Evaluatie Tweede Kamerverkiezing: werklast toegenomen door nieuwe procedure vaststellen uitslag

Redactie, TPO, 8 april 2024 – De procedure voor het tellen van stemmen en het vaststellen van de uitslag tijdens verkiezingen blijft een uitdaging voor de betrokken organisaties.

Dat schrijft minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Hugo de Jonge in de evaluatie van de Tweede Kamerverkiezing van 22 november 2023, die hij maandag aan de Tweede Kamer aanbiedt.

Nieuwe maatregelen voor verlichten werkdruk

De vervroegde Tweede Kamerverkiezing van 22 november 2023 is volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties succesvol verlopen, met een opkomst van 77,7 procent, vergelijkbaar met de vorige verkiezing. De inspanningen van gemeenten, de Kiesraad en talloze vrijwilligers hebben geholpen om de verkiezing in korte tijd te organiseren.

Met ingang van 1 januari 2023 is een nieuwe procedure voor het vaststellen van de uitslag ingevoerd, wat extra controlestappen en de mogelijkheid om telfouten eerder te herstellen met zich meebrengt. Echter, de Kiesraad en de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB) benadrukken dat de werklast door deze nieuwe procedures is toegenomen.

Als onderdeel van de voorbereiding op de Tweede Kamerverkiezing heeft het ministerie, samen met de Kiesraad, enkele maatregelen genomen om de druk op gemeenten te verlichten, zoals het verduidelijken van instructies.

Na de Europees Parlementsverkiezing van juni 2024 zal de procedure voor de uitslagvaststelling uitgebreid worden geëvalueerd.

Minister De Jonge: “De inzet van gemeenten en tienduizenden vrijwilligers is onmisbaar bij het organiseren van verkiezingen. Dat zagen we ook weer bij de vervroegde Tweede Kamerverkiezing van november 2023. Door een kortere voorbereidingstijd dan normaal stonden gemeenten en betrokken organisaties, zoals de Kiesraad, voor een enorme klus. Ik ben hen dankbaar voor hun inzet. Uit de evaluatie komt een aantal verbeterpunten naar voren in de procedure voor het vaststellen van de uitslag en de uitvoerbaarheid door gemeenten. Daar gaan we samen met de betrokken organisaties en de gemeenten mee aan de slag.”

Veel stemlokalen onvoldoende toegankelijk

Onderzoek naar de toegankelijkheid van stemlokalen, uitgevoerd door de organisatie Ongehinderd in opdracht van het ministerie, laat zien dat hoewel er verbeteringen zijn ten opzichte van eerdere verkiezingen, nog steeds 69 procent van de onderzochte stemlokalen niet aan alle toegankelijkheidscriteria voldoet.

Gemeenten werken hard om de verkiezingen zo toegankelijk mogelijk te maken en hebben bij de Tweede Kamerverkiezing 5,5 procent meer stemlokalen geopend dan bij eerdere verkiezingen.

Het ministerie organiseert daarom samen met belangenorganisaties digitale trainingen en workshops over toegankelijkheid en bereidt een wetsvoorstel voor om hulp in het stemhokje mogelijk te maken, om zo de toegankelijkheid van verkiezingen verder te verbeteren.

Pilot kleiner formaat stembiljet

Bij de Europees Parlementsverkiezing van juni 2024 wordt voor het eerst een experiment gehouden met een kleiner formaat stembiljet dat beter hanteerbaar is voor kiezers en stembureauleden.

Dit experiment vindt plaats in 5 gemeenten, waarbij bij een positieve evaluatie de minister van plan is om de Kieswet te wijzigen om het nieuwe stembiljet zo snel mogelijk landelijk in te voeren.

Dit initiatief is onderdeel van de verkiezingsagenda 2030, opgesteld door het ministerie van BZK, de Kiesraad, VNG en NVVB, die voorstellen bevat ter verbetering van het verkiezingsproces.