De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) publiceerde dinsdag het langverwachte eindrapport over de oorzaak van de ramp met vlucht MH17 in Oost-Oekraïne. Hier onder de belangrijkste conclusies en eerdere berichtgeving vandaag over de rampvlucht.
Vlucht MH17 is neergehaald door een Buk-raket, maakte de Onderzoeksraad voor Veiligheid dinsdag bekend, zonder te zeggen wie de raket heeft afgevuurd:
– De raket ontplofte linksboven de cockpit van het vliegtuig van Malaysia Airlines. Dat was terug te lezen in een van de zwarte dozen. In de cockpit zaten twee piloten en een purser, die op slag dood waren. Sommige inzittenden waren mogelijk nog even bij bewustzijn, maar ze hebben waarschijnlijk nauwelijks meegekregen wat er gebeurde. Door de impact op de grond is het niet precies na te gaan hoelang ze nog hebben geleefd.
– Na de explosie van de raket brak de cockpit af. De rest van het toestel vloog mogelijk nog een minuut door en legde een afstand van ruim acht kilometer af. Het middelste deel kwam ondersteboven neer en brandde uit. Het staartstuk kwam ergens anders terecht.
– Andere mogelijke oorzaken van de crash zijn uitgesloten: de piloten hebben geen fouten gemaakt en waren niet onder invloed van alcohol of drugs; het toestel was in goede staat; er was geen ontploffing aan boord; het toestel vervoerde geen gevaarlijke lading; MH17 is niet door een ander vliegtuig uit de lucht geschoten; er was geen blikseminslag en geen meteoor of ruimtepuin.
– De Onderzoeksraad zegt niet wie de raket heeft afgevuurd. De plek van lancering ligt in een gebied dat 320 vierkante kilometer groot is.
– Oekraïne had het luchtruim boven het oosten van het land niet afgesloten, maar dat had wel gemoeten. Op 14 en 16 juli waren Oekraïense legertoestellen neergehaald met raketsystemen die passagiersvliegtuigen op kruishoogte konden raken. Op de dag van de ramp vlogen 160 vluchten over het oosten van Oekraïne.
– Nederlandse ministeries en inlichtingendienst hadden geen informatie over een concrete dreiging tegen burgervliegtuigen in Oost-Oekraïne. Daarom was er geen aanleiding voor Nederland om vliegmaatschappijen te waarschuwen.
– Gegevens over de passagiers zijn niet goed verstrekt. Daardoor kregen nabestaanden pas twee tot vier dagen na het bekendmaken van de eerste passagierslijst de bevestiging dat hun dierbare(n) onder de doden waren.
Nationaal en internationaal zijn lessen te trekken uit het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) over de ramp met de MH17 vorig jaar juli. Premier Mark Rutte zei dat dinsdag in een eerste reactie op het rapport. Hij noemde kwesties als de veiligheid in het luchtruim en de communicatie over de passagierslijst meteen na het neerstorten van het toestel. Volgens de OVV is de informatieverstrekking over de passagiers van rampvlucht MH17 niet goed verlopen. Rutte zei dat hij zich die kritiek aantrekt en dat het kabinet er later uitgebreider op zal ingaan.
Over het luchtruim, concludeert de OVV dat er voor de ramp al voldoende aanleiding was om dat boven Oekraïne uit voorzorg te sluiten. Rutte ging daar verder niet op in. Hij noemde de presentatie van het OVV-rapport ‘in woord en in beeld indringend en confronterend’.
Rutte voorspelde dat het lopende strafrechtelijke onderzoek nog taai en complex zal blijven en dat het tijd en opnieuw geduld zal vragen. ,,Met het OVV-rapport weten we nu wat er is gebeurd. Het leveren van juridisch wettig bewijs over wie de verantwoordelijke daders zijn, dat is echt een ander speelveld.”
Hij wilde niet speculeren over de daders. Van Nederland is als leider van het internationaal onderzoek extra zelfbeheersing’ nodig, ook al snapt de premier dat sommigen in de verleiding zijn om nu conclusies te trekken. Rutte zei dat hij die emotie herkent. De premier riep Rusland op het rapport te respecteren en volledige medewerking te verlenen aan het strafrechtelijk onderzoek.
Uit het rapport:
“Tijdens het identificatieproces van de slachtoffers in Nederland werd bij één passagier een zuur stof masker aangetroffen. De band bevond zich rond de nek en het masker rond de keel. Het is niet bekend hoe deze passagier is aangetroffen op de rampplek. Het NFI heeft het masker onderzocht op biologische sporen en DNA-testen uitgevoerd. Er konden geen DNA-profielen worden verkregen van de vijf monsters die zijn genomen. DNA-analyse was daarom niet mogelijk. Het gebrek aan DNA-materiaal kan worden verklaard doordat het masker gedurende langere tijd buiten aan een hoge temperatuur is blootgesteld. Op het masker werden geen bruikbare vingerafdrukken aangetroffen. Als gevolg van de hoge temperaturen is de kwaliteit van vingerafdrukken op het masker mogelijk achteruit – gegaan.”
