“Het is tijd voor de volgende petitie”, zegt Cecilia Wikström van de verzoekschriftencommissie van het Europees Parlement. “U krijgt vijf minuten.” De Brit Dan Pescod mag namens de Europese Blinden Unie zijn verzoekschrift toelichten. We leren dat in 2013 het Verdrag van Marrakesh werd gesloten om blinden makkelijker toegang tot boeken te geven. Het verdrag regelt uitzonderingen op auteursrechten bij boeken in bijvoorbeeld braille. Daarmee zouden blinden en slechtzienden makkelijker toegang kunnen krijgen tot allerlei informatie.
Bij deze sessie leren we hoe ‘gemakkelijk’ het voor burgers is om Europees beleid te beïnvloeden. Als burger kun je naar het Europees Parlement om een verzoekschrift in te dienen. Er worden er deze donderdag tientallen behandeld. Wat gebeurt er als je dat doet?
Pescod klaagt dat het Verdrag van Marrakesh wel door Argentinië, India en Mexico is geratificeerd, maar niet door de EU. Te veel lidstaten hebben tegen de ratificatie van het verdrag gestemd. Er was “een blokkerende minderheid in de Raad.” In de Raad komen de lidstaten samen. Pescod verzoekt de verzoekschriftencommissie om zijn initiatief te steunen en verzoekt de lidstaten “zich niet te verschuilen achter technische en juridische smoesjes.” Volgens Pescod zet de EU zich in voor de mensenrechten maar mist de politieke wil om iets voor de blinden te doen.
Een blinde man naast Pescod weet ons te vertellen dat maar vijf procent van de boeken in de EU beschikbaar is in braille, in grote letters of als luisterboek. Dit is “internationale boekenarmoede” die “de culturele participatie van blinden en slechtzienden hindert.” Het Verdrag van Marrakesh is wel ondertekend door de Europese Commissie, maar vervolgens niet geratificeerd. Daarvoor moesten ook de lidstaten instemmen maar dat deden ze niet. “We zijn getuige van getouwtrek tussen de Commissie en de Raad”, horen we.
Langzaam wordt het probleem duidelijk: een Duitse blinde moet een Spaans boek in braille kunnen krijgen en een Zweedse student Engelse vakliteratuur. Een ambtenaar schuift aan om te vertellen dat de Commissie graag wil dat het verdrag van Marrakesh wordt ondertekend. Het is “haar exclusieve bevoegdheid” om dit te doen. De juridische diensten van de EU staan er ook achter. Maar door onvoldoende steun van lidstaten geldt het verdrag vooralsnog dus niet. Om het aantal betrokkenen verder te vergroten heeft de Commissie het Europese Hof van Justitie om advies gevraagd.
De aanwezige Europarlementariërs zeggen eensgezind dat het “een heel belangrijk en ernstig onderwerp” is. Zij komen met een litanie van klachten over de lidstaten: hun gedrag is “onaanvaardbaar”. Zij verschuilen zich achter “een bevoegdhedenkwestie”. Het gaat nog heel lang duren voordat het Hof van Justitie iets gaat zeggen, mopperen ze en dus is er druk op de lidstaten nodig om het verdrag te ratificeren.
Niemand komt hier op het idee dat blinden meer geholpen zijn als lidstaten individueel het verdrag mogen ratificeren. Dan was het verdrag in veel EU-landen al geldig geweest en hadden blinden meer toegang tot boeken gehad. In plaats daarvan komt een echoput van Europarlementariërs tot de conclusie dat de lidstaten gedwongen moeten worden om te ratificeren. Een verzoek van burgers wordt hier dus gebruikt om lidstaten “te dwingen” iets te doen. En dat terwijl het Europees Parlement niets kan afdwingen, behalve veel bureaucratie in werking stellen.
Dan heeft Europarlementariër Edouard Martin een lumineus idee. Er moet een brief in braille naar de tegenstemmende lidstaten gestuurd worden, stelt hij. “Dan kunnen ze zich inleven in iemand die niet kan lezen.” De tolk in mijn oor dreunt staccato de instemmende woorden van de voorzitter op: “Dat-is-een-puik-idee! Mijn-dag-kan-niet-meer-stuk! Wat-leuk-is-dit!”
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel en Den Haag. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
