De Nederlandse Belastingdienst heeft in de afgelopen twee decennia een drastische verandering ondergaan, van een voorbeeldige organisatie tot een zorgenkind. Onderzoekers wijten deze achteruitgang grotendeels aan de ontoereikende financiering van de dienst, die heeft geleid tot een situatie waarin de Belastingdienst meer taken is gaan uitvoeren met minder financiële middelen, meldt het FD.
Hoewel de totale kosten van de Belastingdienst tussen 2005 en 2020 in absolute bedragen met 5 procent zijn gestegen, is dit in werkelijkheid een daling van de zogeheten apparaatskosten als rekening wordt gehouden met de inflatie.
Tegelijkertijd zijn de belastinginkomsten aanzienlijk gestegen, mede door een toename van het aantal ingediende aangiften inkomstenbelasting en door nieuwe taken die de dienst heeft gekregen, zoals het innen van premies en het beheren van inkomsten- en toeslagen.
Ondanks de positieve interpretatie dat de Belastingdienst doelmatiger is gaan werken, suggereren recente problemen bij de fiscus een andere realiteit. Volgens economen Jesse van der Geest (Universiteit Tilburg) en Christian Peters (Nanyang Technologische Universiteit Singapore) heeft de beperkte groei van de financiering geleid tot een afname van de kwaliteit van belastingheffing.
De Belastingdienst kampt met verouderde ICT-systemen, personeelstekorten en een als ondermaats ervaren dienstverlening, wat zelfs tot alarmerende berichten heeft geleid dat de gehele belastinginning in gevaar kan komen.
De Algemene Rekenkamer constateerde onlangs dat de dienst onvoldoende personeel heeft om ondernemers te controleren die nalaten belastingschulden uit de coronaperiode af te lossen, met een dreigende misser van 5,7 miljard euro voor de schatkist en een aantasting van de belastingmoraal als gevolg.
Van der Geest en Peters wijzen op een voortdurend dalende trend in de financiering van de Belastingdienst, ondanks waarschuwingen van onder meer de Algemene Rekenkamer in 2013 voor de risico’s van bezuinigingen in combinatie met een groeiend takenpakket. Het kabinet-Rutte I legde de dienst in 2015 een besparing op van meer dan 300 miljoen euro, wat neerkomt op 9 procent van de jaarlijkse begroting.
De vraag blijft of de eenmalige investering van 290 miljoen euro die het kabinet-Rutte IV tot en met 2025 heeft toegezegd voor wetgevingsuitvoering en ICT-systemen voldoende zal zijn om de huidige problemen bij de Belastingdienst op te lossen, twijfelen de onderzoekers.