Dat wil niet zeggen dat deze passagier zelf het masker heeft omgedaan. De piloten en een purser in de cockpit waren op slag dood. De overige inzittende zijn ‘als gevolg van de inslag blootgesteld aan extreme, veel verschillende op elkaar inwerkende factoren: abrupte afremming en versnelling, decompressie en bijbehorende mistvorming, daling van het zuurstofgehalte, extreme kou, de sterke luchtstroming, het zeer snelle dalen van het vliegtuig en de rond vliegende objecten. Een deel van de passagiers heeft hierdoor ernstig letsel opgelopen met waarschijnlijk de dood tot gevolg. Bij anderen heeft de blootstelling binnen zeer korte tijd geleid tot verminderd bewustzijn of bewusteloosheid. Niet kon worden vastgesteld op welk moment de inzittenden zijn overleden. De val op de grond was niet te overleven. De Onderzoeksraad heeft geen aanwijzingen gevonden voor bewuste handelingen van inzittenden na de detonatie van de raket. Het is aannemelijk dat de inzittenden de situatie waarin zij zich bevonden nauwelijks konden bevatten’.
Het toestel van Malaysia Airlines is niet door een ander toestel neergeschoten. Dat benadrukte voorzitter Tjibbe Joustra van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) dinsdag.
Ook is uitgesloten dat het toestel door een bom, een ,,meteoor” of technisch mankement is neergestort. De Russische autoriteiten schermden er sinds de ramp met vlucht MH17 mee dat dit de oorzaken van de ramp zouden kunnen zijn. De OVV weerspreekt dat nu.
OVV-voorzitter Tjibbe Joustra zegt dat MH17 is neergeschoten door een BUK-raket. Het toestel is linksboven de cockpit geraakt. Ook zegt hij dat er voldoende aanleiding was om het luchtruim van Oekraíne te sluiten.
— Jeroen de Jager (@Geluidjager) October 13, 2015
Nog een foto van de #MH17 reconstructie: pic.twitter.com/pj23RiYEIH
— Jorn Jonker (@Jorn) October 13, 2015
De slachtoffers van vlucht MH17 zijn heel snel na het instaan van een Buk-raket al buiten bewustzijn geraakt en overleden. De bemanning van de cockpit was op slag dood. Dat zegt een nabestaande die door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) is geïnformeerd tegen het ANP.
De cockpit is na de inslag van de raket afgescheurd. Daardoor was er geen zuurstof meer en zijn de passagiers bijna onmiddellijk overleden, aldus de nabestaande. Een woordvoerder van de Onderzoeksraad voor Veiligheid geeft aan dat de conclusies van de OVV genuanceerder zijn. “Dat zal vanmiddag blijken uit de presentatie.” De OVV presenteerde de nabestaanden dinsdagochtend de conclusies van hun onderzoek naar de oorzaak van de vliegramp.
In de eerste plaats zal het rapport gaan over de toedracht van de crash op 17 juli vorig jaar. De grote vraag die de OVV tot op heden niet heeft beantwoord is of de Boeing 777 van Malaysia Airlines is getroffen door een raket, zoals algemeen wordt aangenomen. In de eerste bevindingen van vorig jaar stond alleen dat het toestel was doorboord door ,,een groot aantal objecten” die het vliegtuig van buitenaf hebben geraakt.
De onderzoekers hebben ook gekeken naar de vraag waarom er op de fatale 17e juli nog passagiersvliegtuigen over het oorlogsgebied vlogen. De commissie van toezicht op de inlichtingendiensten CTIVD heeft op verzoek van de OVV onderzoek gedaan naar wat de Nederlandse veiligheidsdiensten AIVD en MIVD wisten over de veiligheidssituatie in Oost-Oekraïne en of die informatie is gedeeld.
Ten derde heeft de OVV geprobeerd vast te stellen of de inzittenden bewust iets van de crash hebben meegekregen. Bij nabestaanden rees die vraag al kort na de ramp.
Tot slot is onderzocht waarom Nederlandse nabestaanden twee tot vier dagen moesten wachten op bevestiging van de Nederlandse overheid dat hun naasten aan boord waren.
Het onderzoek van de OVV gaat niet over de mogelijke daders. Het afzonderlijke strafrechtelijk onderzoek onder leiding van het Openbaar Ministerie gaat daar wel over.
