(Jon Gambrell, Dubai, AP/TPO, 3 januari 2024) – Twee bommen ontploften woensdag 20 minuten na elkaar tijdens een herdenking voor een prominente Iraanse generaal die werd gedood tijdens een Amerikaanse droneaanval in 2020, zeiden functionarissen in Iran.
Daarbij vielen minstens 91 doden en 188 gewonden, terwijl het Midden-Oosten op scherp blijft staan vanwege de oorlog van Israël tegen Hamas in de Gazastrook.
Niemand eiste onmiddellijk de verantwoordelijkheid op voor wat de dodelijkste terreuraanslag leek te zijn die Iran als doelwit had sinds de Islamitische Revolutie van 1979.
De ontploffingen schokten de stad Kerman, ongeveer 820 kilometer ten zuidoosten van de hoofdstad Teheran. Een menigte die na de eerste explosie vluchtte werd vol geraakt door de tweede explosie.
De bijeenkomst markeerde de vierde verjaardag van de moord op generaal Qassem Soleimani, het hoofd van de elite-eenheid Quds Force van de Revolutionaire Garde, tijdens een Amerikaanse droneaanval in Irak in januari 2020.
De explosies vonden plaats in de buurt van zijn graf terwijl lange rijen mensen zich verzamelden voor de gebeurtenis.
De Iraanse staatstelevisie en ambtenaren beschreven de aanvallen als bomaanslagen, zonder meteen duidelijke details te geven over wat er gebeurd is. Ahmad Vahidi, de minister van Binnenlandse Zaken, vertelde de staatstelevisie dat de eerste bom rond 15.00 uur ontplofte en dat de andere ongeveer 20 minuten later afging. Hij zei dat de tweede ontploffing de meeste mensen doodde en verwondde.
Een vertraagde tweede explosie wordt vaak gebruikt door terroristen om hulpverleners die ter plaatse komen als doelwit te nemen en meer slachtoffers te maken.
De Iraanse staatstelevisie en het staatsagentschap IRNA citeerden ambtenaren van de hulpdiensten voor de slachtofferaantallen, die snel opliepen in de uren na de explosies.
Iran heeft meerdere vijanden die achter de aanval zouden kunnen zitten, waaronder ballingsgroepen, terreurorganisaties en staatsactoren.
Hoewel Israël aanvallen heeft uitgevoerd in Iran vanwege zijn nucleaire programma, heeft het alleen gerichte moordaanslagen gepleegd, geen bomaanslagen met een groot aantal slachtoffers.
Soennitische extremistische groeperingen, waaronder Islamitische Staat, hebben in het verleden grootschalige aanvallen uitgevoerd waarbij burgers omkwamen in het Iran met een sjiitische meerderheid, maar niet in het relatief vreedzame Kerman.
Iran heeft de afgelopen jaren ook te maken gehad met massale protesten, onder andere naar aanleiding van de dood van de 22-jarige Mahsa Amini in 2022. Het land is ook het doelwit geweest van groepen ballingen in aanvallen die teruggaan tot de onrust rond de Islamitische Revolutie van 1979.
Iran bewapent zelf al tientallen jaren terreurgroeperingen, waaronder Hamas, de Libanese sjiitische militie Hezbollah en de Jemenitische Houthi-rebellen.
Terwijl Israël de oorlog in Gaza voert na de terreuraanvallen van Hamas op 7 oktober hebben zowel Hezbollah als de Houthi’s aanvallen op Israël gelanceerd die volgens hen ‘uit naam van de Palestijnen’ komen.
Israël wordt ervan verdacht dinsdag een aanval te hebben uitgevoerd waarbij een plaatsvervangend hoofd van Hamas in Beiroet werd gedood, maar die aanval maakte beperkte slachtoffers in een dichtbevolkte wijk van de Libanese hoofdstad.
Soleimani was de architect van de regionale militaire activiteiten van Iran en wordt door aanhangers van de Iraanse theocratie geprezen als een nationaal icoon. Hij hielp ook om de regering van de Syrische president Bashar Assad veilig te stellen nadat de protesten van de Arabische Lente in 2011 tegen hem uitdraaiden op een burgeroorlog en later op een regionale oorlog die nog steeds woedt.
Soleimani was relatief onbekend in Iran tot de Amerikaanse invasie van Irak in 2003, maar zijn populariteit en mystiek groeiden nadat Amerikaanse functionarissen opriepen tot zijn dood omdat hij terroristen hielp bewapenen met bermbommen die Amerikaanse troepen doodden en verminkten.
Anderhalf decennium later was Soleimani de meest herkenbare slagveldcommandant van Iran geworden. Hij negeerde oproepen om de politiek in te gaan, maar werd net zo machtig, zo niet machtiger, dan het burgerlijk leiderschap.
Uiteindelijk werd de generaal gedood door een droneaanval van de regering Trump, als onderdeel van de escalerende incidenten die volgden op de eenzijdige Amerikaanse terugtrekking in 2018 uit de nucleaire overeenkomst van Teheran met de wereldmachten.
De dood van Soleimani heeft in het verleden grote optochten getrokken. Bij zijn begrafenis in 2020 brak er een stormloop uit in Kerman, waarbij ten minste 56 mensen omkwamen en meer dan 200 gewond raakten terwijl duizenden de stoet bevolkten. Voor de rest is Kerman grotendeels onaangetast gebleven in de recente onrust en aanslagen die Iran hebben getroffen. De stad en provincie met dezelfde naam ligt in het centrale woestijnplateau van Iran.
Tot woensdag was de dodelijkste aanslag in Iran sinds de revolutie de bomaanslag met een vrachtwagen op het hoofdkwartier van de Islamitische Republikeinse Partij in Teheran in 1981. Bij die aanslag kwamen minstens 72 mensen om het leven, onder wie de leider van de partij, vier ministers, acht onderministers en 23 parlementsleden.
In 1978, vlak voor de revolutie, kostte een opzettelijk aangestoken brand in de Cinema Rex in Abadan aan honderden mensen het leven.
Aanpassingen: Dodental naar beneden bijgesteld tot 91, 6 januari 2024.
