Zaterdagmiddag vindt in Amsterdam een grote StopTTIP-demonstratie plaats. Bij de Dokwerker verzamelen zich een paar duizend mensen om te demonstreren tegen het vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS. Anousha Nzume schreeuwt een groot aantal sprekers aan elkaar, van onder andere Milieudefensie, Greenpeace en FNV. Daarna mogen een aantal politici opdraven. De demonstranten maken zoveel mogelijk lawaai. Er loopt vervolgens een mars naar het Museumplein, waar men met muziek afsluit.
De TTIP-onderhandelingen vinden momenteel plaats tussen de Europese Commissie en de Amerikaanse overheid, waarbij de Nederlandse politiek hooguit een bijrol vervult. Het is onduidelijk hoe het met TTIP gaat: de onderhandelingen zijn niet openbaar en de daadwerkelijke voortgang is grotendeels onbekend. We moeten het dus doen met algemene verhalen over wat TTIP kan gaan betekenen. Niet een ideale basis om mensen te mobiliseren. Dat er toch zo’n 7.000 mensen aanwezig zijn mag dan ook een wonder heten.
Over deze mobilisatie kunnen we vanmiddag drie dingen leren.
Mobilisatie tegen TTIP vindt plaats op basis van hysterische hyperbolen. Bij de Dokwerker zit een man op de grond in een oranje jurk zoals we die kennen van Guantanamo Bay en IS-onthoofdingsvideo’s. Hij heeft een spandoek bij zich: “Citizen of the EU: Prisoner of €$€$”. Veel uitspraken van sprekers vallen in deze lijn van overdrijving en bangmakerij: TTIP zou de democratie compleet om zeep helpen, zou de voedselketen in gevaar brengen, het milieu beschadigen en banen laten verdwijnen.
Een vrouw op het podium neemt uitgebreid de tijd om heel veel voorbeelden te noemen van producten die niet in orde zouden zijn maar die door TTIP toch op de Nederlandse markt gaan komen. Ook namen van gehate bedrijven als Monsanto en Philip Morris komen meerdere keren terug. TTIP zou alleen in hún belang zijn. Als de problemen met TTIP zo extreem zijn, is de vraag waarom voorstanders het verdrag toch willen want je kunt er dan werkelijk geen kiezer mee winnen.
Het probleem blijft dat zolang er geen eindtekst ligt, we niet weten of er iets van deze verhalen klopt. Maar met ingewikkelde nuances over Europese democratie en allerlei technocratische onzekerheden is er geen mobilisatiepotentieel voor TTIP. De hysterische hyperbool is dus hard nodig.
Mobilisatie tegen TTIP vindt alleen plaats aan de uitersten van het politieke spectrum. De organisatie vertelt steeds weer dat er duizenden mensen aanwezig zijn, maar nuttiger is te bekijken wie dat zijn. Het blijkt een activistische minderheid die we bij veel andere demonstraties opdraaft maar op geen enkele wijze representatief is voor de achterban van SP, GroenLinks of FNV. De bekende gezichten tegen Palestina (inclusief vlaggen) en uit het Maagdenhuis zijn weer eens aanwezig.
Één partij ontbreekt. Geen PvdA-leden met vlaggen en borden, zoals de concurrenten die allemaal wel hebben. De enige PvdA’er is Europarlementariër Agnes Jongerius die samen met collega Bas Eickhout (GroenLinks) en Tweede Kamerleden Marianne Thieme (PvdD) en Jasper van Dijk (SP) twee zinnen mag zeggen. Hoewel de PvdA zacht uitgedrukt niet populair is, heeft de partij nog steeds leden. Die zien we niet. Dat zegt veel over de mobiliseerbaarheid van burgers met een gematigd links profiel. Die is er niet of nauwelijks.
TTIP is – ondanks alle verhalen die angst moeten inboezemen – een kwestie van een kleine, politiek betrokken minderheid. De organisatoren doen hun best ons anders te laten geloven, maar brede woede en zorg is er niet.
Mobilisatie tegen TTIP vindt tenslotte plaats met het idee dat er een referendum komt. Want wat te doen aan al die burgers die nog steeds hun schouders ophalen? Dat is lastig, want burgers kunnen weinig concreets doen. Gelukkig heeft Marianne Thieme de oplossing en velen zeggen het haar hier na: “We willen een referendum over TTIP!” De demonstranten juichen en joelen. Er worden zelfs al handtekeningen ingezameld die tot een referendum oproepen.
Helaas voor de demonstranten: het is nog helemaal niet bekend of er überhaupt een Nederlands referendum tegen TTIP mogelijk is, althans in de vorm zoals GeenStijl dat onlangs wel voor elkaar kreeg. Dat is echter precies waar Marianne Thieme expliciet op zinspeelt. Of een referendum echt zinvol is, blijft gissen. Duidelijk is dat voldoende handtekeningen krijgen sowieso nog een hele toer wordt.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel en Den Haag. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
