(Janet Lorin, Bloomberg, 3 januari 2024) – Harvard University staat onder toenemende druk om een van de meest polariserende hoofdstukken in haar geschiedenis op te lossen na het ontslag van president Claudine Gay.
De eerste zwarte leider van de school nam dinsdag al na zes maanden ontslag. Dit na beschuldigingen van plagiaat en woede over haar aanpak van antisemitisme op de campus in de nasleep van de aanval van Hamas op Israël van 7 oktober.
Het tumult heeft het merk van de oudste en rijkste universiteit van de VS aangetast, geleid tot een opstand onder haar rijke donateurs en de kloof tussen de faculteit, studenten en bestuurders verdiept.
Harvard Corp., het hoogste bestuursorgaan van de instelling, is klaar om op zoek te gaan naar haar opvolger. Met de universiteit in het centrum van bredere nationale debatten over academische vrijheid, vrijheid van meningsuiting, diversiteit en bestuur, kwesties die de campus al jaren verdelen.
“Het zou een moment moeten zijn voor Harvard om de balans op te maken, uit te zoeken hoe we in de problemen zijn gekomen en veranderingen door te voeren om onze reputatie te herstellen”, zegt Steven Pinker. Hij is professor in de psychologie aan Harvard en bekend auteur. “Nu is het tijd voor Harvard om een lijn te trekken naar de toekomst en hervormingen door te voeren ten voordele van zichzelf en het hoger onderwijs in het algemeen.”
Harvard Corp. zei het ontslag van Gay met leedwezen te aanvaarden en wees nadrukkelijk op het “weerzinwekkende en in sommige gevallen racistische vitriool” dat tegen haar was gericht.
Het nu 11 leden tellende bestuur, onder leiding van voormalig minister van Handel Penny Pritzker, benoemde Provost Alan Garber als interim-president. Het zei dat het op zoek gaat naar een nieuwe leider iets meer dan een jaar nadat Gay, die 600 andere kandidaten versloeg, werd gekozen.
De reputatie van de universiteit kreeg een klap toen ze meer dan 30 studentengroepen die de Hamas-aanval enkel aan Israël toeschreven, traag veroordeelde. Binnen enkele dagen zei Larry Summers, een voormalig voorzitter van Harvard, dat hij “misselijk” was van het gebrek aan reactie van de universiteit. Hij contrasteerde de stilte met Gay’s krachtige schrijven over de moord op George Floyd in 2020, toen ze decaan was van de Faculteit der Wetenschappen.
Gay probeerde de controverse de kop in te drukken, maar deze escaleerde toen protesten zich verspreidden en berichten over antisemitische incidenten op sociale media werden geplaatst. Donoren zoals de miljardairs Idan Ofer en Leslie Wexner stopten hun steun, terwijl de Amerikaanse senator Mitt Romney de universiteit ervan beschuldigde de veiligheid van Joodse studenten te negeren.
De woede nam toe toen Gay op 5 december voor het Congres verscheen om te getuigen over antisemitisme op Amerikaanse campussen. In antwoord op vragen van volksvertegenwoordiger Elise Stefanik, een Republikeinse uit New York, gaven Gay en haar collega’s van de Universiteit van Pennsylvania en het Massachusetts Institute of Technology een alom bespotte getuigenis. Hierin wilden ze oproepen tot genocide tegen Joden niet veroordeelden.
Penn President Liz Magill trad dagen later terug. Gay kreeg ook te maken met een golf van oproepen om af te treden, onder andere van Stefanik, investeerder Bill Ackman en andere alumni van Harvard.
Professor Avi Loeb, een wereldberoemde astronoom die sinds 1993 op Harvard werkt, zei dat hij geschokt was door Gay’s getuigenis. Loeb, die opgroeide in Israël en 65 familieleden van zijn vader verloor aan de Holocaust, zei dat hij zich zorgen maakte over de gevolgen op lange termijn voor de school. Inclusief het vermogen om geld in te zamelen van donoren en samen te werken met wetgevers in Washington.
“De gevolgen zijn duidelijk,” zei hij voordat ze ontslag nam.
Maar 700 andere faculteitsleden, waaronder veel van de Faculteit der Letteren en Wetenschappen, betuigden na de hoorzitting hun steun aan Gay.
Ze ondertekenden een petitie ter verdediging van “de onafhankelijkheid van de universiteit” en drongen er bij de leiding van de universiteit op aan om “politieke druk te weerstaan die in strijd is met Harvard’s toewijding aan academische vrijheid”.
Een van de ondertekenaars was professor Suzanne Blier, die Gay had voorgedragen als voorzitter.
