Niet al te lange tijd geleden las ik een artikel en zag ik een filmpje over Nieuw-Zeelandse honden die getraind waren om auto te kunnen rijden. Weliswaar met aangepaste pedalen en automatisch schakelen, maar toch. Ik zat er met verbazing naar te kijken. Ik wilde meer filmpjes zien van dieren die ‘mensendingen’ konden. Een aantal filmpjes van beren en apen op fietsen (waarschijnlijk van het een of andere circus) later, was mijn behoefte bevredigd.
Ik zakte terug in mijn stoel en begon mezelf af te vragen waarom mensen het zo amusant en intrigerend vinden om dit soort filmpjes te bekijken – en te maken. Het internet staat vol met amateurclips van dikke katten die tv kijken, gephotoshopte plaatjes van honden in werkkleding en andersoortige dieren die instrumenten bespelen. In Engeland is er zelfs een heel programma over dit soort dieren gemaakt, dat de naam Extraordinary Animals draagt. Maar waarom?
Ego
Mijn eerste ingeving zou zijn dat het iets te maken heeft met het menselijk ego. De mens ziet zichzelf nu eenmaal als slimste en meest ontwikkelde van alle diersoorten. Deze realisering brengt echter zo’n grote mate van trots met zich mee, dat men zich verheven gaat voelen boven de andere diersoorten die deze aarde bevolken. Het eigen dier-zijn wordt vaak over het hoofd gezien. Als één van de andere dieren dan een menselijke eigenschap of vaardigheid vertoont, wordt dit als zo bijzonder of knap beschouwd, dat men er maar al te graag zijn vrije tijd (die uiteraard veel nuttiger besteed kan worden) voor opoffert om er aandacht aan te besteden. Ofwel door een filmpje erover te maken ofwel door er naar één te kijken.
Filmpjes maken wordt meestal gedaan van het eigen huisdier. Dit kan verklaard worden vanuit de menselijke drang naar trots en status. Het feit dat het eigen huisdier zoiets knaps kan, draagt op de een of andere verknipte manier bij aan de status van het baasje. Die dan wel iets heel bijzonders met het dier moet hebben uitgehaald. Een enkele keer wordt een baasje van zo’n huisdier zelfs beroemd, zoals in het geval van de kat Tardar Sauce met de haast menselijke, chagrijnige uitdrukking op zijn gezicht, naar wie op het internet en vooral in memes toepasselijk gerefereerd wordt als ‘grumpy cat’.
De mens als dier
En dan zijn er ook nog de mensen die hun dieren trainen om menselijke kunstjes uit te voeren, à la de honden achter het stuur. Zij zijn het ergste. Op het eerste gezicht zou men zeggen dat deze tegen het menselijke gevoel van superioriteit ingaan, door te laten zien dat sommige van onze vaardigheden niet uniek zijn. Dit is echter schijn. De onderliggende redenen van de overgrote meerderheid van deze gevallen om (huis)dieren zoiets te leren, zijn vermaak en de hierboven genoemde verwerving van status. Denk aan de circusberen op fietsjes. Puur vermaak. Om dieren die iets leuks doen, kunnen we lachen en ons daardoor verheven boven hen voelen. We lachen om hen, niet met hen.
Mensen houden van zich beter voelen dan de rest. Mensen houden ook van zich meer (of het nu status of goederen betreft) toe-eigenen dan de rest. En dit is vanzelfsprekend wel het grootste bewijs dat onze verlangens helemaal niet zo superieur zijn aan die van de dieren, wiens natuur ook hen ingeeft om ten koste van de anderen te overleven. De combinatie met ons intellect maakt echter dat we deze verlangens in sommige gevallen ook waar kunnen maken. En dat maakt ons nog wel de gevaarlijksten van alle dieren.
