Henk Krol en zijn partij voor de ouderen lijken populairder dan ooit. In de ene peiling is 50Plus al de tweede partij van het land, in de andere zijn de ouderen even groot als het CDA. Hoe moeten we de opmars van 50Plus duiden? We moeten de opiniepeilingen zoals altijd met een flinke korrel zout nemen, maar tegelijk zijn ze veelzeggend. Ze suggereren dat Henk Krol en de zijnen in de komende periode grote invloed zullen hebben op allerlei politieke maatregelen. Dit ondanks het feit dat 50Plus deze peilingen wellicht nooit gaat waarmaken.
De PVV-aanhang kan ons veel leren over de aanhang van 50Plus. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van PVV-stemmers? Ze hebben geen stabiele politieke voorkeuren, stemmen de ene keer PVV en blijven de volgende keer thuis en geven in peilingen vaak geen goed antwoord op de vraag wat ze werkelijk gaan stemmen. Soms lijkt de PVV-aanhang daardoor groter, maar soms ook kleiner dan die daadwerkelijk is. Ook bij 50Plus kennen we de werkelijke omvang van de aanhang niet.
Waarom stemmen burgers PVV? Ze steunen de PVV omdat ze klachten hebben over de politiek, normen en waarden en de multiculturele samenleving. Ze hebben het idee dat er grote problemen zijn en dat de politiek deze niet kan of wil oplossen. Geert Wilders biedt hen de perfecte oplossing: door op Wilders te stemmen worden andere partijen gedwongen de eigen standpunten te heroverwegen en wellicht van mening te veranderen. De PVV hoeft niet aan de macht te komen om de politiek te veranderen. De dreiging dat de PVV stemmen wint is voldoende.
Zie hier de reden waarom 50Plus zo goed scoort in de peilingen. Zijn de ouderen in Nederland zo enorm ontevreden? Nee, maar ze hebben net als PVV-stemmers wel specifieke klachten en denken dat de bestaande partijen daar niets aan doen. Dat verandert alleen door die partijen onder druk te zetten. Hoe doe je dat? Door de suggestie te wekken dat als er vandaag verkiezingen zouden zijn 50Plus een enorme zetelwinst zou boeken. Het gaat er niet zozeer om of dat echt gaat gebeuren, het gaat erom dat het daarop lijkt.
Zijn deze burgers overtuigd van Henk Krol en de zijnen? We kunnen er ernstig aan twijfelen. Waarschijnlijk hebben ze evenveel twijfels bij het 50Plus-programma als de kiezers van Wilders bij het PVV-programma, of kennen ze net als de kiezers van Wilders het eigen programma nauwelijks. Er is ook geen reden om aan te nemen dat deze kiezers structureel op 50Plus blijven stemmen. Ze zullen dat alleen tijdelijk doen om hun ongenoegen aan te geven. Schandalen bij 50Plus deren hen niet, net zoals PVV-schandalen burgers er niet van weerhouden PVV te stemmen.
De les van de peilingen van nu is dat de ze publieke opinie niet representeren, maar construeren. Als burgers massaal zeggen dat ze 50Plus gaan stemmen betekent dat niet dat ze echt in de partij van Krol geloven. Ze geven vooral voeding aan speculatie hoe de volgende verkiezingen zullen verlopen. Dat is in hun belang, want als andere partijen maar voldoende zenuwachtig worden, gaan ze vanzelf toegeven aan allerlei wensen van ouderen. Of die eisen terecht zijn, is een hele andere kwestie. Want ook op dat punt lijkt de PVV op 50Plus.
Chris Aalberts is auteur van: Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen. Met dank aan Jhim van Bemmel voor het idee voor deze blog.
