Redactie, TPO, 30 augustus 2024 – Volgens informatie van de Duitse krant Der Spiegel vertrok vrijdagochtend om 6.56 uur een chartervliegtuig van Qatar Airways vanuit Leipzig richting Kabul.
In de Boeing 787 zaten 28 Afghaanse misdadigers, die uit verschillende Duitse deelstaten naar Leipzig waren gebracht. De operatie wordt gecoördineerd door het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken. Elke uitgezette persoon ontvangt volgens bronnen binnen de overheid 1000 euro zakgeld voorafgaand aan de vlucht. Ook was er een arts aan boord.
De eerste uitzetting naar Afghanistan werd al twee maanden lang voorbereid door het Duitse kanselierambt en de binnenlandse autoriteiten. De personen die moesten vertrekken, werden ‘s nachts, deels vanuit de gevangenis, naar Leipzig gebracht, met betrokkenheid van deelstaten zoals Baden-Württemberg, Beieren, Berlijn en Hessen. Dat de vlucht plaatsvond een week na de mesaanval in Solingen en vlak voor de deelstaatverkiezingen in Thüringen en Saksen, geeft de uitzetting een symbolische lading.
Donderdag had de Duitse regering al een pakket maatregelen aangenomen om het asiel- en migratiebeleid te verscherpen, inclusief de hernieuwde mogelijkheid om misdadigers en gevaarlijke personen naar Syrië en Afghanistan uit te zetten. “We zullen zeer binnenkort beginnen met uitzettingen,” verklaarde minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser (SPD).
Na het vertrek van het vliegtuig vrijdagochtend bevestigde de Duitse regering de uitzetting: “Duitsland heeft vanochtend voor het eerst sinds augustus 2021 weer Afghaanse staatsburgers teruggestuurd naar hun land van herkomst,” aldus regeringswoordvoerder Steffen Hebestreit.
Het gaat om veroordeelde misdadigers zonder verblijfsrecht in Duitsland. Vanwege de moeilijke omstandigheden heeft Duitsland regionale partners om steun gevraagd om de terugkeer mogelijk te maken. De Duitse regering onderhandelt niet rechtstreeks met de Taliban, maar vroeg in plaats daarvan om discrete hulp van Qatar, dat sterke contacten onderhoudt met de Taliban.
Dankzij de hulp van deze partner werd de grootste hindernis voor de uitzetting van Afghanen weggenomen. Ondanks de politieke wil van de regering om Afghaanse misdadigers uit te zetten, was er vooral bij het ministerie van Buitenlandse Zaken onder leiding van Annalena Baerbock weerstand tegen directe onderhandelingen met de Taliban.
De Taliban zijn internationaal nog steeds geïsoleerd en afspraken met hen worden als taboe beschouwd. De succesvolle eerste uitzettingsvlucht wil de Duitse regering waarschijnlijk zien als een signaal dat ze serieus is over een strengere aanpak van buitenlandse misdadigers. Al in oktober vorig jaar kondigde bondskanselier Olaf Scholz aan dat Duitsland “eindelijk op grote schaal degenen moet uitzetten die geen recht hebben om in Duitsland te blijven”.
Sinds de mesaanval in Mannheim in mei van dit jaar, vermoedelijk gepleegd door een Afghaanse islamist, was de zoektocht begonnen naar manieren om zonder directe politieke contacten met de Taliban weer mensen naar Afghanistan uit te zetten.
Toch wordt de rechtstreekse vlucht van Leipzig naar Kabul gezien als een symbolische actie. Voor verdere uitzettingen op grote schaal zullen waarschijnlijk andere wegen nodig zijn. Daarom onderhandelt Berlijn ook discreet met Oezbekistan en andere buurlanden van Afghanistan.
Voor de Duitse veiligheidsdiensten was deze uitzetting een noviteit. Tot nu toe begeleidde de federale politie de uitzettingsvluchten en droeg ze de passagiers na landing over aan de lokale autoriteiten. Bij deze vlucht van Leipzig naar Kabul waren echter geen Duitse politieagenten aan boord.
“Het was altijd duidelijk dat er technische mogelijkheden kunnen zijn om in enkele gevallen mensen naar Afghanistan te vliegen,” zegt Omid Nouripour, partijleider van de Groenen, tegen Der Spiegel. Volgens hem is er echter geen sprake van uitzettingen “op grote schaal”, aangezien dat directe samenwerking met de Taliban zou vereisen, wat volgens hem onmogelijk is.
Kort voor de machtsovername door de Taliban in de zomer van 2021 had Duitsland de uitzettingen naar Afghanistan opgeschort. Volgens het laatste asielrapport van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken uit 2023 is de mensenrechtensituatie in Afghanistan schrijnend en is de rechtspraak willekeurig.
De Taliban hebben draconische lijfstraffen ingevoerd en er vinden openbare executies plaats. Criminelen die naar Afghanistan terugkeren, lopen volgens het rapport mogelijk het risico opnieuw veroordeeld te worden. De huidige uitzettingsactie brengt daarom ook risico’s met zich mee voor de Duitse regering.
Mensenrechtenorganisaties zullen nauwlettend volgen hoe de Taliban omgaan met de teruggekeerde personen. De Duitse regering hoopt dat de Taliban de uitgezette personen fatsoenlijk behandelen om hun internationale reputatie niet verder te schaden.
Lees ook: Honderden Afghanen komen alsnog in aanmerking voor asiel
