ongeveer 210 miljard shekels (58 miljard dollar).
Bovendien daagt Zuid-Afrika Israël volgende week voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag, dat het beschuldigt van genocide in Gaza. Israël, dat dit afwijst als een bloedbelijdenis, is van plan zich krachtig te verdedigen, aldus het kantoor van de premier.
Maar functionarissen zeggen dat dit nog een reden is om de oorlog op dit moment naar beneden bij te stellen. Foto’s van bommen van 2000 pond die boven burgergebieden ontploffen zullen de zaak van Israël niet helpen.
De oorlog begon op 7 oktober toen enkele duizenden Hamas-terroristen Israël infiltreerden vanuit Gaza, waarbij 1200 doden vielen en 240 anderen werden ontvoerd. Meer dan 100 gijzelaars zijn nog steeds in Gaza en hen bevrijden is een van de doelen van de oorlog.
De tegenaanval van Israël in Gaza heeft meer dan 22.000 Palestijnen gedood, volgens Hamas zelf. Een groot deel van het noorden van de enclave is tot puin gereduceerd en de Verenigde Naties zeggen dat ziekte en honger om zich heen grijpen.
Israël zegt dat het een groot deel van de militaire infrastructuur van Hamas heeft vernietigd en 8000 terroristen heeft gedood.
Voor velen in Netanyahu’s coalitie is dit niet het moment om toe te geven aan internationale eisen en het oorlogstempo te verlagen.
Danny Danon, een hooggeplaatste Likud-wetgever, sprak maandag namens anderen toen hij de premier ervan beschuldigde “te buigen voor de Amerikaanse druk”. De uiterst rechtse coalitieleden zijn nog onvermurwbaarder en spreken in het openbaar over het verhuizen van bijna alle 2,2 miljoen inwoners van Gaza naar andere landen.
Dat is niet het beleid van de regering. Hoewel het onduidelijk blijft wat ze van plan is te doen met de honderdduizenden daklozen.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken is vrijdag in Israël om de regering te helpen bij de volgende en meer gerichte fase van de oorlog. Hij zal ook luisteren naar het opkomende plan van Israël om lokale Gazaanse leiders te gebruiken als tijdelijke bestuurders voor hulp en wederopbouw.
Israël wil Hamas ontwortelen en niet de sleutels overhandigen aan de Palestijnse Autoriteit, wat nog steeds de voorkeursroute van de VS is.
Als de oorlog in de komende weken verschuift, wordt algemeen verwacht dat Benny Gantz, een oppositieleider die deel uitmaakte van het noodkabinet, samen met zijn naaste collega’s de regering zal verlaten.
Aangezien Netanyahu algemeen verantwoordelijk wordt gehouden voor het veiligheidslek dat leidde tot de aanval van 7 oktober, beweren sommigen dat de klok zal beginnen te tikken voor nieuwe verkiezingen. Gantz leidt in alle peilingen voor het premierschap.
“Binnen enkele weken na het vertrek van Gantz zal het publiek beginnen te protesteren en oproepen tot het vertrek van de regering,” zei Cohen, een medewerker van het Israel Democracy Institute.
Het Israëlische dagblad Yedioth Ahronoth wijst erop dat in geen van de bijna 100 recente peilingen vanaf 16 maart de regeringscoalitie een meerderheid zou behalen.
Maar Yoel Esteron, oprichter en uitgever van het zakenblad Calcalist, zegt dat dit gebrek aan populariteit Netanyahu alleen maar “wanhopiger en gevaarlijker” maakt.
“Hij zal zich vastklampen aan zijn machtszetel en er alles aan doen om te voorkomen dat er verkiezingen komen,” zegt Esteron.
Zodra Gantz vertrekt, zal de oude coalitie weer aantreden, met een meerderheid van 64 leden in de 120 zetels tellende Knesset en nog drie jaar te gaan. Vijf van haar leden zouden moeten vertrekken om de regering te laten vallen.
Niemand rekent erop dat Netanyahu vrijwillig zal opstappen, zoals toenmalig premier Golda Meir in 1974 deed na het falen van de inlichtingendienst dat leidde tot de oorlog in het Midden-Oosten in 1973.
Netanyahu geeft zichzelf niet de schuld van 7 oktober en zegt dat het hele veiligheidsapparaat geloofde dat Hamas was afgeschrikt en niet zou durven toeslaan op de manier waarop het dat deed.
Andere factoren kunnen ook een rol spelen, met name de spanningen met Hezbollah in Libanon.
Er wordt daar nog steeds gevochten en één van de redenen waarom sommige brigades Gaza verlaten is om ze klaar te maken om later dit jaar naar het noorden te trekken als het Libanon-front ontploft. De speciale gezant van de VS, Amos Hochstein, komt donderdag naar Israël om een diplomatieke oplossing te zoeken.
Merav Michaeli, die de oppositiepartij Labor leidt, vertelde verslaggevers dinsdag dat Netanyahu’s problemen “enorm en nijpend” zijn. Ze voegde eraan toe: “Dat gezegd hebbende, betekent het niet dat zijn politieke capaciteiten en zijn vastberadenheid om aan de macht te blijven hem niet premier kunnen houden.”
Wil je vaker van dit soort artikelen lezen? Maak dit dan mogelijk door abonnee te worden van TPO! Al voor slechts 4 euro per maand lees je onze exclusieve premium-artikelen in een reclamebannervrije omgeving en investeer je in online journalistiek die er wél toe doet! Journalistiek voor jou die door jouw steun kan worden gemaakt!
