Emily Birnbaum, Bloomberg, 25 januari 2024 – Zijn ogen zijn gefixeerd in een ijzige blik, zijn lippen gekruld.
Onder het ijsblauwe portret staat een waarschuwing: “Buitenlandse Invloed in Amerikaanse Verkiezingen.”
Wat volgt is een kort dossier over de mysterieuze figuur op de foto – een “radicale” Zwitserse miljardair met een “dark money ATM” en een geheim plan voor Amerika, zo staat er.
Maak kennis met Hansjörg Wyss, de man die door Amerikaanse conservatieven wordt neergezet als een nieuwe George Soros, de zakenman die veranderd is in filantroop en een bekende schurk is geworden voor rechts.
Artikel gaat verder na afbeelding.
Het acht pagina’s tellende rapport is opgesteld door Americans for Public Trust, een groep die banden heeft met Leonard Leo, een invloedrijk persoon conservatieve kringen.
En het illustreert hoe Republikeinen Wyss proberen af te schilderen als hun volgende linkse nemesis.
Nu de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024 naderen, rijzen er ontnuchterende vragen over de mogelijkheid van meer verkiezingsinmenging. De Amerikaanse inlichtingendiensten hebben gewaarschuwd dat Rusland opnieuw spionnen, sociale media en staatsmedia gebruikt om democratische verkiezingen over de hele wereld te ondermijnen.
Maar de conservatieve campagne tegen Wyss biedt een glimp van iets dichter bij huis: hoe moeilijk te traceren dark money wordt gehanteerd aan zowel de rechterkant als de linkerkant in het gepolariseerde Amerika van vandaag.
Aan de ene kant staan mensen zoals Leo, die decennia lang rechtbanken in de VS naar rechts heeft geduwd en nu miljoenen inzamelt voor groepen die zich richten op abortusrechten, klimaatveranderingsinitiatieven en wat conservatieven zien als woke bedrijven en scholen.
Aan de andere kant staan donateur-bemiddelaars als Wyss, een oude beschermheer van doelen die te maken hebben met het milieu en de gezondheidszorg.
Wyss, 88 jaar, heeft weinig bekende banden met Soros, behalve een gedeelde milieuagenda. Maar zijn rijkdom sijpelt al jaren door het liberale ecosysteem, zelfs nu Democraten het duistere geld in de Amerikaanse politiek hebben gehekeld, waardoor politiek actieve groepen de identiteit van donateurs kunnen afschermen.
Rechts roept zijn politiek, rijkdom en buitenlandse afkomst onvermijdelijk vergelijkingen op met Soros.
Soros, die Joods is en de Holocaust heeft overleefd, is geboren in Hongarije. Aanvallen op hem worden vaak gezien als antisemitisch.
“De beste verdediging is de aanval”, zegt Caroline Fredrickson, senior fellow bij het Brennan Center for Justice, een denktank in New York, over de conservatieve push. Republikeinse machthebbers zoals Leo willen de schijnwerpers van zich afhalen en richten die op rijke liberalen zoals Wyss, zei ze. Fredrickson heeft gewerkt voor organisaties, waaronder de liberale denktank Demos, die geld hebben ontvangen van Wyss.
Wyss en Leo wilden niet worden geïnterviewd voor dit verhaal.
Toen Leo afgelopen mei werd geconfronteerd met een kritisch onderzoek naar zijn banden met conservatieve rechters van het Hooggerechtshof, zei hij tegen de New York Times:
“Het is hoog tijd dat de conservatieve beweging zich in de gelederen schaart van George Soros, Hansjörg Wyss, Arabella Advisors en andere linkse filantropen, die zij aan zij staan in de strijd om onze grondwet en haar idealen te verdedigen”.
APT betaalde vorig jaar volgens belastingaangiften meer dan 480.000 dollar aan CRC Advisors, het adviesbureau van Leo. Het ontvangt bijna al zijn geld van DonorsTrust, een conservatief fonds dat honderden miljoenen dollars heeft ontvangen van aan Leo gelieerde groepen, zo blijkt uit de belastingaangiften.
Niemand betwist dat Wyss, een Zwitser die in Wilson, Wyoming woont, veel geld heeft gedoneerd in de VS. Hij heeft zeker veel geld om weg te geven. Wyss is de oprichter van Synthes Holdings AG, een fabrikant van medische apparatuur, en mede-eigenaar van Chelsea FC in Groot-Brittannië.
Volgens de Bloomberg Billionaires Index is Wyss meer dan 10 miljard dollar waard, 3 miljard dollar meer dan Soros. Wyss verkocht Synthes Holdings aan Johnson & Johnson voor 19,7 miljard dollar in 2012.
Sinds 2016 heeft Wyss’ filantropie in Washington, de Wyss Foundation, meer dan 807 miljoen dollar gedoneerd in de VS, voornamelijk aan milieudoelen, volgens een analyse van belastingaangiften door Bloomberg News. In dezelfde periode heeft de belangenbehartigings- en lobbytak van de stichting, het Berger Action Fund, meer dan 343 miljoen dollar gegeven aan liberale groepen, waaronder groepen die strijden tegen Republikeinse pogingen om kiesdistricten te verkavelen en Democratische super PAC’s financieren.
Beide Wyss-groepen zeggen dat ze donaties beperken van het direct beïnvloeden van Amerikaanse politieke campagnes of het bevoordelen van bepaalde kandidaten. De federale wet verbiedt buitenlanders om direct of indirect bijdragen of donaties te doen in verband met federale, staats- of lokale verkiezingen of advertenties waarin Amerikaanse politieke kandidaten worden gepromoot.
