Vrije ruimte – Rosa Timmer

De novelle Vrije ruimte van Rosa Timmer begint veelbelovend.

‘Elke zomer opnieuw is Groningen het toneel van het grote verlaten. De carrièrejagers vertrekken naar het Westen, de Stadjers zijn op vakantie en de studenten zijn naar thuis-thuis. In de stad zijn er alleen nog mensen die geen geld of tijd hebben om weg te gaan.’

In het proloogachtige begin is de auctoriale verteller nadrukkelijk aanwezig.

‘Dit verhaal begint vlak na die doodse stilte.’

Maar dan wordt Lea geïntroduceerd en switcht Timmer naar een personaal perspectief. Lea vertrekt met niet meer dan een koffer uit het dorp Midwolda om een nieuw leven te beginnen als student in Groningen. Dat leven blijkt vooral te draaien om de studentenvereniging en dus om feesten en dus om zuipen. Je voorbereiden op colleges? Blokken om je tentamens te halen? Welnee, het is veel belangrijker jezelf populair te maken bij je nieuwe vrienden om zo een plekje te veroveren in dat ene studentenhuis, in dat ene dispuut, in die ene commissie.

Op bladzijde 22:

‘Hoe vaak hebben mensen haar wel niet gezegd dat dit de mooiste tijd van haar leven moet zijn? Tientallen misschien wel honderden keren. Ze moet van het moment genieten. Dit komt nooit meer terug. Studeren kan tussendoor wel, de colleges staan online en niemand mist haar als ze er niet is.’

Volgens de flaptekst leidt het stuwmeer aan keuzemogelijkheden van de moderne student tot uitstel en lethargie. En inderdaad, Lea lijkt niet capabel keuzes te maken. In eerste instantie kan ze niet kiezen tussen alle studies, daarna niet tussen alle bijvakken, maar ze kan ook niet kiezen tussen haar twee minnaars. Pathetisch wordt het wanneer het haar zelfs niet lukt een pizza te bestellen.Op bladzijde 39 en 40:

‘Margaritha, Prosciutto, Salami, Hawaii, Vier-Kazen, Vier Seizoenen, Americana, Spinata, BBQ Mixed Grill, Chicken Supreme, Funghi, Chicken Kebab, Buffalo Chicken, Pepperoni, Scampi, Tonno, Creamy Bacon, BBQ Bacon Beef, Brooklyn Style, Hot Tandoori, Pommodori Pesto, Californian Veggi, American Meat Lovers, New York, West Side Deluxe, Normal Deluxe, Extravaganza, Hot&Spicy, Mexican Hot&Spicy, Boston Fishy, Rucola Geitenkaas, Philly Cheese Steak, Shormapizza of ‘pizza met ingrediënten naar keuze’. Per pizza zijn er opties uit bodems van 25 centimeter NY-style, 25 centimeter Italian style, 30 centimeter NY-style of minipizza. Holy shit.’

Maar door met de beschuldigende vinger naar het stuwmeer aan keuzemogelijkheden te wijzen lijkt de auteur Lea vrij te pleiten. Waarbij ze vergeet dat Lea wel degelijk in staat is, zij het wankelend en struikelend, keuzes te maken. Ze kiest tenslotte een studie (Taalwetenschap), ze kiest een bijvak (Nieuwe media en journalistiek) en na de pizzaopsomming kiest ze ervoor om dan maar niet te eten. En boven alles kiest ze ervoor zich in het promiscue, grenzeloze studentenleven te storten. Niks zielig. Lea is geen slachtoffer, Lea is zelf verantwoordelijk. Ze is gewoon een jongvolwassene die haar prioriteiten niet goed op een rijtje heeft. Het lukt de auteur niet duidelijk te maken waarom Lea’s falen niet aan haarzelf ligt, maar aan de manier waarop de studie is ingericht.

Zelf lijkt Rosa Timmer ook wat moeite te hebben met het maken van keuzes. Bijvoorbeeld met de keuze voor de verleden of de tegenwoordige tijd. Op bladzijde 13: ‘Lea zag dat ze haar vrije ruimte ook bij andere studies mocht besteden wat neerkomt op zo’n tweehonderdzeventig opties.’ En iets daarboven: ‘De lijst die daarna op haar beeld verscheen is langer dan haar dertig centimeter aan scherm.’ Vast door de mazen van het net van de corrector geglipt.

En ook qua perspectief lijkt ze een beetje aan te rommelen. Het grootste deel van de novelle beleef je het verhaal vanuit het perspectief van Lea, maar in hoofdstuk 1, 6 en 7 vinden verschillende perspectiefwisselingen plaats waarbij je je kunt afvragen of die nou echt nodig zijn en die soms rare zinnen opleveren.

Op bladzijde 36:

‘Lea is weer eens te laat van huis weggegaan. Uit de vijftig lokalen kiest ze ook nog eens de verkeerde deur waardoor ze nog later aankomt in de juiste zaal.

Julie was er al eerder en zit vooraan. Ze heeft zich voorbereid zoals ze nog nooit gedaan heeft.’

Hoezo: ze was er al eerder? Weet Julie dan dat ze eerder in de collegezaal is aangekomen dan Lea? Nee toch?

Je kunt nog denken dat de auteur bewust een rommeltje heeft gemaakt van het perspectief. Haar hoofdpersoon kan geen keuzes maken, de auteur kan ook geen keuzes maken. En misschien is dat ook zo. Maar of je daarmee het beste uit je novelle haalt? Niet kiezen is uiteindelijk ook een keuze waar consequenties aan vastzitten. Op bladzijde 42 laat de auteur de bedrogen minnaar uitspreken welke consequenties dat zijn. ‘Weet je, dat is altijd het probleem met meisjes zoals jij. Jullie kunnen gewoon niet kiezen. Terwijl je alles verliest als je niet voor één iemand gaat.’

Extra citaten

‘Een kwartiertje te laat zit Lea voor de deur van de studieadviseur. Ze had een tijd geleden een mail gekregen of ze zo snel mogelijk een afspraak wilde maken. Het was nogal druk met het gala en ze had niet echt een idee waar het over ging dus had ze het uitgesteld. Twee weken later mailde ze terug en kon ze meteen langskomen. Ze wilden haar wel erg graag spreken.’ (Blz. 24)

‘Uit het niets staat Robin met een volle mond voor haar. Hij drukt zijn lippen op die van Lea terwijl zij hoopt dat ze niet gaat kotsen. Wat the fuck doet hij? Je gaat toch niet met een volle mond iemand zoenen? Dan voelt ze een ijskoud blokje in haar mond glijden.

“Schatje, dit is het ijsblokjesspel, je moet hem steeds aan iemand overgeven met je mond tot ie helemaal gesmolten is.”‘ (Blz. 31)