“Het aftreden van president Gay zal de demotiverende nationale neergang in beschaafdheid niet stoppen,” zei Blier, een professor in de schone kunsten en in African American Studies. “We hebben kalme en beredeneerde discussies nodig om respect en wederzijds vertrouwen te bevorderen – niet nog meer verdeeldheid.”
Net als sommige andere voorstanders van Gay, maakte Blier deel uit van een groep die jaren eerder had geprobeerd om Summers van Harvard’s topbaan te verwijderen. Hij trad bijna 18 jaar geleden af na aanvaringen met de faculteit, onder andere over opmerkingen die hij maakte over de geschiktheid van vrouwen voor wetenschap en techniek.
Gay, een dochter van Haïtiaanse immigranten, werd in 2022 gekozen als de veelgeprezen opvolger van Lawrence Bacow. Haar onderzoek als politicologe richtte zich vaak op rassen en een van de kenmerken van haar leiderschap was het bevorderen van beleid op het gebied van diversiteit, gelijkheid en inclusie. Ze nam halverwege 2023 het roer over bij Harvard, enkele dagen nadat het Amerikaanse Hooggerechtshof ras had verworpen als factor bij de toelating van studenten.
“Toen ik president werd, beschouwde ik mezelf als bijzonder gezegend door de mogelijkheid om mensen van over de hele wereld te dienen. Mensen die in mijn presidentschap een visie van Harvard zagen die hun gevoel bevestigde erbij te horen. Hun gevoel dat Harvard mensen met talent en belofte verwelkomt, van elke denkbare achtergrond, om van elkaar te leren en met elkaar te groeien,” zei Gay in haar ontslagbrief.
Diversiteit en inclusie is echter al lange tijd een doelwit van conservatieve wetgevers en politici. Na de hoorzitting in het Congres werden deze aanvallen versterkt, onder andere door de Republikeinse presidentskandidaat Vivek Ramaswamy. Ackman, die Democraten heeft gesteund, richtte zijn kritiek op Harvard steeds meer op de diversiteitsinitiatieven en suggereerde dat Gay’s benoeming het gevolg was van de inspanningen.
Een van zijn voormalige professoren noemde Ackmans opmerkingen over Gay’s benoeming een ‘hondenfluitje’ tegen zwarte vrouwen. Ackman verwierp die bewering.
Harvard Corp. zei dat Gay “weerzinwekkend en in sommige gevallen racistisch vitriool” had ontvangen via e-mails en telefoontjes.
“Deze laatste weken hebben ons duidelijk gemaakt wat we moeten doen om vooroordelen en haat in al zijn vormen te bestrijden. Om een leeromgeving te creëren waarin we elkaars waardigheid respecteren en elkaar met mededogen behandelen. En om onze voortdurende toewijding aan open onderzoek en vrije meningsuiting in het streven naar de waarheid te bevestigen”, schreef Gay in haar brief.
Uiteindelijk werd Gay omvergeworpen door toenemende beschuldigingen van plagiaat in haar studie, waaronder nieuwe beschuldigingen die deze week gepubliceerd werden in de Washington Free Beacon. Een commissie van het Huis heeft Harvard gevraagd om te reageren op vragen over de academische integriteitsnormen en hoe het de beschuldigingen tegen Gay heeft behandeld.
“We zouden iedereen aan de hoogste normen moeten houden en Harvard zou wetenschappers van het hoogste niveau moeten hebben als leden van de faculteit en als leiders van de universiteit,” zei David Weitz. Een natuurkundeprofessor die sinds 1999 aan Harvard verbonden is, voordat Gay haar vertrek aankondigde. “Hoe kan ik mijn studenten vertellen dat ze geen plagiaat mogen plegen? Hoe kun je andere normen hanteren? Ik zie het gewoon niet.”
Het bestuur van de universiteit, dat Gay minder dan een maand geleden nog steunde, zei dat het zou vasthouden aan haar “kernwaarden van uitmuntendheid, inclusiviteit en vrij onderzoek en vrije meningsuiting”.
Maar doorgaan zal niet gemakkelijk zijn. Donoren hebben hun banden verbroken en een zorgwekkend teken is dat het aantal aanvragen voor vroege toelating met 17% is gedaald.
Het Congres blijft ook druk uitoefenen. Naast het onderzoek naar plagiaat, doet de commissie die Gay uitnodigde om te getuigen, nog steeds onderzoek naar antisemitisme op campussen. Stefanik, die een overwinningsrondje maakte na Gay’s ontslag, zei dat het “slechts het begin is van een afrekening”.
Pinker heeft voorgesteld om een duidelijk beleid over academische vrijheid aan te nemen, een breed scala aan standpunten te promoten en institutionele neutraliteit te omarmen door uitspraken over gebeurtenissen van de dag te vermijden.
“Het gaat niet alleen over Harvard, maar over hoger onderwijs en instellingen in het algemeen,” zei Pinker.