Tegelijkertijd bevindt Wyss zich in het midden van concentrische cirkels van invloed. Hij is lid van de raad van bestuur van het Center for American Progress, een denktank met nauwe banden met het Democratische establishment. Hij heeft bekendgemaakt meer dan 208 miljoen dollar te hebben gegeven aan Sixteen Thirty Fund, een clearinginstelling voor links die zijn financiers niet bekend maakt.
Sixteen Thirty zei in een verklaring dat het geen geld van Wyss heeft gebruikt voor verkiezingswerk.
Fund for a Better Future, een linkse organisatie die subsidies verstrekt, zei dat het zijn fondsen “zorgvuldig beheert en controleert” om ervoor te zorgen dat het geld van Wyss niet wordt gebruikt voor verkiezingsdoeleinden.
Marneé Banks, een woordvoerster van de twee Wyss non-profitorganisaties, zei dat ze beide “verbieden om subsidies te gebruiken om politieke kandidaten of partijen te steunen of tegen te werken of op een andere manier betrokken te zijn bij verkiezingsactiviteiten”.
Zelfs voordat Soros, 93, vorig jaar aankondigde dat hij zich terug zou trekken uit zijn politieke netwerk, waren conservatieven al op zoek naar een nieuwe vermeende schurk om hem te vervangen.
“De nieuwe George Soros”, noemde een andere conservatieve waakhondgroep, Capital Research Center, Wyss in 2022.
Americans for Public Trust diende in 2021 een klacht in bij de Federal Election Commission waarin werd beweerd dat Wyss’ groepen de Amerikaanse regels voor campagnefinanciering, die bijdragen van buitenlanders verbieden, overtraden.
De FEC onderzocht dit en vond in 2022 geen bewijs van overtreding, hoewel de General Counsel van het agentschap de groepen verweet dat ze geen bewijs hadden geleverd van de “beperkende subsidieovereenkomsten”.
In datzelfde jaar beschuldigde de FEC Wyss van het geven van 119.000 dollar aan directe politieke bijdragen in strijd met de federale wetgeving over een periode van ongeveer 16 jaar. De commissie weigerde actie te ondernemen omdat de verjaringstermijn was verstreken.
Geen van beide Wyss-groepen is door de federale autoriteiten beschuldigd van misbruik van hun status als van belasting vrijgestelde non-profitorganisatie.
Banks, de woordvoerster van de Wyss groepen, zei dat “duistere geldbelangen” verkeerde informatie over Wyss verspreiden en zijn filantropische inspanningen op het gebied van natuurbehoud en gezondheidszorg in diskrediet brengen. Zijn non-profitorganisaties voldoen volledig aan de Amerikaanse wetgeving, zei ze.
Wyss’ verklaringen hebben conservatieve groeperingen er niet van weerhouden achter hem aan te gaan. “Keer op keer heeft Wyss brede beweringen gedaan zonder enig bewijs, en nu valt hij het enige openbare rapport aan dat zijn politieke activiteiten blootlegt,” zegt Caitlin Sutherland, uitvoerend directeur van APT.
“Wyss heeft er openlijk over opgeschept dat hij onder de radar kon opereren en is nu van streek nadat hij is ontmaskerd.2
Scott Walter, voorzitter van het Capital Research Center, zegt dat de suggestie dat Wyss de Amerikaanse politiek niet beïnvloedt “op het eerste gezicht lachwekkend is.”
APT heeft echter geen bewijs dat Wyss grenzen overschrijdt. Walter zegt gefrustreerd te zijn dat de miljardair geen bewijs heeft geleverd dat hij geen invloed uitoefent.
“Je moet ze gewoon op hun woord geloven,” zei Walter.
“Als er echt beperkingen of waarborgen zijn, zou dat voor hen makkelijk te bewijzen moeten zijn.”
Republikeinen op Capitol Hill zitten ook achter Wyss aan. Verschillende commissies in het Huis hebben aangekondigd dat ze de Zwitserse miljardair en zijn invloed onderzoeken. Het House Ways and Means Committee overweegt of de wet moet voorkomen dat buitenlanders belastingvrije belangengroepen oprichten.
Een wetsvoorstel voor de hervorming van de verkiezingswetgeving, mede ingediend door 127 Republikeinen in het Huis, zou alle van belasting vrijgestelde entiteiten verbieden om geld van buitenlanders uit te geven aan Amerikaanse verkiezingen. Dergelijke voorstellen maken weinig kans om door de door Democraten gecontroleerde Senaat te komen.
“De enige mensen die de uitslag van Amerikaanse verkiezingen zouden moeten beïnvloeden, zijn Amerikanen,” zei afgevaardigde Jason Smith. Een Republikein uit Missouri die voorzitter is van het panel van het Ways and Means Committee en een bondgenoot van voormalig president Donald Trump die kritiek heeft geuit op het politiek beladen onderzoek naar verkiezingsbemoeienis door Rusland.
Mary Ziegler, een professor in de rechten aan de Universiteit van Californië in Davis, die geld in de politiek heeft bestudeerd, zegt dat conservatieven Soros jarenlang moesten zwartmaken voordat ze hem konden veranderen in een boeman voor hard rechts. Vandaag de dag “testen” de Republikeinen Wyss en anderen om te zien wie hun volgende Soros kan worden.
“Hem vervangen gaat niet van vandaag op morgen,” zei Ziegler.
